تحلیل ارتباط کیفیت زندگی شهری و عامل طبقه اجتماعی در شهرها (مطالعه موردی: مناطق 1، 6 و 20 تهران)

محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی شهری و منطقه ای

بهروز محمدی کزج ¹ , آرش ثقفی اصل ² , اکبر عبداله زاده طرف ³ , داریوش ستارزاده ⁴

1 - دانشجوی دکتری، گروه شهرسازی، پردیس بین الملل، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
2 - استادیار گروه شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
3 - استادیار گروه شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
4 - استادیار گروه شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

تاریخ دریافت : 1399/04/04 تاریخ پذیرش : 1399/07/23 تاریخ انتشار : 1401/06/01

کلید واژه: " عینی ", " ذهنی", "کیفیت ",

چکیده مقاله :

رشد جمعیت و شهرنشینی باعث کاهش کیفیت زندگی شهروندان شده و مسایل متعددی را ایجاد کرده است. تحقیق حاضر با هدف تحلیل کیفیت زندگی شهری بر اساس مدل های نظری ذهنی و عینی شهروندان و ارتباط آن با عامل طبقه اجتماعی تدوین شده است. این پژوهش از نوع کاربردی بوده و به روش توصیفی ـ تحلیلی می باشد. گردآوری داده‌ها با دو روش اسنادی و میدانی بوده است و در تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون های آماری مختلف، اعم از آزمون T، تحلیل واریانس یک طرفه درون گروهی و چند متغیره (MANOVA)، و آزمون تعقیبی LSD استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش را ساکنان مناطق 1، 6 و 20 شهر تشکیل می‌دهند. نتایج تحلیل واریانس چند متغیره MANOVA نشان دهنده وجود اختلاف میانگین ها در سه گروه انجام شده در تحقیق است. بر این اساس، سطح معناداری برای شاخص های ذهنی کیفیت زندگی برابر با 39/0 و برای شاخص های عینی آن، 21/0 بوده است و فرض محقق تایید می شود. نتایج آزمون تعقیبی LSD بیانگر این است که بین شاخص های ذهنی کیفیت زندگی، حقوق شهروندی؛ در بین شاخص های عینی کیفیت زندگی، فضاهای سبز شهری به طور معنی داری بالاتر از سایر شاخص ها قرار گرفته است. سایر شاخص ها در وضعیت پایینی قرار دارند. و در نهایت بر اساس آزمون T تک نمونه ای، مشخص شد که بین میانگین شاخص های عینی کیفیت زندگی و مقدار متوسط آن در گروه اول تفاوت وجود دارد؛ در گروه های دوم و سوم تفاوت معنی داری مشاهده نشد.

چکیده انگلیسی:

Population growth and urbanization have reduced the quality of life of citizens and created many problems. The aim of this study was to analyze the quality of urban life based on the mental and objective theoretical models of citizens and its relationship with the social class factor. This research is of applied type and is descriptive-analytical. Data collection has been done by both documentary and field methods and in data analysis, various statistical tests have been used, including T test, one-way intragroup and multivariate analysis of variance (MANOVA), and LSD follow-up test. The statistical population of the study is residents of districts 1, 6 and 20 of the city. The results of MANOVA multivariate analysis of variance show that there is a difference in averages between the three groups in the study. Accordingly, the significance level for mental indicators of quality of life was 0.39 and for objective indicators was 0.21 and the researcher's assumption is confirmed. The results of the LSD tracking test indicate that among the mental indicators of quality of life, citizenship rights; Among the objective indicators of quality of life, urban green spaces are significantly higher than other indicators. Other indicators are low. Finally, based on a single sample T test, it was found that there is a difference between the average objective indicators of quality of life and its average value in the first group; There was no significant difference between the second and third groups

منابع و مأخذ:

آسایش. (1380). سنجش کیفیت زندگی در یک‌صد شهر جهان. فصلنامه مدیریت شهری، 87، 105-94.  

برزگر مرودستی، فرزانه. (1386). سنجش میزان احساس خوشبختی شهروندان تهران و عوامل مؤثر بر آن. پایان‌نامه ارشد پژوهش علوم اجتماعی، دانشگاه الزهرا.

جاجرمی، کاظم و کلته، ابراهیم. (1385). سنجش وضعیت شاخص­های کیفیت زندگی در شهر از نظر شهروندان مطالعه موردی: گنبدقابوس. فصلنامه جغرافیا و توسعه، 4(8)، 18-5.

جلائی­پور، حمیدرضا و عبدالله­پور، جمال. (1390). روابط اجتماعی شهری؛ پژوهشی در چگونگی و عوامل مرتبط با آن در شهر سردشت. فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، 11(41)، 187-53.

خادم الحسینی، احمد؛ منصوریان، حسین و ستاری، محمدحسین. (1389). سنجش کیفیت ذهنی زندگی در نواحی شهری (مطالعه موردی: شهر نورآباد لرستان). فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، 1(3)، 60-45.

علی‌اکبری، اسماعیل و امینی، مهدی. (1390). کیفیت زندگی شهری در ایران (1385-1365). فصلنامه علمی پژوهش رفاه اجتماعی، 10(36)، 148-121.

فرجی ملائی، امین؛ عظیمی، آزاده و زیاری، کرامت­الله. (1389). تحلیل ابعاد کیفیت زندگی در نواحی شهری ایران. مجله پژوهشی و برنامه‌ریزی شهری، 1(2)، 16-1.

قالیباف، محمدباقر؛ روستایی، مجتبی؛ رمضان­زاده لسبویی، مهدی و طاهری، محمدرضا. (1390). ارزیابی کیفیت زندگی شهری (مطالعه موردی: محله یافت‌آباد تهران). فصلنامه جغرافیا، 9(31)، 53-33.

لطفی، صدیقه. (1388). مفهوم، کیفیت زندگی شهری؛ تعاریف، ابعاد و سنجش آن در برنامه‌ریزی شهری. فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیای انسانی، 1(4)، 80-65.

کوکبی، افشین. (1386). معیارهای ارزیابی کیفیت زندگی شهری در مراکز شهری. مجله هویت شهر، 1(1)، 86-75.

مرصوصی، نفیسه. (1383). توسعه‌یافتگی و عدالت اجتماعی شهر تهران. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، 4(14)، 32-19.

مهدی زاده، جواد. (1385). برنامه‌ریزی راهبردی توسعه شهری، تجربیات اخیر جهانی و جایگاه آن در ایران. چاپ دوم، تهران: شرکت طرح و نشر پیام سیما.

نیازی، محسن و دلال خراسانی، محمد. (1391). بررسی عوامل اجتماعی فرهنگی مؤثر بر کیفیت زندگی شهروندان. فصلنامه ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 8(27)، 229-198.

هزارجریبی، جعفر. (1390). بررسی احساس عدالت اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه موردی شهر تهران). جامعه‌شناسی کاربردی، 9(3)، 61-41.

Akhoundi, A., Borkpour, N., Khalili, A., Sedaghatnia, S., & Safi Yari, R. (2014). Measuring the quality of urban life in the metropolis of Tehran. Journal of Fine Arts - Architecture and Urban Planning, 19(2), 5-22.

Ismailzadeh, H., Salehpour, Sh., & Ismailzadeh, Y. (2015). Analysis of quality of life and its relationship with citizen participation in urban management; Case study: Naghadeh city. Journal of Geography and Urban-Regional Planning, 17, 227-246.

Rezvani, M., Shakiba, A., & Mansoorian, H. (2008). Evaluation of Quality of Life in Rostai Areas. Social Welfare Quarterly, 8(30), 35-59.

Matkan, A., Poorahmad, A., Mansoorian, H., Mirbagheri, B., Hosseini Asl, A. (2009). Quality Assessment of Urban Places, Using Multi-Criteria Growth in GIS (Case Study: Tehran). Remote Sensing and GIS of Iran, 1(4), 1-20.

Mokhtari, M., & Nazari, J. (2010). Sociology of Quality of Life. First Edition, Sociological Publications

Mehdizadeh, J.; (2006). Strategic Planning of Urban Development (Recent Global Experiences and Its Position in Iran). Tehran: Payam Sima Publishing.

Saif al-Dini, F., (2002). Dictionary of Urban and Regional Planning Vocabulary. Second Edition, Shiraz University.

Albrow, M., (2001). Society as Social Diversity: The Challenge for Governance in the Global Age. Chapter 6, OECD.

Campbell, A., Coverse, P. E. & W. L. (1976). The quality of American life. New York, Russell Sage Foundation.

Cato, M. (2009). Green Economics: An introduction to theory, policy and practice. London: Earthscan.

Esmaeilzadeh, H. (2015). Evaluating role of class in neighbourhood management based on good urban governance indicators (Case study: the neighborhoods of Tehran). Urban Management, 39, 79- 97.

Foo, T. S. (2000). Subjective assessment for urban quality of life in Singapore (1997-1998). Habitat International, 24, 31-49.

Marans, R. W., Stimson, R. (2011). Investigation quality of urban life. Publication Springer.

McCrea, R., Shyy, T. K., & Stimson. (2006). What is the strength of the link between objective and subjective indicator of urban quality of life? Applied research in quality of life, 1(1), 78-96.

Mostafa, M. (2013). Quality of Life in Egyption Children with Cancer. Journal of Cancer Therapy, 4(7), 1256-1261.

RIVM. (2002). Environmental Balance 2002: Accounting for the Dutch Environment, Bilthoven, the NetherlandsL National Institute for Public Health and Environmental Protection (RIVM).

Robinson, K. (2012). Needs and Quality of Life. Journal of Happiness.

Schuessler, K. F., & Fisher, G. A. (1985). Quality of life research and sociology. Annual Review of Sociology, 129-149.

Ulengin, B., Ulengin, F., Guvenc, U. (2001). A multidimensional approach to urban quality of life: The case of Istanbul. European Journal of Operational Research, 130, 361-374.

Veenhoven, R. (2000). The four quality of life. Journal of Happiness Studies, No.1, 1-39.

WHO. (1993). Quality of life enjoyment and satisfaction questionnaire: A new measure. Endicott: J, Nee, J., Harrison, W., & Blumenthal, R., 321-326.

Wood, Douphinee, S. A. (1999). Assessing quality of life clinical research: from where have come and where are you going? J. Clin. Epidemiol.