تحلیل فضایی اثرگذاری شاخص‌های گردشگری تجاری بر پایداری سکونتگاههای روستایی (مطالعه موردی: منطقه تجاری دهشیخ- سیگار شهرستان لامرد)
محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایریعلی اکبر عنابستانی 1 , مهدی معصومی 2 , غریب فاضل نیا 3 , امیدعلی خوارزمی 4
1 - استاد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2 - دانش آموخته دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
3 - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه زابل، زابل، ایران
4 - استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
کلید واژه: توسعه پایدار, سکونتگاههای روستایی, گردشگری تجاری, منطقه تجاری دهشیخ-سیگار, شهرستان لامرد,
چکیده مقاله :
مقدمه: گردشگری تجاری و تاثیر آن بر شهرها و روستاها به اشکال مختلف بروز می یابد و باعث تغییرات اقتصادی مختلف در نواحی گردشگرپذیر می شود.هدف: هدف از این پژوهش ارزیابی اثرگذاری شاخص‌های گردشگری تجاری بر پایداری سکونتگاههای روستایی در منطقه تجاری دهشیخ- سیگار، شهرستان لامرد می باشد.روش‌شناسی تحقیق: این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. جامعه آماری تحقیق حاضر، شامل تمامی روستاییان ساکن در 13 روستای منطقه تجاری دهشیخ- سیگار در استان فارس می باشد که با استفاده از فرمول کوکران با سطح خطای 06/0، تعداد 235 خانوار به عنوان خانوارهای نمونه تعیین گردید. برای تجزیه وتحلیل داده ها، از نرم افزارهای، معادلات ساختاری SMART PLS، آزمون T تک نمونه ای و رگرسیون خطی در نرم افزار SPSS استفاده گردیده است.قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، منطقه تجاری دهشیخ سیگار در شهرستان لامرد می باشد.یافته ها: یافته ها مؤید آن است که، شاخص گردشگری تجاری با مقدار R(959/0) دارای بیشترین میزان تاثیر بر توسعه پایدار سکونتگاه های روستایی در منطقه تجاری دهشیخ-سیگار می باشد. در نهایت با استفاده از ضریب R2، مشخص گردید که سطح توسعه یافتگی روستاهای مورد مطالعه با تاکید بر گردشگری تجاری در روستاهای دولت‌آباد، حسن‌کمالی، فیروزآباد، کاکلی با مقدار R2(992/0، 988/0، 986/0 و 983/0) دارای بیشترین تاثیر و در روستاهای دهشیخ و سیگار با ضریب R2(865/0 و 925/0) از عملکرد ضعیفی برخوردار می باشد.نتایج: گردشگری تجاری بر توسعه پایدار سکونتگاههای روستایی تأثیر مثبت و معناداری دارد به طوری که طبق ضرایب استاندارد، 5/32درصد از توسعه پایدار سکونتگاه های روستایی در منطقه تجاری دهشیخ-سیگار به طور مستقیم توسط شاخص های گردشگری تجاری پیش بینی می شود.
Introduction: Commercial tourism and its impact on cities and villages manifests itself in various forms, and causes various economic changes in tourist areas.Research Aim: The purpose of this research is to evaluate the impact of commercial tourism indicators on the sustainability of rural settlements in Dehshikh-Sigar business district, Lamerd County.Methodology: This study was conducted in a descriptive-analytical method. The population of study included all villagers living in 13 villages of Dehshikh-Sigar business district in Fars province. Using Cochran's formula with an error level of 0.06, 235 households were identified as sample households. SMART PLS, one-sample t-test and linear regression in SPSS were used to analyze the data.Studied Areas: The geographical area of this research is Dehshikh-Sigar Business District in Lamard County.Results: The findings confirm that the commercial tourism indicator with the value of R (0.959) has the greatest impact on the sustainable development of the rural settlements in Dehsheikh-Sigar business district. Eventually, using the R2 coefficients, we found that the level of development in the study villages, with an emphasis on commercial tourism in the villages of Dolatabad, Hassan Kamkali, Firoozabad, Kakli with the values of R2 (0.992, 0.988, 0.986 and 0.983) has the greatest impact, and has a poor performance in the villages of Dehshikh and Sigar with a R2 coefficients of 0.865 and 0.925.Conclusion: Commercial tourism has a positive and significant effect on the sustainable development of rural settlements, as according to standard coefficients, 32.5% of the sustainable development of rural settlements in the Dehshikh-Sigar business district is directly predicted by indicators of commercial tourism.
ابراهیمزاده، عیسی؛ حافظ رضازاده، معصومه و دارایی، مرضیه. (1391). بازارچههای شهرهای مرزی، دریچهای به توسعه گردشگری شهری، مطالعه موردی: سیستان و بلوچستان. همایش ملی شهرهای مرزی و امنیت؛ چالشها و رهیافتها، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان.
احمدی، علی. (1387). تاثیرات توریسم تجاری بر توسعه کالبدی فضایی شهر بانه. پایاننامه کارشناسی ارشد، جغرافیا و برنامهریزی گردشگری، گردشگری منطقهای، استاد راهنما علی حاجینژاد، دانشگاه سیستان و بلوچستان زاهدان.
آقازاده، علیرضا. (1384). بررسی تحلیلی و کاربردی سیاست جنایی ایران در قبال قاچاق کالا: مطابق با آخرین اصلاحات قانونی 1383، به انضمام: قوانین و مقررات مربوط به قاچاق کالا و ارز. تهران: انتشارات آریان.
باقری، فاطمه و عبدی، ناصر. (1393). بررسی نقش بازارچههای مرزی در توسعه گردشگری شهرهای مرزی (مطالعه موردی: استان سیستان و بلوچستان). اولین همایش ملی گردشگری، سرمایه ملی، چشم انداز آینده، اصفهان.
بهرامی، رحمت. (1395). تحلیلی بر نقش گردشگری و اثرات آن بر توسعه سکونتگاههای روستایی (مطالعه موردی: شهرستان مریوان). فصلنامه مطالعات برنامهریزی سکونتگاههای انسانی، 11(34)، 113- 101.
پاکباز، هاجر؛ نوری، سهیلا و غفاری، بهمن. (1391). نقش بازارچههای مرزی در توسعه گردشگری تجاری و ایجاد امنیت مرزی (مورد مطالعه: بازارچههای مرزی استان بوشهر). همایش ملی شهرهای مرزی و امنیت؛ چالشها و رهیافتها، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
پیش بهار، اسماعیل؛ پرچم، رقیه و یادآور، حسین. (1396). تاثیرپذیری انواع مختلف گردشگری از یکدیگر در منطقه آزاد ارس: کاربرد رهیافت مدل سازی معادلات ساختاری (SEM). فصلنامه جغرافیا و برنامهریزی، 21(61)، 110- 93.
تقوایی، مهدی؛ تقیزاده، محمدمهدی و کیومرثی، حسین. (1390). مکانیابی دهکدههای گردشگری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدل SWOT (نمونه موردی: ساحل دریاچه کافتر). مجله جغرافیا و برنامهریزی محیطی، 22 (2)، 120- 99.
حاتمی نژاد، حسین؛ شیخی، عبدالله؛ رحمتی، خسرو و شریف‌زاده اقدم، ابراهیم. (1394). برنامهریزی راهبردی توسعه گردشگری شهرستان بانه. فصلنامه گردشگری شهری، 2(2)، 190- 167.
داس ویل، راجر. (1386). مدیریت جهانگردی. ترجمه اعرابی، سیدمحمد و ایزدی، داوود، انتشارات دفتر پژوهشهای فرهنگی، چاپ اول.
رحمانی، بیژن؛ ملکی، لطف الله؛ ایمانی، بهرام و باقرزاده، محمدرضا. (1391). بررسی و شناسایی توانهای طبیعی و انسانی گردشگری در نواحی روستایی (مطالعه موردی: دهستان آبگرم سرعین در استان اردبیل). فصلنامه فضای گردشگری، 1(2)، 15–1.
رحیمی، علی؛ رضوانی، محمدرضا و خراسانی، محمدامین. (1401). تحلیل عوامل موثر بر ارزش ویژه برند در مقصدهای گردشگری روستایی (مورد مطالعه: روستای هدف گردشگری قلات در شیراز)، فصلنامه مطالعات برنامهریزی سکونتگاههای انسانی، 17 (4)، 1035- 1019.
شماعی، علی؛ علی اکبری، اسماعیل؛ موحد، علی و احمدی، علی. (1397). مطالعه تاثیرات اجتماعی- فرهنگی و اقتصادی گردشگری تجاری بر شهرهای مرزی شمال غرب کشور (مطالعه موردی: شهرهای بانه و سردشت). فصلنامه مطالعات برنامهریزی سکونتگاههای انسانی، 13 (2)، 340- 323.
شهریاری، مهدی. (1396). شناسایی و تحلیل عوامل موثر بر توسعهی گردشگری در مناطق مرزی (مطالعه موردی: بازارچههای مرزی سیستان). پایان نامه دوره کارشناسی ارشد، جغرافیا و برنامهریزی گردشگری، گردشگری منطقهای، استاد راهنما عیسی ابراهیم زاده، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
صفرآبادی، اعظم؛ مجیدی دهشیخ، حکیمه؛ زنگیآبادی، علی و شاهزیدی، سمیه سادات. (1395). توسعه گردشگری شهری با تاکید بر نقش بازارچههای مرزی (مطالعه موردی: بازارچهی مرزی پاوه). مجله برنامهریزی و توسعه گردشگری، 5(16)، 95-126.
عینالی، جمشید؛ فراهانی، حسین؛ چراغی، مهدی و عباسی، فریبا. (1397). ارزیابی نقش گردشگری روستایی در توسعه پایدار جوامع محلی (مطالعه موردی: روستاهای هدف گردشگری استان زنجان)، فصلنامه گردشگری و توسعه، 7(2)، 193- 171.
قادری، اسماعیل؛ فرجی راد، عبدالرضا و بروجی، سمیرا. (1390). جایگاه گردشگری در سیاستها و برنامههای توسعه مناطق آزاد (مطالعه موردی: قشم). فصلنامه فضای گردشگری، 1(1)، 101-114.
مرادنژاد، جمال؛ پوربرات، حمیدرضا و باقری، وحید. (1391). بررسی سازوکارها و روند توسعه گردشگری خرید در مناطق مرزی ایران، مطالعه موردی: شهر مرزی بانه، اولین همایش ملی گردشگری و طبیعتگردی ایران زمین.
مشیری، سیدرحیم؛ مهدوی، مسعود و جلالی کله سر، زهرا. (1390). ارزیابی کیفی ظرفیتهای گردشگری در توسعه روستایی مطالعه موردی: آهار- شهرستان شمیران. فصلنامه جغرافیای سرزمین، 8(32)، 24- 1.
موسوی، میرنجف. (1392). ارزیابی نقش بازارچههای مشترک مرزی در توسعه و رفاه مناطق مرزنشین مورد: بازارچهی مرزی تمرچین پیرانشهر. مجله جغرافیا و توسعه، 33، 69-55.
Bebbington, A., Lewis, D., Batterbury, S., Olson, E., & Siddiqi, M. S. (2007). Of texts and practices: Empowerment and organisational cultures in world bank-funded rural development programmes. The Journal of Development Studies, 43(4), 597-621.
Crossley, John C., Jamieson, Lynn M., & Brayley, Russell E. (2012). Introduction to commercial recreation and tourism an entrepreneurial approach. sixth edition, London, SAG more publishing.
Davidson, R. (1994). Business Travel. First edition. London: Pitman Publishing.
Eccles G., & Costa, J. (1996). Perspectives on tourism development. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 8(7), 44-51.
Edgell, D.L, Allen, M.D, Smith, G., & Swanson, J.R. (2008). Tourism as a commercial and economic activity, Journal of Tourism Policy and Planning, yesterday, today and tomorrow, 97- 139.
Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating Structural Equation Models with Unobservable Variables and Measurement Error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50.
Hansen, N. M. (1975), an evaluation of growth-center theory and practice. Environment and Planning A, 7(7), 821-832.
Hsieh, H. J., & Kung, S. F. (2013). The linkage analysis of environmental impact of tourism industry. Procedia Environmental Sciences, 17(0), 658-665.
Nicula, V., & Elena, P. R. (2014). Business tourism market developments. Procedia Economics and Finance, 16(May), 703-712.
Niebuhr, A., & Stiller, S. (2002), Integration effects in border regions-A survey of economic theory and empirical studies (No. 879-2016-64210). Hamburgisches Welt- Wirtachafts Archiv (HWWA) Hamburg Institute of International Economics.
Ouariti, O. Z., & Hamri, H. M. (2014). Business tourism towards improving the tourism offer in Morocco: Case of Seaside town of Agadir. International Journal of Business Tourism and Applied Sciences, 2(2), 8-16.
Page, S. J., Hartwell, H., Johns, N., Fyall, A., Ladkin, A., & Hemingway, A. (2017). Case study: Wellness, tourism and small business development in a UK coastal resort. Public engagement in practice. Tourism Management, 60, 466-477.
Singh, N. (2009). fighting rural poverty, inequality and low productivity through legal empowerment of the poor. The Journal of Peasant Studies, 36(4), 871-892.
Timothy, D. J., Guia, J., & Berthet, N. (2014). Tourism as a catalyst for changing boundaries and territorial sovereignty at an international border. Current Issues in Tourism, 17(1), 21-27.
_||_