تبیین نحوه استفاده از اراضی قهوه ای در راستای رویکرد پایداری اکولوژیک
محورهای موضوعی : شهرسازی
آرزو بانکیان تبریزی
1
,
تکتم حنایی
2
*
,
هادی سروری
3
,
ساناز سعیدی مفرد
4
1 -
2 - Department of Urbanism, Mashhad Branch, Islamic Azad University, Mashhad, Iran
3 - دانشیار گروه شهرسازی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
4 - گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
کلید واژه: اراضی قهوه‌ای, پایداری اکولوژیک, توسعه مجدد, پایداری زیست‌محیطی, استفاده مجدد,
چکیده مقاله :
اراضی قهوه‌ای، به عنوان منابع باارزش و دارای پتانسیل بالا در بافت‌های شهری، نقش کلیدی در دستیابی به اهداف توسعه پایدار ایفا می‌کنند. برنامه‌ریزی صحیح برای احیاء و توسعه مجدد این سایت‌ها، با جلوگیری از پراکنده‌رویی و استفاده بهینه از زیرساخت‌های موجود، می‌تواند در کوتاه‌مدت و بلندمدت مزایای متعددی همچون باززنده‌سازی بافت‌های فرسوده، ایجاد مسکن، افزایش عواید شهرداری‌ها و ارتقای کیفیت محیط زیست و عدالت اجتماعی را به همراه داشته باشد. علاوه بر این، احیای هدفمند اراضی قهوه‌ای می‌تواند به عنوان یک راه‌حل کارآمد برای مقابله با مشکلات ناشی از گسترش افقی بی‌رویه و مهار پراکنده‌رویی شهری عمل کرده و به توقف مصرف بی‌رویه زمین‌های بکر منجر شود.پژوهش حاضر با هدف تبیین راهکارهای استفاده بهینه از اراضی قهوه‌ای در راستای پایداری اکولوژیک انجام شده است. این تحقیق از نوع پژوهش‌های کاربردی و به شیوه کیفی طراحی گردیده است. در این راستا، 28 مقاله مرتبط با موضوع انتخاب شده و تجزیه و تحلیل محتوای آن‌ها با استفاده از روش تحلیل محتوا و کدگذاری باز و نرم‌افزار مکس کیودا انجام شد. مقالات بررسی شده در چهار دسته اصلی طبقه‌بندی گردیدند: احیاء و توسعه مجدد اراضی قهوه‌ای، آلودگی محیطی و تأثیرات آن بر اقلیم و اکوسیستم، پایداری زیست‌محیطی و اقتصادی، و فناوری‌های مرتبط. نتایج نشان داد که بیشترین توجه در پژوهش‌ها به احیاء و توسعه اراضی قهوه‌ای معطوف بوده است.
Brownfields, as valuable and high-potential resources in urban fabrics, play a key role in achieving sustainable development goals. Proper planning for the revitalization and redevelopment of these sites, by preventing sprawl and making optimal use of existing infrastructure, can bring numerous short-term and long-term benefits, including the revitalization of worn-out fabrics, housing creation, increased municipal revenues, and the enhancement of environmental quality and social justice. Furthermore, targeted brownfield revitalization can act as an efficient solution to address problems arising from uncontrolled horizontal expansion and curb urban sprawl, leading to the cessation of excessive consumption of pristine lands. The present study was conducted with the aim of explaining strategies for the optimal use of brownfields towards ecological sustainability. This research is an applied study and was designed using a qualitative method. In this regard, 28 relevant articles were selected and their content was analyzed using content analysis method with open coding and MAXQDA software. The reviewed articles were classified into four main categories: brownfield revitalization and redevelopment, environmental pollution and its impacts on climate and ecosystem, environmental and economic sustainability, and related technologies. The results indicated that most attention in the research has been focused on the revitalization and development of brownfields.
1. پردازی مقدم، م. (۱۳۸۶). توسعه پایدار: سیاست‌ها، چالش‌ها و راهکارها. مجله توسعه و برنامه‌ریزی، ۹(۱)، ۴۵–۵۸.
2. جعفریان، م، عبدالحسین پور، ف، (1385)، پایداری شهری با نگاهی به ویژگی های شهرهای ایران، اولین همایش بین المللی شهر برترف مرداد 1385
3. رهنما، م.، و همکاران. (۱۳۹۴). اراضی قهوه‌ای و پتانسیل‌های آن‌ها برای استفاده مجدد در توسعه پایدار. در مجموعه مقالات اولین همایش ملی توسعه پایدار شهری، تهران، ایران: انتشارات دانشگاه علوم شهری
4. شیبانی، م.، و داودی، م. (۱۳۹۶). پایداری اکولوژیک اراضی قهوه‌ای در بازتوسعه شهری: الزامات و راهکارها. در مجموعه مقالات سومین کنگره بین‌المللی عمران، معماری و توسعه شهری، تهران، ایران: مرکز مطالعات و تحقیقات علوم و فنون بنیادین در جامعه اسلامی.
5. فشار، ع.، و همکاران. (1392). بازسازی و استفاده مجدد از اراضی قهوه‌ای در جهت توسعه پایدار شهری: مطالعه موردی شهر مشهد. در مجموعه مقالات اولین همایش ملی برنامه‌ریزی شهری و توسعه پایدار، مشهد، ایران: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی
6. قرخلو، س.، و دیگران. (۱۳۹۱). بررسی ردپای بوم‌شناختی و نقش آن در ارزیابی پایداری شیوه‌های زندگی. مجله تحقیقات محیط زیست، ۱۷(۲)، ۷۰–۸۲.
7. گریوانی، م.، و همکاران. (۱۳۰۰). بررسی اراضی قهوه‌ای و تأثیر آن‌ها بر توسعه شهری: چالش‌ها و فرصت‌ها. مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، ۲(۱)، ۱۵–۲۲.
8. محمودزاده، ح، هریسچیان، م، (1397)، سنجش سطح پایداری اکولوژیکی شهری (مورد شناسی: منطقه یک کلانشهر تبریز)، جغرافیا و آمایش شهری-منطقه ای، شماره 28، پاییز 1397، 147-166
9. مهرفروز، ا، سلطانی فرد، ه، علی آبادی، ک، کراچی، ه، (1398)، ارزیابی روند تغییرات پایداری اکولوژیک فضاهای سبر شهری با استفاده از گرادیان های سیمای سرزمین(مطالعه موردی: شهر سبزوار)، فصلنامه علمی فضای جغرافیایی، سال 19، شماره 66، تابستان 1398، 99-119
10. نصیری، م. (۱۳۷۹). توسعه و فرآیندهای آن: مفاهیم و ابعاد. مجله برنامه‌ریزی و توسعه اقتصادی، ۵(۲)، ۲۵–۳۷
11. Abed, a., & yakhlef, m. (2020). exploring a sustainable strategy for brownfield regeneration. the case of halawah farm, amman city, jordan. journal of settlements & spatial planning.
12. Ahmad, N., Zhu, Y., Ibrahim, M., Waqas, M., & Waheed, A. (2018). Development of a standard brownfield definition, guidelines, and evaluation index system for brownfield redevelopment in developing countries: The case of Pakistan. Sustainability, 10(12), 4347.
13. Ahmad, N., Zhu, Y., Shao, J., & Lin, H. (2020). Stakeholders’ perspective on strategies to promote contaminated site remediation and brownfield redevelopment in developing countries: empirical evidence from Pakistan. Environmental Science and Pollution Research, 27, 14614-14633.
14. Bicknell, K., Ball, R., & Wackernagel, M. (1998). Ecological footprint analysis: An evaluation of the concept and its application. Environmental Management, 22(5), 713-722. https://doi.org/10.1007/s002679900168.
15. Brundtland, G. H. (1987). Our common future: Report of the World Commission on Environment and Development. Oxford University Press.
16. Crombie, W. (1992). The ecological city: A new paradigm for urban development. Cambridge University Press
17. Galli, A., Wiedmann, T., Weinzettel, J., & Ercin, A. E. (2012). The ecological footprint of countries and regions: A critical review. Ecological Economics, 76, 215-227. https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2012.02.014
18. Glumac, B., & Decoville, A. (2020). Brownfield redevelopment challenges: A Luxembourg example. Journal of Urban Planning and Development, 146(2), 05020001.
19. Han, q., zhu, y., ke, g. y., & hipel, k. w. (2018). an ordinal classification of brownfield remediation projects in china for the allocation of government funding. land use policy, 77, 220-230..
20. Jacek, g., rozan, a., desrousseaux, m., & combroux, i. (2021). brownfields over the years: from definition to sustainable reuse. environmental reviews
21. Klusáček, p., navrátil, j., krejčí, t., martinát, s., frazier, r. j., pícha, k., ... & osman, r. (2021). variation in brownfield reuse of derelict agricultural premises in diverse rural spaces. journal of rural studies, 87, 124-136.
22. Mabr, J. (2004). Development: A fundamental change towards a new and sustainable society. Journal of Economic and Social Development, 8(2), 15-28.
23. Navrátil, J., Martinát, S., Frazier, R. J., Klusáček, P., van der Horst, D., Škrabal, J., ... & Dvořák, P. (2023). Preference and paradox: Local residents’ perspectives on the reuse of post‐agricultural brownfield sites. Sociologia Ruralis, 63(3), 514-543.
24. Suchacek, j., seda, p., friedrich, v., koutsky, j., (2017). regional aspects of the development of largest enterprises in the czech republic. technol. econ. dev. econ. 23 (4), 649–666.
25. Sun, Y., Li, H., Lei, S., Semple, K. T., Coulon, F., Hu, Q., ... & Jones, K. C. (2022). Redevelopment of urban brownfield sites in China: Motivation, history, policies and improved management. Eco-Environment & Health, 1(2), 63-72.
26. Tang, W., Niu, Z., Wei, Z., & Zhu, L. (2022). Sustainable development of eco-cities: a bibliometric review. Sustainability, 14(17), 10502.
27. Turečková, k., nevima, j., škrabal, j., & martinát, s. (2018). uncovering patterns of location of brownfields to facilitate their regeneration: some remarks from the czech republic. sustainability, 10(6), 1984.
28. Zhang, x., song, y., wang, s., & qian, s. (2021). exploring research trends and building a multidisciplinary framework related to brownfield: a visual analysis using citespace. complexity, 2021, 1-14.