تحلیلی موضوعی با نظر به کتاب مثنوی معنوی عقل جزئی و کلی در اندیشه مولانا
محورهای موضوعی : حماسه
1 - استادیار گروه فلسفه دانشگاه شهید چمران اهواز.
کلید واژه: عقل ـ عقل جزیی ـ عقل کلی ـ هستی‌شناسی ـ معرفت‌شناسی ـ دیانویا ـ, نوس ـ انسان ـ جهان ـ خدا,
چکیده مقاله :
مولانا هم از عقل جزیی و هم از عقل کلی یادکرده است. علاوه براین، وی عقل کلی را هم از منظر معرفت‌شناسانه و هم از منظر هستی‌شناسانه بررسی کرده است. این‌که هر کدام از سه معنای فوق‌الذّکر چه جای‌گاهی در اندیشه بشری دارد و چه نسبتی میان آن‌هاست، دو موضوع مستقل بشمار می‌رود که این نوشتار درصدد است آن‌ها را در اندیشه مولانا تحلیل کند. در این خصوص از دیدگاه‌های افلاطون پیرامون دیانویا (عقل جزئی) و نوس (عقل کلی) و نسبت این دو با انسان، جهان و خدا نیز کمک گرفته شده است.
Moulana has mentioned both partial and the universal intelligence. In addition he has examined the universal intelligence both from the standpoint of epistemology and ontology. The standpoint of each faculty in man’s thought and the relationship between them considered as separate entities is further investigated in Moulana’s thought. Accordingly this article made use of Plato’s views regarding dianoia (partial intelligence) and nous (universal intelligence) and their relation with man, world, and God.
- افلاطون، 1380، دوره آثار، ج 2، ترجمه محمد حسن لطفی، چاپ سوم، انتشارات خوارزمی، تهران، (در ذکر عبارات افلاطون، از تجدید نظرهای دکتر سعید بینای مطلق بر ترجمه محمدحسن لطفی استفاده شده است).
- جعفری، محمدتقی، 1384، عقل در مثنوی، گردآوری و تنظیم محمدرضا جوادی، چاپ دوم، انتشارات مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری، تهران.
- کربن، هانری، 1384، روابط حکمت اشراق و فلسفه ایران باستان، ترجمه
ع. روح بخشیان، چاپ دوم، انتشارات اساطیر، تهران.
- مولانا، جلال‌الدین محمد بلخی، 1374، مثنوی معنوی، تصحیح مهدی آذریزدی، مطابق نسخه نیکلسون، انتشارات پژوهش، تهران.