تحلیل رفاه اجتماعی در ایران با تاکید بر توسعه انسانی از منظر جامعه شناسی اقتصادی
محورهای موضوعی : جامعه شناسی
1 - استادیار، گروه اقتصاد، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران(نویسنده مسئول)،dizaji@iaut.ac.ir
کلید واژه: آموزش, توسعه انسانی, امید به زندگی, درآمد سرانه, رفاه اجتماعی,
چکیده مقاله :
یکی از معیارهای مناسب برای سنجش شرایط هر کشوری، ارزیابی وضعیت اجتماعی و رفاهی آن کشور بوده و بایستی بهبود وضعیت رفاه اجتماعی هر جامعه ای به عنوان یکی از اهداف کلان اقتصادی مد نظر قرار گیرد. مفهوم توسعه انسانی به جای تمرکز بر ابزار، به اهداف پیشرفت و توسعه تاکید دارد. توسعه انسانی به مفهوم فرایند گسترش حیطه انتخاب افراد و بهبود رفاه آنهاست. مهمترین ابعاد توسعه انسانی زندگی طولانی و سالم، دانش و استانداردهای زندگی آبرومندانه هستند. موضوع این تحقیق بررسی تاثیر ابعاد توسعه انسانی بر رفاه اجتماعی در ایران است. جامعه آماری متغیرهای کلان اقتصاد ایران در طی سالهای 1366 الی 1396 است. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم‌افزار ایویوز و روش خودرگرسیون برداری انجام شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که رابطه معناداری بین شاخص توسعه انسانی و رفاه اجتماعی در ایران وجود دارد. به طوری که مقدار بردار نرمال شده برای متغیر شاخص آموزش (تحصیلات)، امید به زندگی و درآمد سرانه به ترتیب برابر 86547/2، 63574/2 و 28745/4 است. همچنین نتایج بررسی ها نشان داد شوک در شاخص توسعه انسانی از قبیل شوک های آموزش، شاخص امید به زندگی و درآمد سرانه به ترتیب 472/20، 645/0و 456/3 درصد در کوتاه مدت و 883/75، 986/0و 587/5 درصد از تغییرات بلندمدت رفاه اجتماعی در ایران را توضیح می د هند.
One of the appropriate criteria for assessing the situation of any country is to assess the social status and welfare of that country and improving the social welfare status of any society should be considered as one of the macroeconomic goals. The concept of human development emphasizes the goals of progress and development instead of focusing on tools. Human development means the process of expanding people's choice and improving their Welfare. The most important dimensions of human development are a long and healthy life, knowledge and dignified living standards. The subject of this study is to investigate the impact of human development dimensions on social welfare in Iran. The statistical society is the macroeconomic variables of Iran during the years 1987 to 2017. Data analysis was performed using Eviews software and vector autoregression method. The results show that there is a significant relationship between human development index and social welfare in Iran. So that the value of the normalized vector for the variable of education index, life expectancy and per capita income are equal to 2.86547, 2.353574 and 4.28745, respectively. The results also showed that shocks in human development index such as education shocks, life expectancy index and per capita income were 20.472, 0.645 and 3.456 percent in the short term, respectively, and 75.883, 0.986 and 5.587% explain the long-term changes in social welfare in Iran.
آرمانمهر، محمدرضا؛ و فرهمندمنش، آسیه (1396). بررسی اثر تغییرات قیمت بر رفاه خانوارهای شهری به تفکیک دهکهای درآمدی و گروههای کالایی، فصلنامه مدلسازی اقتصادی، سال11، شماره3، پیاپی39، ص74-49.
امین‌رشتی، نارسیس؛ و قربانی ولیک چالی، عاطفه (1392). نقش نظام تأمین اجتماعی بر توسعه انسانی در ایران، فصلنامه اقتصاد مالی، دوره 7، شماره23، پیاپی23، بهار، ص110-81.
جعفری صمیمی، احمد؛ زروکی، شهریار؛ و ساداتی امیری، سیده رقیه (1397). تحلیل رفاه اقتصادی با تاکید بر ابعاد جهانی شدن، فصلنامه مدلسازی اقتصادی، سال 11، شماره4، پیاپی44، زمستان، ص23-1.
جلالی، محسن، (1389). بررسی تابع رفاه اجتماعی در ایران، روند، تیر، ص186-169.
حیدری، حسن؛ و اصغری، رعنا(1393). تأثیر تغییرات باروری و میزان جمعیت بر رفاه اقتصادی با تأکید بر سرمایه ی انسانی، تحقیقات مدل سازی اقتصادی، زمستان، شماره18، ص205-35.
خاکپور، براتعلی؛ و باوان پوری، علیرضا (1389)، بررسی شاخص توسعه انسانی در کشورهای اسلامی، چهارمین کنگره بین‌المللی جغرافیدانان جهان اسلام، زاهدان، فروردین، https://civilica.com/doc/82936/.
رافعی، میثم؛ و صیادی، محمد (1397)، سیاست مالی دولت و رفاه اجتماعی در ایران با تأکید بر شاخص آمارتیاسن (رهیافت آزمون ARDL کرانه ها)، فصلنامه پژوهش های رشد توسعه اقتصادی، دوره 8، شماره 32، پاییز 1397، ص168-151.
سامتی، مرتضی؛ مجید صامتی و رسول قضاوی(1387)، بررسی اثر ترکیب بودجه دولت بر رفاه اجتماعی در ایران(دوره زمانی: 1382-1360)، مجله توسعه و سرمایه، سال اول، شماره 2، پاییز و زمستان، ص 70-49.
صیادزاده، علی؛ و احمدی، سید محمد مهدی (1385).بررسی تابع رفاه اجتماعی آمارتیا سن در ایران: یک تحلیل نظری و تجربی، نامه مفید، دوره12، شماره57، دی، ص138-123.
قائد، ابراهیم؛ خداپرست مشهدی ، مهدی؛ و راجی اسدآبادی، محسن (1399). نقش آموزش نیروی انسانی در رفاه اجتماعی کشورهای عضو اوپک، فصلنامه تحول اداری،سال3، شماره9، پیاپی۶۳، ص 34-20.
محمد علیخانی، سلیمه؛ آسف زاده، سعید؛ محبی فر، رفعت؛ و منتظری، علی (1391). بررسی شاخص توسعه انسانی در ایران و کشورهای منتخب، پایش، دوره11، شماره 4، ص423-415.
مجتهد، احمد؛ و احمدیان اعظم(1386)، اثر سیاستهای ارزی مختلف بر رفاه اجتماعی ایران، پژوهشهای اقتصادی ایران، بهار 1386، دوره 9، شماره 30، ص 21-1.
معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی،(1398). تحلیل شاخص توسعه انسانی استان اصفهان مطالعه موردی : شهرستانهای استان، بهار، ص128-1.
نادمی، یونس؛ و مفتخری، علی، (1396). حد بهینه فعالیتهای دولت و رفاه اجتماعی در ایران طی سالهای ۱۳۵۴-۱۳۹۱: رویکرد سری زمانی غیرخطی، فصلنامه رفاه اجتماعی، شماره 17، پیاپی67، زمستان، ص 36-9.
ناصر بافقی، مهدیه؛ و دهقان تفتی، محمد علی ، (۱۳۹۵)، مقایسه تطبیقی تاثیر تورم بر رفاه اقتصادی برخی از کشورهای عضو اوپک، همایش پژوهش های مدیریت و علوم انسانی در ایران، تهران، موسسه پژوهشی مدیریت مدبر، دانشگاه تهران، https://civilica.com/doc/492531.
وفائی، الهام؛ محمدزاده، پرویز؛ اصغرپور، حسین؛ و فلاحی، فیروز (1397). ارزیابی رفاه اجتماعی و همگرایی رفاه استانهای ایران برای سنجش توسعه مناطق ایران. فصلنامه مدلسازی اقتصادی، سال12، شماره 3، پیاپی43،ص 23-1.
برخورداری، سجاد؛ ابریشمی، حمید؛ و ذوالفقاری، مجتبی(1398). تاثیر توسعه مالی بر توسعه انسانی در کشورهای درحال توسعه با تمرکز بر ویژگی‌های نهادی، اجتماعی و اقتصادی، فصلنامه اقتصاد مالی، دوره13، شماره48، پیاپی48، ص238-217.
مهدوی، روح اله، (۱۳۹۵). اثرات توزیع مجدد درآمد حاصل از اصلاح قیمت حامل‌های انرژی بر تقاضا و رفاه خانوارها با استفاده از الگوی تعادل عمومی قابل محاسبه، پژوهش های رشد و توسعه اقتصادی، دوره6، شماره22، پیاپی22، بهار، ص36-21.
پارسا، حجت و پناهی، فاطمه( 1397). بررسی تاثیر شاخص توسعه انسانی و مصرف انرژی بر رشد اقتصادی: مطالعه موردی کشورهای منتخب اوپک، اولین همایش ملی مدیریت و اقتصاد با رویکرد اقتصاد مقاومتی، مشهد، https://civilica.com/doc/819507.
احمدی، احمد؛ و رضایی، حسبیه (1394 ).رابطه رفاه اجتماعی با مشارکت سیاسی معلمان(مطالعه موردی: معلمان شهر مریوان)، فصلنامه برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، شماره 24، پاییز، ص 267-231.
خوشنویس، مریم؛ و پژویان، جمشید (1391). بررسی تاثیر آلودگی محیط زیست بر شاخص توسعه انسانی (HDI) در کشورهای توسعه یافته، فصلنامه اقتصاد مالی(اقتصاد مالی و توسعه)، دوره 6، شماره20،ص 67-39.
Akpan, E.,)2011.( Effective Safety and Health Management Policy for Improved Performance of Organizations in Africa, International Journal of Business and Management, Vol. 6, No. 3; March, p.159 -165, www.ccsenet.org/ijbm.
Antras, P., Gortari, A. & Itskhoki, O. (2016). Globalization, inequality and
welfare, NBER Working Paper, No. 22676.
Fournier, J. M. , Johansson, A. The effect of the size and the mix of public spending on growth and inequality, Organisation for Economic Co-operation and Development, UnclassifiedECO/WKP(2016)68, WORKING PAPER No. 1344, report OF OECD Working Papers, P.1 -54.
Hartmann, D., Guevara, M., Jara, F. & Hidalgo, M. (2015). Linking Economic Complexity,
Institutions And Income Inequality. Journal Of World Development, 104(120); P. 34-77.
Hemous, D., & Olsen, M. (2014). The Rise Of The Machines: Automation, Horizontal
Innovation And Income Inequality. Society For Economic Dynamics, 162(120); P.
35-57.
Kuen Kim, T. & Zurlo, K. (2009). How does economic globalization affect the
welfare state? Focusing on the mediating effect of welfare regimes. International
Journal of Social Welfare, 18, P. 130-141.
_||_
Ahmadi, A. & Rezaei, H. (2015). The Relationship between Social Welfare and Teachers' Political Participation (Case Study: Marivan Teachers), Quarterly Journal of Welfare Planning and Social Development, No. 24, Fall, pp. 231-267.
Akpan, E.,)2011.( Effective Safety and Health Management Policy for Improved Performance of Organizations in Africa, International Journal of Business and Management, Vol. 6, No. 3; March, p.159 -165, www.ccsenet.org/ijbm.
Amin Rashti, N. & Gorbani Valik Chali, A. (2013). The Role of Social Security System on Human Development in Iran, Quarterly Journal of Financial Economics, Volume 7, Number 23, Series 23, Spring, pp. 81-110.
Antras, P., Gortari, A. & Itskhoki, O. (2016). Globalization, inequality and
welfare, NBER Working Paper, No. 22676.
Armanmehr, M. R. & Farahmandmanesh, A. (2017). Investigating the effect of price changes on the welfare of urban households by income deciles and commodity groups, Quarterly Journal of Economic Modeling, Volume 11, Number 3, Series 39, pp. 49-74.
Barkhordari, S.; Abrishami, H. & Zolfaghari, M. (2019). The Impact of Financial Development on Human Development in Developing Countries Focusing on Institutional, Social and Economic Characteristics, Financial Economics Quarterly, Volume 13, Number 48, Series 48, pp. 217-238.
Deputy of Management Development and Human Capital, (2019). Analysis of Human Development Index of Isfahan Province Case Study: Cities of the Province, Spring, pp. 1-128.
Fournier, J. M. , Johansson, A. The effect of the size and the mix of public spending on growth and inequality, Organisation for Economic Co-operation and Development, UnclassifiedECO/WKP(2016)68, WORKING PAPER No. 1344, report OF OECD Working Papers, P.1 -54.
Qaed, I.; khodaparast Mashadi, M. & Raji Asadabadi, M. (2020). The Role of Manpower Training in the Social Welfare of OPEC Countries, Quarterly Journal of Administrative Transformation, Volume 3, Number 9, Series 63, pp. 20-34.
Hartmann, D., Guevara, M., Jara, F. & Hidalgo, M. (2015). Linking Economic Complexity,
Institutions And Income Inequality. Journal Of World Development, 104(120); P. 34-77.
Hemous, D., & Olsen, M. (2014). The Rise Of The Machines: Automation, Horizontal
Innovation And Income Inequality. Society For Economic Dynamics, 162(120); P.
35-57.
Heydari, H. & Asghari, R. (2014). The Impact of Fertility and Population Changes on Economic Welfare with Emphasis on Human Capital, Economic Modeling Research, Winter, No. 18, pp. 35-203.
Jafari Samimi, A.; zaroki, SH. & Sadati Amiri, S. R. (2018). Economic Welfare Analysis with Emphasis on the Dimensions of Globalization, Economic Modeling Quarterly, Volume 11, Number 4, Series 44, Winter, pp. 2-23.
Jalali, M., (2010). A Study of Social Welfare Function in Iran, Trend, July, pp. 169-186.
Khakpour, B. & Bavanpouri, A. (2010), A Study of Human Development Index in Islamic Countries, Fourth International Congress of Geographers of the Islamic World, Zahedan, Farvardin, https://civilica.com/doc/82936/.
khoshnevis, M. & Pajhoyan, J. (2012). Investigating the Impact of Environmental Pollution on Human Development Index (HDI) in Developed Countries, Quarterly Journal of Financial Economics (Financial Economics and Development), Volume 6, Number 20, pp. 39-67.
Kuen Kim, T. & Zurlo, K. (2009). How does economic globalization affect the
welfare state? Focusing on the mediating effect of welfare regimes. International
Journal of Social Welfare, 18, P. 130-141.
Mahdavi, R. (2016). The Effects of Redistribution of Income from Energy Carrier Price Reform on Household Demand and Welfare Using a Calculable General Equilibrium Pattern, Economic Growth and Development Research, Volume 6, Number 22, Series 22, Spring, pp. 21-36.
Mohammad Alikhani, S.; Asafzadeh, S.; Mohebifar, R. & Montazeri, A. (2012). A Study of Human Development Index (HDI) in Iran and Selected Countries, Payesh, Volume 11, N. 4, pp. 415-423.
Mujtahid, A. & Ahmadian A. (2007), The Effect of Different Currency Policies on Iran's Social Welfare, Iranian Economic Research, Spring 2007, Volume 9, Number 30, pp. 1-21.
Nademi, Y. & Moftakhri, A., (2017). The optimal level of government activities and social welfare in Iran during the years 1354-1391: Nonlinear time series approach, Social Welfare Quarterly, No. 17, 67, Winter, pp. 9-36.
Nasser Bafghi, M. & Dehghan Tafti, M. A., (2016), A Comparative Comparison of the Impact of Inflation on the Economic Welfare of Some OPEC Member Countries, Conference on Management Research and Humanities in Iran, Tehran, Modbar Management Research Institute, University of Tehran, https: // civilica. com / doc / 492531.
Parsa, H. & Panahi, F.(2018). Investigating the Impact of Human Development Index and Energy Consumption on Economic Growth: A Case Study of OPEC Selected Countries, The First National Conference on Management and Economics with a Resistance Economy Approach, Mashhad, https://civilica.com/doc/819507.
Rafie, M. & Sayadi, M.(2018), Government Fiscal Policy and Social Welfare in Iran with Emphasis on Amartyasen Index (Border ARDL Test Approach), Quarterly Journal of Economic Development Growth Research, Volume 8, Number 32, Fall 2016, pp. 151-168.
Samti, M. & Sameti, M. and Ghazavi, R. (2008), The effect of government budget composition on social welfare in Iran (period: 1382-1382), Journal of Development and Capital, First Year, No. 2, Fall and Winter, pp. 49-70.
Sayadzadeh, A. & Ahmadi, S. M. M. (2006). A Study of Amartya Age Social Welfare Function in Iran: A Theoretical and Experimental Analysis, Mofid Letter, Volume 12, Number 57, January, pp. 123-138.
Vafaie, E.; Mohammadzadeh, P.; Asgharpour, H. & Fallahi, F. (2018). Assessing the social welfare and convergence of the welfare of the provinces of Iran to measure the development of the regions of Iran. Economic Modeling Quarterly, Volume 12, Number 3, Series 43, pp. 1-23.