ارزیابی ساختار فضایی شهر از منظر توسعه‌ی الگوی چندهسته‌ای (مطالعه موردی: کلان‌شهر تبریز)
محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی شهری و منطقه ایجعفر مهران‌پور 1 , محمدرضا پورمحمدی 2 , شهریور روستایی 3
1 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، پردیس خودگردان دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
2 - استاد گروه جغرافیا، دانشکده جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
3 - دانشیار گروه جغرافیا، دانشکده جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
کلید واژه: کلان‌شهر تبریز, ساختار فضایی شهر, شهر تک‌هسته‌ای, شهر چندهسته‌ای,
چکیده مقاله :
مقدمه: ساختار فضایی شهر تحت تأثیر نیروهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، کالبدی، تکنولوژی و مدیریتی به شکل‌های مختلفی نمایان می‌گردد و دو الگوی تک‌هسته‌ای و چندهسته‌ای از مشهودترین این ساختارها می‌باشد. در این بین، ساختار فضایی و توسعه‌ی شهری چندهسته‌ای به دلیل تعدد مراکز می‌تواند ساختارهای نسبتاً یکنواخت، متعادل و همگن را در سطح شهر شکل دهد و فعالیت‌ها و جمعیت را به نوع مناسبی توزیع کند. هدف پژوهش: با توجه به اهمیت الگوی ساختار فضایی چندهسته‌ای علی‌الخصوص برای شهرهای بزرگ با جمعیت بالا و فعالیت‌های متنوع و پیچیده، هدف از پژوهش حاضر ارزیابی ساختار فضایی کلان‌شهر تبریز از منظر توسعه‌ی الگوی چندهسته‌ای می‌باشد.روش شناسی تحقیق: روش تحقیق در پژوهش حاضر کمی با ماهیت تحلیلی-اکتشافی می‌باشد که در راستای تجزیه و تحلیل اطلاعات در بخش توزیع عملکردها از روش مدل ضریب مکانی (LQ) و رگرسیون جغرافیایی وزنی و در بخش رشد جمعیتی از روش نرخ رشد استفاده شده است. قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی پژوهش شامل کلان‌شهر تبریز می‌باشد.یافته ها و بحث: یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که ساختار فضایی کلان‌شهر تبریز در حال حاضر به‌صورت دو قطبی قابل مشاهده بوده و منطقه‌ی مرکزی (منطقه 8) و شرق شهر (منطقه 2 و بخشی از منطقه 1) بیشتر عملکردها را به خود اختصاص داده‌اند. با این حال، با توجه به گسترش عملکردها در شمال شهر و با برنامه‌ریزی مناسب و توزیع متناسب عملکردها در مناطق دیگر (جنوب و غرب) می‌توان مقدمات ساختار فضایی و توسعه‌ی شهری چندهسته‌ای را در کلان‌شهر تبریز فراهم نمود.نتایج: نتایج حاکی از آن است که مرکزگریزی در کلان‌شهر تبریز کاملاً مشهود بوده و هسته‌های جمعیتی جدید در بخش‌های شرقی، شمالی و غربی در حال افزایش می‌باشند.
Introduction The spatial structure of the city appears in different ways under the influence of social, economic, political, physical, technological, and administrative forces, and the two patterns of single-core and multi-core are among the most visible of these structures. In the meantime, the spatial structure and multi-core urban development due to the number of centers can form relatively uniform, balanced and homogeneous structures on the city level and distribute activities and population in a suitable way. GoalConsidering the importance of the multi-core spatial structure model, especially for large cities with high population and diverse and complex activities, the aim of the present research is to evaluate the spatial structure of Tabriz metropolis from the perspective of the development of the multi-core model.Methodology The research method in the current research is quantitative with an analytical-exploratory nature, in order to analyze information was used in the function distribution section, the spatial coefficient (LQ) model method and weighted geographic regression, and in the population growth section, the growth rate method. Geographical area of research The geographical scope of the research includes Tabriz metropolis. Results and discussion The findings of the research show that the spatial structure of Tabriz metropolis can be seen in a bipolar way and the central area (area 8) and the east of the city (area 2 and a part of area 1) have occupied most of the functions. However, due to the expansion of functions in the north of the city and with proper planning and proportional distribution of functions in other areas (south and west), it is possible to provide the preparations for the spatial structure and multi-core urban development in Tabriz metropolis. Conclusion The results indicate that centrifugation is quite evident in Tabriz metropolis and new population nuclei are increasing in the eastern, northern and western parts.
_||_