اثر مقادیر نیتروژن و عدم آبیاری در برخی مراحل رشد بر برخی صفات مورفولوژیکی و عملکرد دانه ذرت (Zea mays L.) Sc770
عبدالکریم بنی سعیدی
1
(
گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران
)
فاطمه نصیریان
2
(
دانش‌آموخته کارشناس ارشد، زراعت، واحد علوم و تحقیقات (خوزستان) اهواز، ایران
)
عادل مدحج
3
(
گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران
)
کلید واژه: تنش خشکی, ذرت, عملکرد دانه, نیتروژن ,
چکیده مقاله :
تنش خشکی و میزان نیتروژن به‌عنوان دو عامل محدودکننده عملکرد دانه ذرت به شمار می‌رود به‌منظور بررسی اثر زمان وقوع تنش خشکی و مقادیر مختلف نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه ذرت رقم 770 SC، این پژوهش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در تابستان سال 1393 در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر انجام شد. تیمارهای موردبررسی شامل زمان قطع آبیاری در مراحل مختلف رشد (در مرحله ۱۰ برگی تا تاسل، قطع آبیاری در مرحله ظهور ۵۰ درصد تاسل تا قهوه‌ای شدن ابریشم‌ها و شاهد بدون تنش) و مقادیر کود نیتروژن (100، 150 و 200 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) بود. نتایج نشان داد در تیمار عدم آبیاری در مرحله گلدهی، عملکرد دانه به دلیل تعداد دانه در بلال باوجود افزایش وزن هزار دانه باعث کاهش یافت. در تیمار آبیاری کامل (شاهد) باوجود وزن هزار دانه کمتر ولی به دلیل افزایش معنی‌دار تعداد دانه در بلال عملکرد دانه بالاتری به دست آمد. افزایش مقادیر نیتروژن در شرایط تنش سبب افزایش تعداد دانه در برابر شد اما به دلیل حساسیت مرحله زایشی به تنش خشکی عملکرد دانه کمتری نسبت به شرایط مطلوب به دست آورد. آبیاری در مرحله ۵۰ درصد تا قهوه‌ای شده ابریشم‌ها شاخص برداشت به‌طور معنی‌داری کاهش یافت. تنش در مرحله ۱۰ برگی به دلیل کاهش توسعه و آماس سلول سبب کاهش ارتفاع گیاه گردید. نتایج این بررسی نشان داد در شرایطی که گیاه در طول دوره رشد تنش خشکی در گلدهی مواجه می‌شود افزایش مصرف نیتروژن به در مرحله رشد رویشی منظور کاهش اثرات تنش خشکی مفید به نظر می‌رسد.
چکیده انگلیسی :
Drought stress and the amount of nitrogen are considered as two factors limiting the yield of corn grain. To investigate the effect of the time of occurrence of drought stress and different amounts of nitrogen on the yield and yield components of corn variety 770 SC, this research was carried out factorial in the form of a randomized complete block design in Three repetitions were carried out in the summer of 2013 in the research farm of the Faculty of Agriculture of the Islamic Azad University, Shushtar branch. The investigated treatments include the time of stopping irrigation in different stages of growth (at the stage of 10 leaves to tassels, stopping irrigation at the stage of emergence of 50% of tassels until the silks turn brown and control without stress) and amounts of nitrogen fertilizer (100, 150 and 200 kg of pure nitrogen per hectare). The results showed that in the treatment of no irrigation in the flowering stage, the grain yield decreased due to the number of seeds in the cob despite the increase in the weight of 1000 seeds. In the full irrigation treatment (control), despite the weight of 1000 seeds being less, but due to the significant increase in the number of seeds in the cob, a higher seed yield was obtained. Increasing the amount of nitrogen under stress conditions caused an increase in the number of seeds, but due to the sensitivity of the reproductive stage to drought stress, the yield of seeds was less than the optimal conditions. Irrigation at the 50% stage until the silks turned brown, the harvest index decreased significantly. The stress in the 10-leaf stage caused a decrease in plant height due to the decrease in cell growth and development. The results of this study showed that in conditions where the plant faces drought stress during the flowering period, nitrogen consumption increases during the vegetative growth stage in order to reduce the effects of stress. Dryness seems beneficial.
1- بهنام فر، ک، 1376، مطالعه تأثیر کود پتاسیم بر ایجاد مقاومت به استرس خشکی و بازده مصرف آب در گیاه ذرت در شرایط آب‌وهوای خوزستان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز.156 ص.
2- توحیدی نژاد، ع.1370. تأثیر مقادیر کود نیتروژنِ و نحوه توزیع آن بر کمیت ذرت دانه‌ای و منحنی رشد آن در منطقه جیرفت پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس.
3- رشیدی، ش. 1384. بررسی اثر تنش خشکی در مراحل مختلف رشد و سطوح مختلف کود نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت در آب‌وهوای خوزستان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد زراعت دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان 151 صفحه.
4- رفیعی، مسعود. 1381. اثرات تنش کمبود آب، روی و فسفر بر شاخص‌های ریشه و عملکرد کمی و کیفی ذرت دانه‌ای، پایان‌نامه دکتری تخصصی فیزیولوژی گیاهان زراعی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات اهواز 142 ص.
5- ساکی نژاد، ط.1382. مطالعه اثر تنش آب برروندجذب عناصر ازت، فسفر، پتاسیم و سدیم در دوره‌های مختلف رشد، با توجه به ویژگی‌های مرفولوژیک وفیزیولوژیک گیاه ذرت در شرایط آب‌وهوایی اهواز. پایان‌نامه دکتری فیزیولوژی گیاهان زراعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات اهواز 288 ص.
6- سپهری، ع، س، مدرس ثانوی، قره یاضی، ب، یمینی. ۱۳۸۱. تأثیر تنش آب و مقادیر مختلف نیتروژن برمراحل رشد و نمو عملکرد و اجزای عملکرد ذرت مجله علوم زراعی ایران جلد ۴ شماره ۳
7- علوی فاضل م. ۱۳۸۹. اثر تأثیر عدم آبیاری در برخی مراحل رشد بر صفات اگروفیزیولوژیکی وابسته به عملکرد ذرت دانه‌ای هیبرید ۷۰۴ در الگوها تراکم‌های مختلف کاشت در شرایط آب و هوایی اهواز پایان‌نامه دکترای تخصصی فیزیولوژی گیاهان زراعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات خوزستان
8- علیزاده.. ۱۳۸۴ بررسی اثر مقادیر مختلف کود نیتروژن و تنش خشکی در مراحل مختلف رشد بر خصوصیات فیزیولوژیک عملکرد و اجزای عملکرد و میزان جذب عناصر غذایی و مطالعه همزیستی میکوریزایی در ذرت پایان‌نامه دکترای تخصصی فیزیولوژی گیاهان زراعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات خوزستان
9- فاجريا، ان. کا. 1374. افزايش عملکرد گیاهان زراعي. ترجمه هاشمي دزفولي. س.ا.ع کوچکی و بنایان اول انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد 287 ص 10- قاسمی پیر بلوطی، ع. 1380. بررسی اثر مقادیر مختلف نیتروژن بر نحوه الگوی تخصیص ماده خشک در ذرت دانه‌ای رقم دانه‌ای 704Sc در منطقه ورامین. پایان‌نامه کارشناسی ارشد زراعت دانشگاه تهران 98 ص.
11- قبادی، روژین، شیرخانی و جلیلیان.1394. بررسی اثرات تنش خشکی و کود نیتروژن بر عملکرد و کارایی مصرف آب و نیتروژن گیاه ذرت. SC 704. پژوهش‌های کاربردی زراعی 28 (106) 79-87.
12- لک ش، نادری آ، سیادت ع، آیینه بند ا، نور محمدی ق. 1385. اثر سطوح مختلف نیتروژن و تراکم بوته در شرایط مختلف رطوبتی بر عملکرد اجزا عملکرد کارایی مصرف آب ذرت دانه‌ای سینگل کراس ۷۰۴ مجله علوم زراعی ایران جلد هشتم شماره ۲
13- مجدم، م.1385. اثر تنش کمبود آب و مدیریت مصرف نیتروژن بر ویژگی‌های اگرو فیزیولوژی و عملکرد ذرت دانه‌ای هیبرید سینگل کراس 704 در شرایط آب‌وهوایی خوزستان. پایان‌نامه دکتری تخصصی فیزیولوژی گیاهان زراعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات خوزستان.
14- مجیدیان، م؛ غدیری، ح.1381. تأثیر تنش رطوبت و مقادیر مختلف کود نیتروژنِ در مراحل مختلف رشد بر عملکرد، اجزای عملکرد، بازده استفاده از آب و برخی ویژگی‌های فیزیولوژیک گیاه ذرت. مجله علوم کشاورزی ایران، جلد 33، شماره سوم: صفحات 533-521.
15- ولدآبادی، س. ع. ر. د. مظاهری. ق نور محمدی و س. ا. هاشمی دزفولی 1379. بررسی اثر تنش خشکی بر خواص کمی و کیفی و شاخص‌های رشد ذرت سورگوم و ارزن خلاصه مقالات ششمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران دانشگاه مازندران بابلسر صفحه 617.
16- نور محمدی، ق، سیادت ع، کاشانی. 1380. زراعت غلات (جلد اول). انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز 446 صفحه.
16-
Davis, J.G. 1994. Managing plant nutrients for optimum water use efficiency and way conservation. Adv. Agron. 53:85-120 17- Ghooshch,F.M.Seilsopour and P. Yafari. 2008. Effect of water stress on yield and some agronomic traits of maize Sc301.
Your Nal of Agricultural science 4(6): 684-687 18- Mansouri-far, c. Modarres sanavy. S. A. M. saberali, s. f. 2010. maize yield response to deficit irrigation during low
sensitive growth stages and nitrogen rate under semi-arid climatic conditions. Agric. Water manage. 97:12-22. Moss, G.I. and Downey D.D.1971. Influence of drought stress in female gametophyte development in corn and subsequent
grian yield. Crop Sci. 11:368-372. 19- Moser, S.B. Field, B. Jampatongs, stamp, P.2004. Effects of per anthesis drought nitrogen fertilizer rate and variety on
grain yield, yield components and harvest index of tropical maize. Agric.Water management, 81:41-58. 20-
Nismith, D.S and Ritchie, j T. 1992. short- and long-term response of corn anthesis soil water deficit. Agro. J. 841 07-113 21- Saif, U. M Masood, M. Farooq, S. Hussain and A. Habib. 2003. Effect of planting patterns and different irrigation level on
the yield and yield component of amazing international journal of agricultural true and biology 540-583.