بررسی کارنامة مثنوی پژوهی در ایران

محورهای موضوعی : حماسه

خسرو قاسمیان ¹

1 - استادیار بخش فارسی دانش‌گاه علوم پزشکی شیراز.

تاریخ دریافت : 1389/08/09 تاریخ پذیرش : 1389/08/09 تاریخ انتشار : 1389/06/01

کلید واژه: مثنوی ـ مثنوی پژوهی ـ مولانا ـ ایران,

چکیده مقاله :

از میان آثار مولانا، کتاب گران‌سنگ مثنوی از دیرباز در بسیاری از کشورها بویژه در ایران، ترکیه و شبه قارة هند، مورد توجه گروه‌های مختلف قرار گرفته و آثاری فراوان در پیوند با آن بوجود آمده است؛ اما دربارة این آثار بوجود آمده، تاکنون گزارشی مدون و بایسته ارائه نشده است. بدست دادن گزارش‌هایی علمی و آماری از چگونگی سیر مثنوی پژوهی در کشورهای مختلف، از یک‌سو پای‌گاه مولانا و مثنوی را در آن دیار روشن‌تر می‌کند و از سویی اهمیت فرهنگ و زبان فارسی را بیش از پیش بیان نشان می‌دهد و از سویی نیز راه دیگر پژوهش‌گران حوزة مولانا ‌پژوهی را هموارتر می‌کند. بر همین اساس، در این مقاله سعی شده است کارنامة مثنوی‌پژوهی در ایران، به دو دورة زمانی تقسیم شود و در حدّ توان همة آثاری که از گذشته‌ تا سال 1383 خورشیدی دربارة مثنوی به صورت‌های تألیف، تصحیح و ترجمه چاپ گردیده است، بررسی، موضوع‌بندی و طرح شود. بنابراین مقالة حاضر محصول پژوهشی است که در آن 114 عنوان کتاب، در 210 جلد و 98210 صفحه نقد و بررسی شده است. از این 114 عنوان کتاب، 86 مورد در 139 جلد و 63732 صفحه بصورت تألیف و 16 مورد در 34 جلد و 17039 صفحه بصورت تصحیح و 12 مورد نیز در 37 جلد و 17439 صفحه بصورت ترجمه بوده است.

چکیده انگلیسی:

Among Moulana’s works the eminent book of Masnaviin many countries particularly Iran, turkey, Indian subcontinent has been the main interest of many groups and around it many works were created yet till present a codified report has not been presented. Producing scientific and statistical reports on the history of the state ofscholarship on Masnavi in different countries on one hand cast light to the standpoint of Moulana and Masnavi in that land and on the other hand reveals the importance of Persian language and culture more than the past and also it paves the way for other scholars working in this domain.  For this purpose, attempt is made in this article to divide the record of Masnavi scholarship into two periods.  All works produced from the past till 1383 aboutMasnavi in the form of compilation, commentary, and translation published are examined, and classified according to the subject.

منابع و مأخذ:

-        جواهرالاسرار و زواهرالانوار: خوارزمی، حسین، محمدجواد شریعت (مصحّح)، تهران، اساطیر (چاپ اول از دورة چهار جلدی)، 1384.

-        زندگانی مولانا جلال‌الدین محمد، فروزان‌فر، بدیع‌الزمان، تهران، زوار، 1376.

-        سراج السالکین، فیض کاشانی، ملامحسن، جویا جهان بخش (مصحّح)، تهران، میراث مکتوب، 1380.

-        سرّنی (ج2)، زرین‌کوب، عبدالحسین، تهران، علمی، 1366.

-        شکوه شمس، شیمل، آنماری، حسن لاهوتی (مترجم)، تکملة «فارسی زبانان دربارة آثار مولانا» از نجیب مایل هروی، ص 554.

-        مولانا، دیروز تا امروز، شرق تا غرب، دین لوئیس، فرانکلین، حسن لاهوتی (مترجم)، تهران، نشر نامک، 1384.

-        «نقد متن مثنوی»، شریعت‌مداری، علی نقی، مجلة یغما، سال دوازدهم، مردادماه 1388، شمارة پنجم، ص 204.