ارزیابی تأثیر رشتة تحصیلی بر ادراک فضا (نمونه موردی: دانشجویان مقطع کارشناسی رشتة معماری و تربیت بدنی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز)
محورهای موضوعی : معماری
ساره کاویانی
1
(Department of Architecture, Shiraz Branch, Islamic Azad University, Shiraz, Iran.)
حامد مضطرزاده
2
(استادیار گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز)
کلید واژه: ادراک, محیط یادگیری, رشتة تحصیلی.,
چکیده مقاله :
مقولة ادراک به عنوان یکی از پیچیده¬ترین راه¬های شناخت فضا مطرح می¬گردد. عدم ادراک صحیح محیط یادگیری موجب کاهش میزان عملکرد و موفقیت تحصیلی دانش¬پذیران می¬گردد. شکوفایی و توسعة نظام آموزشی کارآمد در گرو توجه به ویژگی¬های متفاوت افراد است. هدف پژوهش حاضر بررسی رابطة رشتة تحصیلی و ادراک فضای معماری میان دو گروه از دانشجویان معماری و تربیت بدنی در محیط دانشکده و شناسایی و ارزش¬گذاری شاخصه¬های مؤثر بر آن است. پژوهش حاضر با به¬کار¬گیری ترکیبی از روش¬های کمی و کیفی در دو بخش تنظیم شده¬است. در گام نخست با استفاده از منابع کتابخانه ای، مؤلفه¬های مؤثر در ادراک فضای معماری استخراج شده و به روش دلفی پرسشنامه¬ای جهت سنجش ابعاد احساسی، شناختی، تفسیری و ارزش¬گذاری ادراک تنظیم گردید. سپس با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، T تک نمونه ای و تحلیل عاملی تأییدی داده¬های بدست آمده در نرم افزار لیزرل و SPSS25 تجزیه و تحلیل شد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که تفاوت معناداری میان دانشجویان معماری و تربیت¬بدنی در ادراک فضا در سطوح شناختی و تفسیری وجود دارد. در حالی¬که دانشجویان معماری با تفکر در محرک¬های محیطی به ساماندهی اطلاعات ورودی فضا در ذهن خود می¬پردازند، دانشجویان تربیت بدنی به خاطرات و اندوخته¬های قبلی خود برای تفسیر محیط تکیه می¬کنند. سطوح احساسی و ارزش¬گذاری برای هر دو گروه در اولویت¬های سوم و چهارم قرار دارند. همچنین یافته¬ها نشان می¬دهند که دانشجویان رشتة معماری شاخصة «مقیاس و تناسب» و دانشجویان رشتة تربیت بدنی شاخصة «محصوریت» را به عنوان مهم¬ترین مؤلفه در ادراک فضای معماری گزارش کرده¬اند.
The concept of perception is considered as one of the most complex ways of knowing space. Lack of proper understanding of the learning environment reduces the performance and academic success of students. The prosperity and development of an efficient educational system depends on paying attention to the different characteristics of people. The purpose of the present study is to investigate the relationship between the field of study and the perception of the architectural space among two groups of architecture and physical education students in the college environment and to identify and evaluate the factors affecting it. The current research is organized in two parts using a combination of quantitative and qualitative methods. In the first step, by using library resources, the effective components in the perception of architectural space were extracted, and a questionnaire was prepared using the Delphi method to measure the emotional, cognitive, interpretive and valuing dimensions of perception. Then using Pearson's correlation coefficient, single-sample T test and confirmatory factor analysis (CFA), the obtained data were analyzed in Lisrel and SPSS25 software. The results of this research indicate that there is a significant difference between architecture and physical education students in the perception of space at the cognitive and interpretive levels. While architecture students organize the input information of the space in their minds by thinking about environmental stimuli, physical education students rely on their previous memories and reserves to interpret the environment. Emotional and valuation levels are in the third and fourth priorities for both groups. Also, the findings show that architecture students reported "scale and proportion" and physical education students reported "enclosure" as the most important component in the perception of architectural space.
آرنهیم، ر. (1386). هنر و ادراک بصری (روانشناسی چشم خلاق)، مترجم مجید اخگر، سمت: تهران.
اسدپور، ه.، منتظرالحجه، م. و شریف نژاد، م. (1398). بازشناسی عوامل مؤثر بر ادراک بصری شهروندان از فضای شهری (مطالعه موردی: محور تاریخی حافظ شیراز)، معماری و شهرسازی پایدار، (1)8: 66-49.
اصلانیان, ی.، ذبیحی, ح، رهبری منش, ک. (1399). ساختارشناسی مفهوم رضایتمندی مسکن با رویکرد فلسفه پدیدارشناسی (نمونه موردی، خانه قاجاری شیخ‌الاسلام و چند مجتمع مسکونی در زنجان). مطالعات هنر اسلامی، (37)16: 28-46.
ایروانی، م. و خداپناهی، م. (1371). روانشناسی احساس و ادراک، تهران: سمت.
براتی، ن. و سلیمان نژاد، م. (1390). ادراک محرک¬ها در محیط کنترل شده و تأثیر جنسیت بر آن نمونه مورد مطالعه: دانشجویان دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، باغ نظر، (17)8: 19-30.
تقی پور، م.، حیدری، ع. و جوانمردی، م. (1398). ارزیابی ادراک بصری کاربران، بر اساس هندسه منظم و نامنظم سازمان¬دهنده فضا، مطالعات محیطی هفت حصار، (29)8: 89-99.
خرمی روز، ر.، فلامکی،.م. و نوروز برازجانی، و. (1399). خوانش مؤلفه‌های جنسیتی در طراحی مراکز خرید شهر تهران (مطالعه موردی: مرکز خرید پالادیوم، مرکز خرید کوروش، مرکز خرید تیراژه 2، پاساژ کویتی‌های رضا)، هویت شهر، (3)14: 74-61.
رشاد، لاله. (1400). ادراک طبیعت در خانه های دوره قاجار در شهر تبریز. فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی، 6(1 )، 1-17.
رضایی، ح ، و بمانی، ن. (1395). نقش محیط یادگیری در ارتقای آموزش و معرفی ابزارهای اندازه گیری محیط یادگیری. توسعه ی آموزش جندی شاپور، 7(1)، 37-47.
رضوانی، ع. (1395). روح شهر، بازتعریفی از شهر، فضای شهری و تعیین شاخص¬های روح¬بخش، فصلنامه معماری سبز، 79-55.
زارعیان، س.، بلیلان، ل.، ستارزاده، د. وهاشم پور، پ. (1400). تبیین ارتباط درک کلیشه های جنسیتی و درک کیفیت فضایی در دانش آموزان دختر (نمونة موردی مدارس متوسطه ی دوم در شهرستان بانه)، پژوهش‌نامه زنان، (36)12: 104-65.
شاهچراغی، آ. و بندرآباد، ع. (1396). محاط در محیط (کاربرد روانشناسی محیطی در معماری و شهرسازی)، انتشارات سازمان جهاد دانشگاهی: تهران.
شبانی،غ.، سوزنچی،ک. و جوانمردی، م. (1399). تبیین مؤلفه‌های مؤثر بر ادراک بصری در تفرجگاه‌های کوهستانی (مطالعۀ موردی: محور کلکچال)، منظر، (53)12: 40-53.
طلوع دل، م،. کمالی تبریزی، س. و حیدری پور، ا. (1398). بررسی قابلیت آموزشی فناوری واقعیت مجازی بر مبنای ارزیابی مؤلفه¬های ادراک بصری دانشجویان، فصلنامة علمی پژوهشی آموزش عالی ایران، 199-161.
للحج، ر. و موسوی، م. (1397). نگرش روانشناختی به نقش جنسیت در قابلیت‌های ادراک فضای معماری، معماری و شهرسازی آرمان شهر، (23)11: 85-94.
مدیری، آ.، و نوراللهی اسکویی، ن. (1394). ارزیابی ادراک بصری فضایی میدان امام حسین، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات شهری، (11)3: 75-84.
هنرآمیز فهیم, خشایار, جوهری, زهرا. (1401). ارزیابی محیط آموزشی از نظر دانشجویان پزشکی و دندان پزشکی دانشگاه شاهد بر اساس مدل DREEM در سال 1399. دانشور پزشکی.(1)30: 46-58.
Bentley, E. Alcock, A. Murrain, P. McGlunn & S. Smith, G. (1985). The responsive environments, a manual for designers. Routledge Press.
Carmona M. Heath, T. Oc, T. & Tiesdell, S. (2010) Public Places Urban Spaces, Second Edition: The Dimensions of Urban Design, 2nd Edition, Oxford: Taylor & Francis Ltd. https://www.amazon.com/Public-Places-Urban-Spaces-Second/dp/1856178277
Cassatella, C.; Peano, A. (eds.) (2011): Landscape indicators: Assessing and monitoring landscape quality, Documents d'anàlisi geogràfica / [publicacions del Departament de Geografia, Universitat Autònoma de
Cheraghifar, F., Hossein, S., & Ghoddusifar, H. (2021). Explaining the Cognitive Aspects of Elderly's Space Perception in Architecture based on Age, Gender and Length of Residence. International Journal of Architecture and Urban Development, 11(4), 51-64. doi: 10.30495/ijaud.2021.17847
Clark, Andrey N. (1988). (Second impression). Longman dictionalry of geography: human and physical. Longman. Essay. England
Cullen, G. (1995). The Concise Townscape. Oxford: Architectural Press. https://content.taylorfrancis.com/books/download?dac=C2011-0-10252-9&ISBN=9781136020902&format=googlePreviewPdf
Evans, G. W., Smith C, Pezdek, K. (1982), Cognitive Maps and Urban Form. Journal of American Planning Association; 48(2):232-44.
GENN, J 2001, curricular environment, climate, Quality and changes in medical education: unifying perspective, Medical teacher, Vol.23, Pp, 337-344.
Guneroglu, N., & Bekar, M. (2022). Visual perception of urban greening in public parks: evidence from Trabzon city, Turkey. Journal of Environmental Engineering and Landscape Management. 30. 124-134. 10.3846/jeelm.2022.16399.
Hart, R.A., & Moore, G.T. (1973). The Development of Spatial Cognition: A Review, Chicago: Aldine.
Herzog T. R. (1992). A Cognitive Analysis of Preference for Urban Spaces. Journal of Environmental Psychology; 12(3):237-248. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0272494405801380
Higgins & Elaine Hall & Kate Wall & Pam Woolner& Caroline McCaughey.The Impact of School Environments: A literature review Produced for the Design Council, 2005.
Kaplan R, Kaplan S. (1989), The Experience of Nature: A Psychological Perspective. New York: Cambridge University Press.
Kaplan, S. (1988). Perception and landscape: Conceptions and misconceptions. In J. L.
Karami, Z., Yazdanfar, S. A., Norouzian-Maleki, S., & Khosrowabadi, R. (2023). Effects of square attractiveness on emotional perception, cognitive performance, and neurophysiology. Frontiers of Architectural Research.
Lizzio A, Wilson K, Simons R. University Students' Perceptions of the Learning Environment and Academic Outcomes: Implications for theory and practice. Studies in Higher Education. 2002; 27(1).
Lynch, K. (1960). The Image of the city. MIT Press.
Mostafavi, A. (2022). Architecture, biometrics, and virtual environments triangulation: A research review. Architectural Science Review, 65(6), 504-521.
Nasar J. L. (1998), The Evaluative Image of the City, California: Sage Publication.https://philarchive.org/archive/NASTEI-3
Sanagu A, Joubari L, Mehravar F. The perspectives ofGolestanUniversityof Medical Sciences students regard to educational climate and university environment. Jenta shaper Journal. 2012; 3(2): 303-309.
Sitte, C. (1965). City planning according to artistic principles (No. 2). Phaidon Press.
Smith, A.D. (2002), the Problem of Perception, Harvard University Press.
Tibbalds, F. (2000). Making People-Friendly Towns: Improving the Public Environment in Towns and Cities (1st Edition). Oxford: Taylor & Francis Ltd. https://www.taylorfrancis.com/books/9781134558643
Yoo, D. M., & Kim, D. H. (2019). The relationship between students’ perception of the educational environment and their subjective happiness. BMC medical education, 19, 1-10.
Zucker, P., (1959), Town and Square: From the Agora to the Village Green, New York: Columbia University Preu.