بررسی تحلیلی معماری بومی در راستای ارائه شاخص های زیست پذیری (محدوده مورد مطالعه: شهر املش)

محورهای موضوعی : معماری و شهرسازی و سکونتگاههای انسانی

علیرضا پاداشی املشی ¹ , هما ایرانی بهبهانی ² , مژگان خاکپور ³ , علیرضا بندرآباد ⁴

1 - پژوهشگر دکتری تخصصی معماری، گروه معماری و شهرسازی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد تهران مرکزی، ایران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - گروه معماری، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه گیلان، رشت
4 - گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1399/03/11 تاریخ پذیرش : 1399/07/24 تاریخ انتشار : 1400/11/01

کلید واژه: شاخص, معماری بومی, زیست‌پذیری, شهر املش,

چکیده مقاله :

هدف: توجه به کیفیت زندگی، شرایط، امکانات و نیازهای ساکنان شهرها، مسئله ای حیاتی است. نظر به مشکلات متعدد شهرها، رویکردهای مختلفی برای ارتقا و بهبود شرایط زندگی در آنها پیشنهاد و مطرح شده است که زیست پذیری شهری یکی از آنها است. پژوهش حاضر با هدف ارائه شاخص های زیست پذیری مسکن با مطالعه تحلیلی معماری بومی شهر املش صورت گرفته است. روش تحقیق: روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی و به لحاظ هدف کاربردی و از نوع تحقیقات کیفی می باشد. جامعه آماری مورد مطالعه در این تحقیق عبارت است از ساکنین شهر املش که جمعیت این منطقه براساس سرشماری سال 1395 ایران، 15444 نفر می باشد. روش نمونه گیری تصادفی و برای برآورد حجم نمونه از فرمول کوکران و 374 نمونه است. جهت تحلیل داده های گردآوری شده از آزمون های تی تک نمونه ای و آزبمون برازش رگرسیونی در نرم افزار spss بهره گرفته شد. برای تحلیل نتایج به دست آمده از پرسشنامه، از آزمون آماری T استفاده شد. نتایج: نتایج آزمون نشان می دهد از نظر شهروندان املش، بعد زیست محیطی با توجه به اختلاف از میانگین بسیار پایین و منفی 06002/0 و همچنین مقدار ویژه به دست آمده برای آن به میزان 2/5 که بیشتر از بقیه ابعاد است، دارای الویت بیشتری برای بسترسازی زیست پذیری مسکن با الگوهای معماری بومی شهر املش است. ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی با توجه به میزان ضرایب بتا و معناداری به دست آمده بر زیست پذیری مسکن شهری با الگوهای شکلی معماری بومی شهر املش تاثیر مستقیم دارند، در این میان، بعد کالبدی و مدیریتی در قسمت ارزیابی تاثیر مستقیم به علت ضرایب بتای منفی و عدم معناداری فاقد اثر بودند.

چکیده انگلیسی:

The aim of this study was to present housing viability indices with an analytical study of the native architecture of Amlash city. The research method is descriptive-analytical in terms of practical purpose and qualitative research. The statistical population studied in this study is the residents of Amlash city, whose population according to the 2016 census of Iran is 15444 people. The sampling method is random and to estimate the sample size of Cochran's formula and 374 samples. In order to analyze the collected data, regression t-test and resonance fitness tests were used in SPSS software. To analyze the results of the questionnaire, statistical test T was used. The test results show that according to the citizens of Amlash, the environmental dimension has a higher priority due to the difference from the very low and negative average of 0.6002, as well as the special value obtained for it at the rate of 5.2, which is more than other dimensions. To lay the foundation for the viability of housing with the native architectural patterns of Amlash. Economic, social, cultural and environmental dimensions have a direct impact on the viability of urban housing with the formal patterns of indigenous architecture of Amlash city due to the amount of beta coefficients and significant results obtained. The cause of the negative beta coefficients and the lack of significance were lacking.

منابع و مأخذ:

احدنژاد،محمد؛رسولی،مریم و محمدحسن آباد، خضرشیخ.(1398). ارزیابی شهری شاخص‌های زیست‌پذیری در محلات شهر سردشت با مدل کوپراس، جغرافیا و روابط انسانی،(1)4.

احمدی، فرشید. (1393). ارزیابی شاخص های کیفیت زندگی با تاکید بر اصول شهر زندگی (مطالعه موردی: شهرک گلستان در منطقه 22 تهران). پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی تهران.

اسماعیل پور، علی و شاهوردی، مرتضی. (1397). اولویت‌بندی مناطق روستایی بر اساس شاخص‌های زیست‌پذیری روستایی مطالعه موردی: بخش زاغه، شهرستان خرم‌آباد.» مطالعات برنامه‌ریزی منابع انسانی 13 (4): 971-985.

پورشعبان، فرشته، پیرکتمجانی، شیدا و یوسف پور، جعفر.(1396). سیر تحول منازل مسکونی شهرستان املش با رویکرد رسمی و اقلیمی دومین همایش ملی پژوهش های نوین و یافته های آموزشی در مهندسی عمران، معماری، شهرسازی و محیط زیست،1-14.

حاج فروش، شیدا.(1398). تحلیل معیشت شهری با تاکید بر شاخص مسکن (مطالعه موردی: شهر یزد)، اولین همایش ملی کیفیت در فضاهای معماری و شهری، زنجان، زنجان.ایران.

خراسانی. مهدی و زرقام فرد.سارا.(1396). تحلیل تأثیرات عوامل فضایی بر زیست پذیری روستاهای اطراف شهری پژوهش شاخص های اجتماعی بین المللی و بین رشته ای، مجله سنجش کیفیت زندگی 136 (2): 693-717

ریگی، علیرضا و زواره‌باراشکی، سارا. (1398). ارزیابی شاخص‌های زیست‌پذیری مناطق شهری (مطالعه موردی: گلشهر محله ایرانشهر)، کنفرانس بین المللی مهندسی عمران، معماری و مدیریت توسعه شهری ایران، تهران.

رکن الدین، هدی و  لطفی مهرویه، شادی (1397). نقش تقویت مسکن روستایی در زیست روستایی (مطالعه موردی: روستای مهرویه). مطالعات برنامه ریزی منابع انسانی 13(3): 543-556

ساسان پور، فلامک; تولایی، سعید و جعفری اسدآبادی، حمید.(1394). سنجش و ارزیابی زیست‌پذیری شهری در بیست و دو کلانشهر کلانشهر تهران. فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای، (5)، 18:388-403

صفاری راد، علی. کسمایی کامران و تحویلداری .میثم ، (1395). تحلیل جغرافیایی قابلیت های تاریخی شهرستان املش در جهت جذب گردشگری، همایش آمایش سرزمین، چشم انداز توسعه دریای خزر و گیلان، بندر انزلی،ایران.

صالح نیا، علیرضا و طاهباز، مهدی.(1393). تبیین مفاهیم و مبانی الگوهای معماری بومی در مسکن سنتی مازندران، اولین همایش ملی شهرسازی، مدیریت شهری و توسعه پایدار، تهران، مؤسسه ایران.

علی اکبری، طاهره.، اکبری، مریم.(1395)، مدلسازی ساختاری تفسیری عوامل مؤثر بر زیست پذیری کلانشهر تهران، فصلنامه برنامه ریزی و برنامه ریزی فضایی، (52)،2، 1-31.

علیزاده، سعید (1393). ارزیابی عوامل ماندگاری با تاکید بر رویکرد مشارکتی (مطالعه موردی: بریانک، منطقه 1، شهرداری تهران). پایان نامه ی کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی تهران. تهران.

فرشادیان، سارا و خدابنده لو، حمید (1398). ارزیابی شاخص های زیست سازگاری در بافت های فرسوده شهری (مطالعه موردی: کرمانشاه)، پنجمین همایش ملی معماری و شهرسازی ایران در گذار آثار و اندیشه ها، قزوین، ایران.

قنبری، مریم، شکوهی، مهدی و رهنما، مائده.(1398).ارزیابی قابلیت زیست شهری در کلانشهر مشهد با تاکید بر شاخص حمل و نقل. مطالعات برنامه ریزی منابع انسانی 14 (4):983-1001.

گلبازی، جی پورشریفی،لیلا (1394). توسعه پایدار فضای سبز با رویکردی به شهر اکولوژیکی، اولین همایش توسعه پایدار فضای سبز شهری، تبریز،ایران.

گودرزی، حمیدرضا. یوسفی،سارا و لطیفی سعید.(1398). تحلیل فراهمی زیستی محلات شهری به منظور توسعه پایدار مطالعه منطقه 22 شهرداری تهران.، فصلنامه جغرافیا و روابط انسانی 2 (3).

محمودی،محمد، احمد، فریدون.، و عباسی،بهرام. (1394).خیابان های قابل سکونت: اثرات مشکلات فیزیکی بر کیفیت و زیست پذیری خیابان های کوالالامپور. شهرها، 43، 104-114

 

Burton, M., (2014). Quality of place, In Encyclopedia of quality of life and Well-Being research (p. 5312–5314): Springer.

Faiz, A., Faiz, A., Wang, W., & Bennett, C. (2012). Sustainable rural roads for livelihoods and livability. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 53, 1-8.

Hankins, K. B., (2009),The disappearance of the state from Livable" Urban Spaces, Antipode, 41 (5): 845–866.

Kashef. M. (2016). Urban Livability across disciplinary and professional boundaries, Frontiers of Architectural Research, 5 (2): 239-253.

Larice, M.Z. (2005). Great neighborhood: the livability and morphology of high density neighborhoods in urban North America, PhD thesis in University of California, Berkeley:342-356.

Leby, J. L., & Hashim, A. H. (2010). Livability dimensions and attributes: Their relative importance in the eyes of neighborhood residents.

McCrea, R., & Walters, P. (2012). Impacts of urban consolidation on urban liveability: Comparing an inner and outer suburb in Brisbane, Australia. Housing, Theory and Society, 29(2):190-206.

Matthias, R ; Rachel, S. F.(2013).livability for all? conceptual limits and practical implications, Journal Applied Geography, 14: 18-23.

Ruth,M; Franklin, R.(2014). Livability for all? Conceptual limits and practical implications, Applied Geography 49 . 18 -23.

Saitluanga, B. (2014). Spatial Pattern of Urban Livability in Himalayan Region: A Case of Aizawl City, India. Social Indicators Research  , 117, 541-555.

Shaheen, S. (2016). Moving Toward a Sustainable California: Exploring Livability, Accessibility & Prosperity, UC Berkeley Transportation Sustainability Research Center for the California Department of Transportation:9-20.

Steuteville, R., (2016). What is a livable Community, Anyway?, Pubic Square, Congress for New Urbanism (www.cnu.org); at communityanyway:240-252.

Van Kamp, I., Leidelmeijer, K., Marsman, G., & D. Hollander,(2003).Urban Environmental Quality and Human Well-being: Towards a Conceptual Framework and Demarcation of Concepts; a Literature Study, Landscape and Urban Planning, 5-18.

Veenhoven, R., & Ouweneel, P. (1995). Livability of the welfare-state. Social Indicators Research, 36(1), 1-48.

West, S. and Badham, M., (2008). A strategic framework for creating livable new communities: Final report, Victorian Growth Areas Authority: Melbourne, Victoria:31-40.

Wheler, Stephen. (2014). Planning for sustainability, creating a viable, balanced and ecological community. (Mahmoud Jomeh Pour & Shokoufeh Ahmadi, translators). Tehran: Social Science Publishing:1-25.