مهمترین اثر رشد و گسترش شهرنشینی مهاجرت عظیم به شهرها، پیدایش بحران حاشیهنشینی و ظهور سکونتگاه های غیررسمی است. فقر، بیسوادی، سطح پایین آگاهی، نرخ بیکاری، سکونت غیررسمی، اشتغال غیررسمی و ... از مشکلات بنیادین سکونتگاههای غیررسمی به شمار میروند. آسیبپذیر بودن زیستی چکیده کامل
مهمترین اثر رشد و گسترش شهرنشینی مهاجرت عظیم به شهرها، پیدایش بحران حاشیهنشینی و ظهور سکونتگاه های غیررسمی است. فقر، بیسوادی، سطح پایین آگاهی، نرخ بیکاری، سکونت غیررسمی، اشتغال غیررسمی و ... از مشکلات بنیادین سکونتگاههای غیررسمی به شمار میروند. آسیبپذیر بودن زیستی این محیطها در برابر بحران نیز از دیگر ویژگیهای بارز این سکونتگاه ها میباشد.هدف از انجام پژوهش حاضر ارائه مدل مفهومی توانمندسازی بومی سکونتگاههای غیررسمی میباشد که در زمره تحقیقات کیفی قرار دارد و با رویکرد نظریه داده بنیاد انجامشده است. جهت تحلیل دادههای کیفی از روش فراترکیب و تحلیل محتوا بهصورت توأم استفادهشده است. روش جمعآوری اطلاعات مطالعه اسنادی و مصاحبه نیمه ساختارمند از افراد متخصص و صاحبنظر، اساتید دانشگاه در رشته شهرسازی (با بیش از 15 سال سابقه کار) و مدیران و تصمیم گیران در امور مسائل شهری میباشد. جهت تحلیل دادههای کیفی و کدگذاری از نرمافزار Nvivo استفاده شد. بر اساس یافتههای پژوهش 6 مؤلفۀ اصلی توانمندسازی سکونتگاههای غیررسمی عبارتاند از: حکمروایی، مشارکت و اعتماد، فرهنگ و اجتماع، هویت، ادراک محیط و سرزندگی. بر اساس سؤالات مطرحشده در فرایند مصاحبه، 937 ارجاع ارائه گردید. با بازبینی متعدد و ادغام کدها بر اساس تشابه در طی چندین مرحله تلخیص دادهها، 19 زیر درونمایه استخراج گردید. بر اساس کشف روابط علی و معلولی بین مؤلفهها، مدل اسپیرال بهعنوان مدل مفهومی نهایی توانمندسازی بومی سکونتگاههای غیررسمی ارائه گردید که دارای 6 چرخه میباشد. درونیترین چرخه با سه مؤلفۀ برنامهریزی نهادینه و تخصصگرا، تقویت نقش و وظیفههای محلی و تشکیل ستاد بین بخشی مؤلفۀ حکمروایی میباشد. به ترتیب سایر چرخهها مشارکت و اعتماد، فرهنگ و اجتماع، هویت، ادراک محیط و چرخۀ خارجی توانمندسازی بومی سکونتگاههای غیررسمی مؤلفۀ ایجاد سرزندگی در فرایند طراحی و برنامهریزی سکونتگاههای غیررسمی میباشد.
پرونده مقاله