سنجش پایداری محیطی شهر تبریز براساس شاخص های زیست محیطی رشد هوشمند شهری
محورهای موضوعی :
مدیریت محیط زیست
علی زینالی عظیم
1
,
الهام حاتمی گلزاری
2
,
اسلام کرمی
3
,
سولماز بابازاده اسکویی
4
1 - استادیار گروه معماری و شهرسازی، عضو باشگاه نخبگان و پژوهشگران جوان، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
2 - استادیار گروه معماری، مرکز سردرود، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
3 - استادیار دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران.
4 - استادیار گروه معماری، واحد اسکو، دانشگاه آزاد سلامی، اسکو، ایران
تاریخ دریافت : 1400/09/03
تاریخ پذیرش : 1400/11/04
تاریخ انتشار : 1400/07/01
کلید واژه:
رشد هوشمند,
شاخص زیست محیطی,
شهر تبریز,
پایداری محیط,
چکیده مقاله :
زمینه و هدف: با توجه به پراکندگی شهری در دنیا که در اثر توسعه شهرنشینی ایجاد شده است. تغییرات گسترده در شهرها و جمعیت آنها منجر به بحران های جمعیتی و زیست محیطی شده است. استراتژی‌های جدیدی از جمله رشد هوشمند برای غلبه بر این چالش با رویکرد هدایت شهرها به سمت رویکرد زیست محیطی پایدارتر ارائه شده است. هدف از این تحقیق سنجش پایداری محیطی شهر تبریز براساس شاخص های زیست محیطی رشد هوشمند شهری می باشد.روش بررسی: تحقیق حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش شناسی بصورت توصیفی- تحلیلی بوده؛ و جمع آوری اطلاعات مبتنی بر روش کتابخانه ای و پیمایشی بوده است. جامعه آماری تحقیق تحقیق شامل کل متخصصین و اساتید محیط زیست و شهرسازی در شهر تبریز است. حجم نمونه 25 نفر از متخصصین می باشد، برای تحلیل دادها از روش معادلات ساختاری (SEM) با استفاده از نرم افزار Smart Pls استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که برای پایداری محیطی در شهر تبریز از بین شاخص های زیست محیطی رشد هوشمند شهری شاخص آلودگی هوا، فضای سبز و فضای باز به ترتیب با ضرایب استخراج شده بر اساس مدل ساختاری تحقیق 825/0، 799/0 و 781/0 دارای بیشترین و تولید زباله با ضریب 705/0 کمترین اثرگذاری می باشد.بحث و نتیجه گیری: در نتیجه باید برای رسیدن به پایداری محیطی در شهر تبریز باید به شاخص های زیست محیطی رشد هوشمند توجه زیاد شود.
چکیده انگلیسی:
Background and Aim: Due to the urban sprawl in the world that has been created as a result of urban development. Extensive changes in cities and their populations have led to demographic and environmental crises. New strategies, including smart growth, have been proposed to overcome this challenge with the approach of guiding cities towards a more sustainable environmental approach. The purpose of this study is to measure the environmental sustainability of Tabriz based on environmental indicators of urban smart growth.Methods: The present study was applied in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of methodology; And data collection was based on library and survey methods. The statistical population of the study includes all specialists and professors of environment and urban planning in the city of Tabriz. The sample size is 25 experts. Structural equation method (SEM) was used to analyze the data using Smart Pls software.Results: The results showed that for environmental sustainability in the city of Tabriz, among the environmental indicators of urban smart growth, air pollution index, green space and outdoor space with coefficients extracted based on the research structural model of 0.825, 0.799 and 0.781 has the highest and waste production with a coefficient of 0.705 has the lowest impact.Discussion and Conclusion: As a result, in order to achieve environmental sustainability in the city of Tabriz, much attention should be paid to environmental indicators of smart growth.
منابع و مأخذ:
1- حسینزادهدلیر کریم، آذر، علی، ظفری، داریوش، حسینی محمدحسین، مکاتب و نظریههای شهری، چاپ اول، تبریز: انتشارات فروزش، 1395.
2- C, Niu, B, Zhang. Q, Tian, W, Liu. j, 2017, An Evaluation System of Urban Smart Growth in Wuhou District of Chengdu, China, Journal of Material Science, Vol.5(4), 127-135. https://doi.org/10.4172/2321-6212.1000200. www.rroij.com.
3- Liu G, Han, X, Li, Z, 2018, Urban Smart Growth Mathematical Model and Application, Applied and Computational Mathematics; Vol.7(3): 83-88, https://doi.org/10.11648/j.acm.20180703.12.
4- G, Wu J, Xu. L, Wang, 2017, Comprehensive Modelling and Planning of Urban Smart Growth, International Conference on Applied Mathematics, Modelling and Statistics Application (AMMSA 2017), Advances in Intelligent Systems Research (AISR), Vol.141, 399-402. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/).
5- Lucaciu, L.O, 2018, A Look at the Evaluation Framework for Smart Growth Programmers, Revista Românească pentru Educaţie Multidimensională, Vol.10(3), 60-76. https://doi.org/10.18662/rrem/63.
6- Hess P.M& Sorensen A. 2015. Compact, concurrent, and contiguous: smart growth and 50 years of residential planning in the Toronto region. Urban George; 36: 127. https://doi.org/10.1080/02723638.2014.947859.
7- Mohamed RM, Boyle, R. 2007. State growth management, smart growth and urban containment: A review of the US and a study of the heartland. J Environ Plan Manage, 50: 494. https://doi.org/10.1080/09640560701475337.
8- Batisani NJ. Sprawl dynamics and the development of effective smart growth policies [Dissertation]. Pennsylvania: The Pennsylvania State University, 2006.
9- Tanveer, H., T. Balz, S. Sumari, and R. Shan. 2019. Pattern Analysis of Substandard and Inadequate Distribution of Educational Resources in Urban–rural Areas of Abbottabad, Pakistan. Geo Journal. https://doi.org/10.1007/s10708-019-10029-x.
10- Yuwei Z, Mengyue Y. A, 2018, Smart Growth Plan Based on the Improved Gini Coefficient. Front Manag Res. 2(1): 20‐ https://dx.doi.org/10.22606/fmr.2018.21003.
11- رهنما محمد رحیم، حیاتی سلمان، تحلیل شاخص‌های رشد هوشمند شهری در مشهد، مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 1392، دوره 1، شماره 4، 71-98.
12- Ghalib, H, Smart Growth in Cairo’s Urban Development Strategy. 1st International Conference on Towards a Better Quality of Life, 2018, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=3162546. or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3162546.
13- McCormack, Ed, Goodchild A, and Bassok, A, Smart Growth and Urban Goods Movement. Washington, DC: National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. The National Academies Press, 2013. https://doi.org/10.17226/22522.
14- Cowan, R, The Dictionary of Urbanism, Streetwise Press, 2005.
15- Li, L & Ren, X. 2019, A Novel Evaluation Model for Urban Smart Growth Based on Principal Component Regression and Radial Basis Function Neural Network. Sustainability, Vol.11 (21), 6125. https://doi.org/10. 3390/su11216125.
16- EPA (Environmental Protection Agency), 2010. Smart growth, A guide to developing and implementing greenhouse gas reduction programs, Local government climate and energy strategy guides. 1-11.
17- VTPI, 2006, Online TDM Encyclopedia, Victoria Transport Policy Institute (vtpi.org).
18- Litman, T, Understanding Smart Growth Savings, Evaluating Economic Savings and Benefits of Compact Development, and How They Are Misrepresented By Critics, Victoria Transport Policy Institute, 2019.
19- Wang, W.; Adamowski, J.; Liu, C.; Liu, Y.; Zhang, Y.; Wang, X.; Su, H.; Cao, J. (2020), The impact of virtual water on sustainable development in Gansu province. Appl. Sci.Vol.10, 586.
20- Haribabu, K. (2021). Green Energy for Environmental Sustainability. Chemical Engineering & Technology, 44(5), 810-810. doi:10.1002/ceat.202170505.
21- Allwright, E., & Abbott, R. A. (2021). Environmentally sustainable dermatology. Clinical and Experimental Dermatology, 46(5), 807–813. doi:10.1111/ced.14516.
22- Usubiaga-Lia˜no, A, & Ekins, P, (2021), Monitoring the environmental sustainability of countries through the strong environmental sustainability index, Ecological Indicators 132 (2021), 1-11. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2021.108281.
23- Ferro, S., & Vocciante, M. (2021). Sustainable Environmental Solutions. Applied Sciences, 11(15), 6868. doi:10.3390/app11156868.
24- محمودزاده، حسن، عابدینی ایرانق، رویا، (1398)، تلفیق اصول رشد هوشمند و استراتژی توسعه میان افزا در شناسایی ظرفیت‌‌های کالبدی توسعه درونی شهر (مطالعه موردی: منطقه 3 تبریز)، جغرافیا و توسعه، 17(56)، 57-72.
25- روزخوش، فرنوش، مولوی، مهرناز، سالاریپور، علی اکبر، بررسی ارتباط پارامترهای رشد هوشمند و تئوری چیدمان فضا در انواع بافت‌های شهری (نمونه موردی: بجنورد)، نقش جهان، 1398، دوره 9، شماره 4، ۳۱۳- 322.
26- علیاکبری، اسماعیل، شاطریان، محسن، شیخ‌زاده، فاطمه، در مطالعه سنجش ظرفیت اجتماعی در پذیرش اصول رشد هوشمند در نواحی شهری (مطالعهی موردی: کاشان)، پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری، 1398، دوره 7، شماره 2، 239-264.
27- درویشی، یوسف، موغلی، مرضیه، واپایش مولفه های رشد هوشمند شهری در رویکرد توسعه پایدار شهری با استفاده از تکنیک های تصمیم گیری چند معیاره (مطالعه موردی: شهر اردبیل)، نگرشهای نو در جغرافیای انسانی، 1399، دوره 12، شماره 4، 370-384
28- حاتمی افشار، ساسان پور فرزانه، زیپارو آلبرتو، سلیمانی محمد. شهر هوشمند پایدار: مفاهیم، ابعاد و شاخص ها. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. ۱۴۰۰، دوره 21، شماره 60 ، ۳۳۹-۳۱۵
29- Zhou, L, Wang, T, Hu, J, Li, J, 2017, All-Arranged Polygon Graphic Index Method-based Appraisal Model for Urban Smart Growth, 2nd International Conference on New Energy and Renewable Resources (ICNERR 2017), 223-230, ISBN: 978-1-60595-470-7.
30- Li, W. Zhou, W, Bai, Y, Pickett, S. T. A, & Han, L.2018. The smart growth of Chinese cities: opportunities offered by vacant land. Land Degradation & Development. Vol.29 (10), John Wiley & Sons, Ltd. https://doi.org/10. 1002/ldr. 3125.
31- Gren, Å, Colding, J, Berghauser-Pont, M& Marcus, L. 2018. How smart is smart growth? Examining the environmental validation behind city compaction. Ambio. https://doi.org/10. 1007/s13280-018-1087-y.
32- Litman, T, Understanding Smart Growth Savings, Evaluating Economic Savings and Benefits of Compact Development, and How They Are Misrepresented By Critics, Victoria Transport Policy Institute, 2020.
33- فرامرزی، مهسا، زینالیعظیم، علی، ارزیابی عملکرد مدیریتی شهر تبریز پس از استقرار شورای اسلامی شهر تبریز، جغرافیا (برنامهریزی منطقهای)، 1397، دوره 9، شماره 1، 445-458.
34- مفرح بناب؛ مجتبی؛ مجنونی توتاخانه، علی؛ سلیمانی، علیرضا،آفتاب، احمد، ارزیابی و تحلیل وضعیت پایداری در کلانشهرها، مطالعه موردی: مناطق ده گانه شهر تبریز؛ تحقیقات جغرافیایی 1397، دوره 1، شماره 128، -۱۴۰
35- زینالی عظیم علی، ارزیابی توسعه ی کالبدی شهر تبریز بر اساس تحلیل شاخص های رشد هوشمند شهری (مطالعه ی موردی: منطقه 2، 4 و 7 تبریز )، رساله دکتری، برنامه ریزی شهری، به راهنمایی میرسعید موسوی، دانشکده تحصیلات تکمیلی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرند، 1399.
36- بصیری مصطفی، زینالیعظیم علی، تاثیر مبلمان شهری برکیفیت محیط زیست شهری (مطالعه موردی محدوده خیابان امام تبریز از میدان ساعت تا آبرسان)، جغرافیا (برنامهریزی منطقهای)، 1398، دوره 9، شماره 3، 229-248.
_||_
1- حسینزادهدلیر کریم، آذر، علی، ظفری، داریوش، حسینی محمدحسین، مکاتب و نظریههای شهری، چاپ اول، تبریز: انتشارات فروزش، 1395.
2- C, Niu, B, Zhang. Q, Tian, W, Liu. j, 2017, An Evaluation System of Urban Smart Growth in Wuhou District of Chengdu, China, Journal of Material Science, Vol.5(4), 127-135. https://doi.org/10.4172/2321-6212.1000200. www.rroij.com.
3- Liu G, Han, X, Li, Z, 2018, Urban Smart Growth Mathematical Model and Application, Applied and Computational Mathematics; Vol.7(3): 83-88, https://doi.org/10.11648/j.acm.20180703.12.
4- G, Wu J, Xu. L, Wang, 2017, Comprehensive Modelling and Planning of Urban Smart Growth, International Conference on Applied Mathematics, Modelling and Statistics Application (AMMSA 2017), Advances in Intelligent Systems Research (AISR), Vol.141, 399-402. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/).
5- Lucaciu, L.O, 2018, A Look at the Evaluation Framework for Smart Growth Programmers, Revista Românească pentru Educaţie Multidimensională, Vol.10(3), 60-76. https://doi.org/10.18662/rrem/63.
6- Hess P.M& Sorensen A. 2015. Compact, concurrent, and contiguous: smart growth and 50 years of residential planning in the Toronto region. Urban George; 36: 127. https://doi.org/10.1080/02723638.2014.947859.
7- Mohamed RM, Boyle, R. 2007. State growth management, smart growth and urban containment: A review of the US and a study of the heartland. J Environ Plan Manage, 50: 494. https://doi.org/10.1080/09640560701475337.
8- Batisani NJ. Sprawl dynamics and the development of effective smart growth policies [Dissertation]. Pennsylvania: The Pennsylvania State University, 2006.
9- Tanveer, H., T. Balz, S. Sumari, and R. Shan. 2019. Pattern Analysis of Substandard and Inadequate Distribution of Educational Resources in Urban–rural Areas of Abbottabad, Pakistan. Geo Journal. https://doi.org/10.1007/s10708-019-10029-x.
10- Yuwei Z, Mengyue Y. A, 2018, Smart Growth Plan Based on the Improved Gini Coefficient. Front Manag Res. 2(1): 20‐ https://dx.doi.org/10.22606/fmr.2018.21003.
11- رهنما محمد رحیم، حیاتی سلمان، تحلیل شاخص‌های رشد هوشمند شهری در مشهد، مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 1392، دوره 1، شماره 4، 71-98.
12- Ghalib, H, Smart Growth in Cairo’s Urban Development Strategy. 1st International Conference on Towards a Better Quality of Life, 2018, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=3162546. or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3162546.
13- McCormack, Ed, Goodchild A, and Bassok, A, Smart Growth and Urban Goods Movement. Washington, DC: National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. The National Academies Press, 2013. https://doi.org/10.17226/22522.
14- Cowan, R, The Dictionary of Urbanism, Streetwise Press, 2005.
15- Li, L & Ren, X. 2019, A Novel Evaluation Model for Urban Smart Growth Based on Principal Component Regression and Radial Basis Function Neural Network. Sustainability, Vol.11 (21), 6125. https://doi.org/10. 3390/su11216125.
16- EPA (Environmental Protection Agency), 2010. Smart growth, A guide to developing and implementing greenhouse gas reduction programs, Local government climate and energy strategy guides. 1-11.
17- VTPI, 2006, Online TDM Encyclopedia, Victoria Transport Policy Institute (vtpi.org).
18- Litman, T, Understanding Smart Growth Savings, Evaluating Economic Savings and Benefits of Compact Development, and How They Are Misrepresented By Critics, Victoria Transport Policy Institute, 2019.
19- Wang, W.; Adamowski, J.; Liu, C.; Liu, Y.; Zhang, Y.; Wang, X.; Su, H.; Cao, J. (2020), The impact of virtual water on sustainable development in Gansu province. Appl. Sci.Vol.10, 586.
20- Haribabu, K. (2021). Green Energy for Environmental Sustainability. Chemical Engineering & Technology, 44(5), 810-810. doi:10.1002/ceat.202170505.
21- Allwright, E., & Abbott, R. A. (2021). Environmentally sustainable dermatology. Clinical and Experimental Dermatology, 46(5), 807–813. doi:10.1111/ced.14516.
22- Usubiaga-Lia˜no, A, & Ekins, P, (2021), Monitoring the environmental sustainability of countries through the strong environmental sustainability index, Ecological Indicators 132 (2021), 1-11. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2021.108281.
23- Ferro, S., & Vocciante, M. (2021). Sustainable Environmental Solutions. Applied Sciences, 11(15), 6868. doi:10.3390/app11156868.
24- محمودزاده، حسن، عابدینی ایرانق، رویا، (1398)، تلفیق اصول رشد هوشمند و استراتژی توسعه میان افزا در شناسایی ظرفیت‌‌های کالبدی توسعه درونی شهر (مطالعه موردی: منطقه 3 تبریز)، جغرافیا و توسعه، 17(56)، 57-72.
25- روزخوش، فرنوش، مولوی، مهرناز، سالاریپور، علی اکبر، بررسی ارتباط پارامترهای رشد هوشمند و تئوری چیدمان فضا در انواع بافت‌های شهری (نمونه موردی: بجنورد)، نقش جهان، 1398، دوره 9، شماره 4، ۳۱۳- 322.
26- علیاکبری، اسماعیل، شاطریان، محسن، شیخ‌زاده، فاطمه، در مطالعه سنجش ظرفیت اجتماعی در پذیرش اصول رشد هوشمند در نواحی شهری (مطالعهی موردی: کاشان)، پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری، 1398، دوره 7، شماره 2، 239-264.
27- درویشی، یوسف، موغلی، مرضیه، واپایش مولفه های رشد هوشمند شهری در رویکرد توسعه پایدار شهری با استفاده از تکنیک های تصمیم گیری چند معیاره (مطالعه موردی: شهر اردبیل)، نگرشهای نو در جغرافیای انسانی، 1399، دوره 12، شماره 4، 370-384
28- حاتمی افشار، ساسان پور فرزانه، زیپارو آلبرتو، سلیمانی محمد. شهر هوشمند پایدار: مفاهیم، ابعاد و شاخص ها. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. ۱۴۰۰، دوره 21، شماره 60 ، ۳۳۹-۳۱۵
29- Zhou, L, Wang, T, Hu, J, Li, J, 2017, All-Arranged Polygon Graphic Index Method-based Appraisal Model for Urban Smart Growth, 2nd International Conference on New Energy and Renewable Resources (ICNERR 2017), 223-230, ISBN: 978-1-60595-470-7.
30- Li, W. Zhou, W, Bai, Y, Pickett, S. T. A, & Han, L.2018. The smart growth of Chinese cities: opportunities offered by vacant land. Land Degradation & Development. Vol.29 (10), John Wiley & Sons, Ltd. https://doi.org/10. 1002/ldr. 3125.
31- Gren, Å, Colding, J, Berghauser-Pont, M& Marcus, L. 2018. How smart is smart growth? Examining the environmental validation behind city compaction. Ambio. https://doi.org/10. 1007/s13280-018-1087-y.
32- Litman, T, Understanding Smart Growth Savings, Evaluating Economic Savings and Benefits of Compact Development, and How They Are Misrepresented By Critics, Victoria Transport Policy Institute, 2020.
33- فرامرزی، مهسا، زینالیعظیم، علی، ارزیابی عملکرد مدیریتی شهر تبریز پس از استقرار شورای اسلامی شهر تبریز، جغرافیا (برنامهریزی منطقهای)، 1397، دوره 9، شماره 1، 445-458.
34- مفرح بناب؛ مجتبی؛ مجنونی توتاخانه، علی؛ سلیمانی، علیرضا،آفتاب، احمد، ارزیابی و تحلیل وضعیت پایداری در کلانشهرها، مطالعه موردی: مناطق ده گانه شهر تبریز؛ تحقیقات جغرافیایی 1397، دوره 1، شماره 128، -۱۴۰
35- زینالی عظیم علی، ارزیابی توسعه ی کالبدی شهر تبریز بر اساس تحلیل شاخص های رشد هوشمند شهری (مطالعه ی موردی: منطقه 2، 4 و 7 تبریز )، رساله دکتری، برنامه ریزی شهری، به راهنمایی میرسعید موسوی، دانشکده تحصیلات تکمیلی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرند، 1399.
36- بصیری مصطفی، زینالیعظیم علی، تاثیر مبلمان شهری برکیفیت محیط زیست شهری (مطالعه موردی محدوده خیابان امام تبریز از میدان ساعت تا آبرسان)، جغرافیا (برنامهریزی منطقهای)، 1398، دوره 9، شماره 3، 229-248.
