مفهوم قربانی (یجنه/ یسنه) در هند و ایران باستان

محورهای موضوعی : مسیحیت

محمدرضا عدلی ¹

1 - ندارد

تاریخ دریافت : 1393/07/26 تاریخ پذیرش : 1393/07/26 تاریخ انتشار : 1387/07/01

کلید واژه: یجنه, یسنه, سومه, هومه, مدهه, میزده, براهمنه ها, یسنه ها,

چکیده مقاله :

در روزگار باستان آیین قربانی ، در هند و ایران ، مهمترین آیین دینی تلقی می شد . در هندآیین قربانی رفته رفته از آیینی ابتدایی به چنان نظام پیچیده ای بدل شد که در دوره ای برایبرگزاری آن حضور چندین دین یار ضروری بود و نظام تمام کائنات وابسته به این عملتصور می شد. شرح این آیین با جزئیات تمام در متونی موسوم به براهمنه ها نقل شده است .براهمنه ها در واقع بازتاب دوره ای از حیات دین هندوست که در آن آیین گرایی محضحکمفرما بود و د ین یاران هندو حاکمان مطلق جامعه بودند . در ایران باستان نیز این آیین ازرونق زیادی برخوردار بود و دین زردشتی رسمی بر برگزاری این آیین بسیار تأکید می کردکه بازتاب آن در متن یسنه مشهود است . بررسی این دو سنت از وجود شباهت هایی قابلتوجه خبر می دهد: نخست اینکه این رسم ریشه در پیشینۀ مشترک هندو -ایرانیان دارد . درریگ ودا اگرچه به قربانی اشاره می شود اما تأکید بر عمل قربانی در دورۀ بعد (دربراهمنه ها) صورت می گیرد. از سوی دیگر در گاهان زردشت به نظر می رسد قربانی چندانعمل خوشایندی نیست، اما در دورۀ بعد (در یسنه ) آیین محوری دین زردشتی محسوبمی شود. در هند این آیین به سبب باطن گرایی دوره های بعد افول کرد و در ایران نیز بر اثرعوامل خارجی (ظهور اسلام) از رونق افتاد.

چکیده انگلیسی:

In the ancient times, sacrifice was the most important rite in India andIran. In India, sacrifice gradually became a sophisticated rite, to such adegree that its performance required the attendance of several priests.There was a rigid doctrine that the cosmic order was in accordance withthe rite of sacrifice. The detailed description of the ritual was collectedin several books which are called Brahmanas. In fact, Brahmanasreflect the age of ritualism, in which the priests were the most powerfulmen in India. In ancient Iran, for the orthodox Zoroastrianism, sacrificewas a religious obligation and its obligatory character is traceable fromYasna.Comparing the Indian and Iranian traditions, reveals manysimilarities: Firstly, in both traditions, sacrifice grew out of a commonIndo-Iranian root. Although there are some references to the ritual inRgveda, its full development occurred in the later scriptures (inBrahmanas). On the other side, in the Gathas of Zoroaster, sacrifice isdescribed as an undesirable act, but later (in Yasna) it became thecentral rite of Zoroastrianism. In later periods, the glorious rite ofsacrifice declined in both lands, in India because of esotericism and inIran due to the external factors (i.e. the advent of Islam).