بررسی وضعیت آلودگی درختان صنوبر اطراف کارخانه سرب و روی زنجان با استفاده از دوایر رویش سالیانه (Populous nigra)
محورهای موضوعی : جنگلداریتوفیق احمدی 1 , مریم میاحی 2 , ویلما بایرام‌زاده 3 , منوچهر زرین‌کفش 4 , وحیدرضا صفدری 5
1 - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس، چالوس، ایران.
2 - کارشناس‌ارشد رشته خاکشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، کرج، ایران.
3 - استادیار گروه چوب و کاغذ دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، کرج، ایران.
4 - استاد گروه خاکشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، کرج، ایران.
5 - استادیار گروه چوب و کاغذ دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، کرج، ایران.
کلید واژه: درخت صنوبر, دوایر سالیانه, زیست‌ردیاب, فلزات سنگین,
چکیده مقاله :
یکی از جدیدترین راه ها جهت تعیین مقدار و نوع بسیاری از آلاینده های محیطی استفاده از زیست ردیابی طبیعی است. در مناطق معتدله هر ساله یک لایه چوب به درخت اضافه می شود که در آن شرایط رویشگاهی همان سال ضبط شده و گزینه خوبی برای زیست ردیابی در طول زمان هستند. بنابراین در این پژوهش سعی شده است از درخت صنوبر که به فراوانی در اطراف کارخانه سرب و روی زنجان کشت می شود به عنوان زیست ردیاب استفاده کرده و روند آلودگی خاک اطراف نشان داده شود. به همین منظور 2 درخت از فواصل 5 و10 کیلومتری کارخانه سرب و روی زنجان تهیه شد و از خاک های مجاور هر درخت نمونه برداری انجام گرفت. در نمونه های چوب دوایر سالیانه سن یابی و از هم جدا گردید و غلظت سرب و روی در هر یک از دوایر سالیانه و نمونه های خاک تعیین شد. نتایج حاصل نشان داد که میزان آلودگی هم در نمونه های خاک و هم در نمونه های چوب در نزدیک کارخانه بالاتر از نمونه دیگر بوده است. میزان سرب و روی در دوایر سالیانه درخت صنوبر در هر دو نمونه از سال 1370 تا 1389 روند افزایشی را نشان داد، ولی این افزایش در درختی که به کارخانه نزدیک تر بود به میزان چشمگیرتری خود را نشان داد. در ضمن آنالیزهای آماری همبستگی معنی داری را بین میزان سرب و روی و سال های مورد مطالعه در سطح 01/0 نشان داد. این یافته نشان می دهد میزان سرب و روی خاک و در نتیجه میزان سرب و روی در گیاه مورد مطالعه هر ساله، افزایش داشته است. در ضمن بحث حرکت آلاینده ها بین دوایر هم با توجه به نتایج آماری (خودهمبستگی) نفی می شود، زیرا مقدار همبستگی در وقفه های مطالعه شده از لحاظ آماری معنی دار نمی باشد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که صنوبر را می توان به عنوان زیست ردیاب برای خاک های آلوده به سرب و روی در منطقه مورد مطالعه استفاده کرد.