توانمند سازی بافت های ناکارآمد شهری در راستای توسعه پایدار کلان شهر تبریز از منظر جامعه شناسی شهر
محورهای موضوعی : جامعه شناسی
فرزانه یزدانخواه
1
,
حسن احمدزاده
2
,
بشیر بیگ بابایی
3
,
علی پناهی
4
1 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
2 - استادیار، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران ( نویسنده مسئول )
3 - استادیار، گروه جغرافیا،دانشکده علوم انسانی، واحد ملکان ، دانشگاه آزاد اسلامی، ملکان،ایران
4 - استادیار ، گروه جغرافیا،دانشکده علوم انسانی، واحد تبریز ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تبریز،ایران
کلید واژه: توانمند سازی بافت های ناکارآمد شهری, توسعه پایدار کلان شهر تبریز, محلات تبریز,
چکیده مقاله :
کلان شهر تبریز ، با پدیده اسکان غیر رسمی و نقاط حاشیه نشین و ناکارامد شهری مواجه است . تحقیق حاضر با هدف توانمند سازی بافت های ناکارآمد شهری در راستای توسعه پایدار کلان شهر تبریز از منظر جامعه شناسی شهر به انجام رسید . چهار محلۀ ناکارآمد در سطح کلان شهر تبریز شامل محلات چوخورلار، قازان داغی، ملاحسین باغی و شمس آباد جهت نمونه یه شیوه تصادفی خوشه ای انتخاب شدند . ابزار گرد آوری اطلاعات ، پرسشنامه و از روش دلفی برای سنجش متغیرهای استخراج شده استفاده شد . نتایج بدست آمده ، حکایت از وجود مشکلات و نارضایتی هایی در محلات مورد مطالعه دارد. محلۀ چورخولار دارای کمترین رضایت مندی از اصلی ترین شاخص های توسعۀ شهری شامل پایداری شهری، تاب آوری شهری و حکمروایی اجتماعات محلی است. میانگین بدست آمده برای پرسشنامۀ پایداری شهری 01/2، پرسشنامۀ تاب آوری شهری 15/2 و حکمروایی اجتماعات شهری 05/2 است که کم ترین مقدار در بین محلات انتخابی است. پس از چورخولار، شمس آباد در متغیر پایداری شهری با میانگین 39/2، کم ترین میانگین را داراست و پس از آن محلۀ قازان داغی با 42/2 و ملاحسین باغی با 86/2 در رده های بعدی قرار دارند.
The metropolis of Tabriz is facing the phenomenon of informal settlement and suburban and inefficient urban areas. The present study was conducted with the aim of empowering dysfunctional urban contexts for the sustainable development of Tabriz metropolis from a sociological perspective. Four dysfunctional neighborhoods in the metropolitan area of Tabriz, including Chokhorlar, Kazan Daghi, Mollah Hossein Baghi and Shamsabad neighborhoods were selected as a sample of a cluster random method. Data collection tool was a questionnaire and Delphi method were used to measure the extracted variables. The results indicate problems and dissatisfaction in the study areas. Chokholar parish has the lowest satisfaction of the main indicators of urban development, including urban sustainability, urban resilience and governance of local communities. The average obtained for the urban sustainability questionnaire is 2.01, the urban resilience questionnaire is 2.15 and the governance of urban communities is 2.05, which is the lowest value among the selected parishes. After Chokholar, Shams Abad has the lowest average in the urban sustainability variable with an average of 2.39. After that, Kazan Daghi with 2.42 and Molla Hossein Baghi with 2.86 are in the next ranks.
- امان پور،سعید، حسینی امینی، حسن و عبادی، حسین (1398). تبیین مدیریت راهبردی بحران با رویکرد تابآوری شهری (مطالعه موردی: بافت فرسوده شهر اهواز)، نشریه جغرافیا و مخاطرات محیطی، تابستان، شماره 30، صص 183-209.
- پیری، عیسی و رضائیان، مهدی (1393). امکا ن سنجی توانمندسازی سکونتگاه های غیررسمی بر بنیان سیاست های دارایی مبنای توسعه اجتماعات محلّی مطالعه موردی؛ سکونتگاه های غیررسمی کلان شهر تبریز. فصلنامه مطالعات شهری، شماره دهم. صص 63-72.
- تقوایی، مسعود اعظم صفرآبادی(1392) توسعة پایدار شهری و برخی عوامل مؤثر بر آن(مورد مطالعه: شهر کرمانشاه) منبع: مطالعات جامعه شناختی شهری سال سوم بهار 1392 شماره 6 .
- تقوایی، مسعود و حسینیخواه، حسین و علیزادۀ اصل، جبار (1394)، استراتژی توسعۀ شهری با تأکید بر توانمندکردن محلات شهری، مطالعۀ موردی: محلۀ اکبرآباد یزد. نشریه آمایش جغرافیایی فضا، بهار، شماره 15،صص 129-147.
- توکلی نیا،جمیله و شمس پویا،محمد کاظم (1396)،به سوی حکمروایی اجتماع محلی، کوششی در معرفی موضوعات و عرصه های کلیدی موردپژوهی: محله درکه، فصلنامه آمایش محیط ، تابستان، شماره 37، صص 195-216.
- خوش فر،غلام رضا، بارگاهی، رضا و کرمی ، شهاب(1392). سرمایه اجتماعی و پایداری شهری مطالعه موردی: شهر گرگان، فصلنامه مطالعات شهری، پاییز، شماره 8 ، صص 31-46.
- رهنما، محمد رحیم عزت الله مافی، روح الله اسدی(۱۳۸۹) تحلیل جایگاه حکمروایی خوب شهری در مشهد با الگوی SWOT نشریه جغرافیا و توسعه ناحیه ای، پیاپی ۱۵ ، ص ۱۹۷.
- سرور، رحیم (1393)، معرفی فرایندی جامع برای گزینش محلات در اولویت برنامه ساماندهی و توانمندسازی سکونتگاههای غیررسمی؛ نمونه موردی: شهر گنبد کاووس، مدیریت شهری، بهار، شمارۀ 34، صص 59-76.
- شاطریان، محسن و کیانی سلمی، صدیقه(1395). بررسی و مقایسة ابعاد توانمندسازی در بین محلاّت شهری (مطالعة موردی: محلّة پشت مشهد بالا و محلّة طاهر و منصور شهر کاشان). نشریه مطالعات نواحی شهری، شماره 9، صص 63-86
- شماعی، علی؛ ملکان ، جواد و صادقی، پریسا(1393). راهبردهای توانمندسازی حاشیه نشینان شهری با استفاده از تکنیکQSPM (مطالعه موردی: شهرک شهدای سنقر). فصلنامه اطلاعات جغرافیایی، شماره 90 ، 25-40
- صفرآبادی، اعظم؛ مویدفر، سعیده؛ وارثی، حمیدرضا؛ بلاغی، رسول(1395). رویکردهای توانمندسازی مناطق حاشیه‌ای شهری مورد شناسی: سکونتگاه غیر رسمی حسن‌آباد یزد. جغرافیا و آمایش شهری منطقه ای ، شماره 19 صص : 217-230.
- فتح زاده، حیدر و زاهد زاهدانی، سعید(1394). برنامه ریزی راهبردی، به منظور توانمندسازی محلات حاشیه نشین (محلات حاشیه نشین سیلاب، احمدآباد و یانوق دره سی تبریز). دوفصلنامه پژوهش های جامعه شناسی معاصر، شماره 6، صص 61-88
- قرخلو، مهدی و میره، محمد(1388). توانمندسازی اجتماعی، راه حلی برای حاشیه نشینی. فصلنامه علوم اجتماعی (دانشگاه آزاد شوشتر). شماره 3، صص 111-126.
- مشکینی، ابوالفضل، تردست، زهرا(1398). اثرگذاری مشارکت در توانمند سازی سکونتگاه های مساله دار شهری(مطالعه موردی : محله بانبرز ایلام). فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی، شماره 1، صص 147-161
- مشکینی ابوالفضل؛ سجادی، ژیلا؛ دین دوست، جواد و تفکری، اکرم(1390). ساماندهی سکونتگاه های غیر رسمی با شیوه توانمندسازی (نمونه موردی باقرشهر - محله باباجعفری). فصلنامه تحقیقات جغرافیایی ، شماره 3 ، صص 123-144
- Adegun, O. (2017). Exploring Just Sustainability in Re-Blocking Intervention in a Johannesburg Informal Settlement. Journal of Asian and African Studies, vol. 53, 5: pp. 782-796
- Benna, U., Garba, S. (2016). Population Growth and Rapid Urbanization in the Developing
- Homler, H., & Dreschler, A. (2006). Empowering Urban Poor Communities through Integrated Vegetable Production in Allotment Gardens: The Case of Cagayan de Oro City, Philippines. Conference: International Workshop on Urban/Peri-Urban Agriculture in the Asian and Pacific Region, At Tagaytay City, Philippines.
- Ilcan, S., and Lacey, A. (2011). Governing the Poor: Exercises of Poverty Reduction, Practices of Global Aid. McGill-Queen's Press.
- Lim, Y., Edelenbos, J., and Gianoli, A. (2019). Identifying the results of smart city development: Findings from systematic literature review. Cities, Volume 95, Pages: 1-19
- Malaque, I., Bartsch, K., and Scriver, P. (2018). Thriving in the slums: progressive development and empowerment of the urban poor to achieve secure tenure in the Philippines. Architectural Science Review. Volume 61, Pages 313-318.
- Mitlin, D., and Satterthwaite, D. (2013). Empowering Squatter Citizen: Local Government, Civil Society and Urban Poverty Reduction. Third edition. EARTHSCAN press. London.
- OECD (2012). Poverty Reduction and Pro-Poor Growth the Role of Empowerment: The Role of empowerment. OECD.
- Pierre, J. (2014). Can Urban Regimes Travel in Time and Space? Urban Regime Theory, Urban Governance Theory, and Comparative Urban Politics, Urban Affairs Review, vol. 50, 6: pp. 864-889
- Scheyvens, R. (2020). Empowerment, International Encyclopedia of Human Geography (Second Edition), 2020, Pages 115-122
_||_
- Amanpoor,s,Hosainy Aminy ,H & Ebadi,H (2019). Explaining strategic crisis management with urban resilience approach (Case study: Worn texture of Ahvaz), Journal of Geography and Environmental Hazards, summer, No 30, PP 183-209.
- Peiry,E&R,M(2014). Feasibility study of empowering informal settlements based on asset policies based on local community development Case Study; Informal settlements of Tabriz metropolis. Quarterly Journal of Urban Studies, NO 10, PP 62-73.
- Tagvaey,M,SafarAbady,A(2013) Sustainable urban development and some factors affecting it(Case study: Kermanshah city) Urban sociological studies.Spring.NO 6.
- Tagvaey,M,Hosainykhah,H&Alizadeh Asl,J(2015), Urban development strategy with emphasis on empowering urban neighborhoods, Case study: Akbarabad neighborhood of Yazd. Journal of Spatial Planning, Spring, NO 15, PP 129-147.
- Tavakolinia,J&SHamspoya,MK(2017) Towards the governance of the local community, an attempt to introduce key issues and areas Case study: Darkeh neighborhood, Environmental Planning Quarterly, summer, NO 37,PP 195-216.
- KHoshfar,GR,Bargahi,R&Karami,SH(2012). Social capital and urban sustainability Case study: Gorgan city, Quarterly Journal of Urban Studies, Fall, NO 8, PP 31-46.
- Rahnema,M,Mafy,EA&Asady,RA(2010) Analysis of the position of good urban governance in Mashhad with the sowat model Journal of Geography and Regional Development, PP 197.
- Sarvar, Rahim (2014), Introduce a comprehensive process for selecting neighborhoods as a priority of the program for organizing and empowering informal settlements; Case study: Gonbad Kavous city, Urban Management, Spring, No. 34, pp. 59-76.
- Safarabadi, A, Moayedfar, S, Waresi, HR, Balaghi, Rasool (2016). Empowerment Approaches in Suburban Areas Case Study: Hassanabad Informal Settlement, Yazd, Geography and Regional Urban Planning, No. 19 pp.217-230.
- Fathzadeh, H,Zahed Zahedani, S,.(2015) Strategic planning, in order to empower marginalized neighborhoods (suburban neighborhoods of Silab, Ahmadabad and Yanouq Darrasy Tabriz). Bi-Quarterly Journal of Contemporary Sociological Research, No. 6, pp. 61-88.
- Garakhlo,M,Mireh,M(2009) Social empowerment, a solution to marginalization. (Social Science Quarterly Azad University, Shushtar Branch(. NO 3, PP 111-126.
- Meshkini A, Sajadi, J,Dindost, J,Tafakori, A,.(2011). Organizing informal settlements by empowerment method (case study of Baqershahr - Babajafari neighborhood). Geographical Research Quarterly, No. 3, pp. 123-148.
- Meshkini, A,Tardast, Z (2019). The Effect of Participation in Empowering Urban Problematic Settlements (Case Study: Banbarz Ilam Neighborhood). Journal of Human Settlement Planning Studies No. 1, pp. 147-161.
- Adegun, O. (2017). Exploring Just Sustainability in Re-Blocking Intervention in a Johannesburg Informal Settlement. Journal of Asian and African Studies, vol. 53, 5: pp. 782-796
- Benna, U., Garba, S. (2016). Population Growth and Rapid Urbanization in the Developing
- Homler, H., & Dreschler, A. (2006). Empowering Urban Poor Communities through Integrated Vegetable Production in Allotment Gardens: The Case of Cagayan de Oro City, Philippines. Conference: International Workshop on Urban/Peri-Urban Agriculture in the Asian and Pacific Region, At Tagaytay City, Philippines.
- Ilcan, S., and Lacey, A. (2011). Governing the Poor: Exercises of Poverty Reduction, Practices of Global Aid. McGill-Queen's Press.
- Lim, Y., Edelenbos, J., and Gianoli, A. (2019). Identifying the results of smart city development: Findings from systematic literature review. Cities, Volume 95, Pages: 1-19
- Malaque, I., Bartsch, K., and Scriver, P. (2018). Thriving in the slums: progressive development and empowerment of the urban poor to achieve secure tenure in the Philippines. Architectural Science Review. Volume 61, Pages 313-318.
- Mitlin, D., and Satterthwaite, D. (2013). Empowering Squatter Citizen: Local Government, Civil Society and Urban Poverty Reduction. Third edition. EARTHSCAN press. London.
- OECD (2012). Poverty Reduction and Pro-Poor Growth the Role of Empowerment: The Role of empowerment. OECD.
- Pierre, J. (2014). Can Urban Regimes Travel in Time and Space? Urban Regime Theory, Urban Governance Theory, and Comparative Urban Politics, Urban Affairs Review, vol. 50, 6: pp. 864-889
- Scheyvens, R. (2020). Empowerment, International Encyclopedia of Human Geography (Second Edition), 2020, Pages 115-122