ساده‌نویسی و واژگان عربی در نثر علی دشتی

محورهای موضوعی : حماسه

سید محمود الهام بخش ¹ , زهره رمضانی ²

1 - استادیار دانش‌گاه یزد.
2 - دانش‌جوی کارشناسی ارشد دانش‌گاه دولتی یزد.

تاریخ دریافت : 1387/08/11 تاریخ پذیرش : 1387/11/11 تاریخ انتشار : 1387/12/01

کلید واژه: علی دشتی, نثر معاصر, ساده نویسی, واژگان عربی,

چکیده مقاله :

علی دشتی (1273 ـ 1360) ش) از جمله نویسندگانی است که از سال 1301 ش، با انتشار یادداشت های ایام محبس به جنبش ساده نویسی در نثر معاصر پیوسته است. از این نویسنده، افزون بر این اثر، آثاری دیگر نیز در زمینة ترجمه، روزنامه نگاری، داستان و نقد ادبی برجای مانده است که همگی از این ویژگی برخوردار است. لیکن، در نثرهای دشتی، بویژه نخستین آثار وی، مقداری قابل توجه از واژگان عربی بچشم می خورد که ظاهراً، نثرهای او را از ویژگی ساده نویسی در سطح واژه گزینی دور کرده است. بسامد این واژگان در نثر وی به انداز ای است که هم واره مورد توجه و داوری منتقدان بوده است، بطوری که این ویژگی را نقصی بزرگ در شیوة نگارش دشتی دانسته و حتی گاهی نثر او را، بویژه در مقاله هایش، ضمن مقایسه با نثر معاصران او، در ردیف نثرهای منشیانه و یا میراث دار نثرهای منشیانه قرار داده اند. در این مقاله، میزان تأثیر واژگان عربی در سادگی نثر دشتی، بویژه در آثار انتقادی وی، مورد بررسی قرار گرفته است.

چکیده انگلیسی:

Ali Dashti (1273-1360) is one of the distinguished writers who upon  publishing the notes”Ayyam Mahbas” in 1301 joined the simple style writing movement in Contemporary Prose.  Apart from this work, many other works in variety of genres such as translation, journalism, story, and literary criticism all share this characteristic.  However, in his prose, particularly his first works, there are considerable numbers of Arabic terms which apparently deviates his prose from the simplicity in terms of choice of diction. The density of such terms has drawn the attention of critics to an extent which they regard this feature as a great shortcoming in his writing style and even comparing his prose particularly in his articles with that of his contemporaries,  they place his prose alongside courtly prose and regard it as a continuation of the same tradition. In this article, the impact of Arabic terms on the simplicity of Dashti’s prose, in particular his critical works is investigated.

منابع و مأخذ:

1. ادوار نثر فارسی از مشروطه تا انقلاب اسلامی، رحیمیان، هرمز، چ چهارم، تهران، سمت، 1385.
   
2. اصول آموزش انشا، صاحب الزمانی، ناصرالدین، تهران، امیرکبیر، 1329.
   
3. اعتماد به نفس، اسمایلز، ساموئل، ترجمة علی دشتی، چ هفتم، تهران، جاویدان، 1343.
   
4. انواع نثر فارسی، رستگار فسایی، منصور، تهران، سمت، 1380.
   
5. پایه­گذاران نثر جدید فارسی، کام­شاد، حسن، تهران، نشر نی، 1384.
   
6. پردة پندار، دشتی، علی، تهران، زوار، 1384.
   
7. پژوهش­گران معاصر، اتّحاد، هوشنگ، تهران، فرهنگ معاصر، 1378.
   
8. تصویری از ناصرخسرو، دشتی، علی، چ دوم، تهران، زوار، 1386.
   
9. تطور ملل، دشتی، علی، چ دوم، تهران، اساطیر، 1377.
   
10. خاقانی شاعر دیرآشنا، دشتی، علی، چاپ چهارم، تهران، امیرکبیر، 1381.
    
11. دشتی در تاریخ و ادب معاصر ایران، ماحوزی، مهدی، تهران، قلم آشنا، 1380.
    
12. دمی با خیام، دشتی، علی، چ دوم، تهران، اساطیر، 1377.
    
13. سایه، دشتی، علی، تهران، چاپ­خانه دانش­گاه تهران، 1326.
    
14. سبک شناسی، بهار، محمدتقی، چاپ هشتم، تهران، امیرکبیر، 1384.
    
15. سیری در دیوان شمس، دشتی، علی، چاپ ششم، تهران، جاویدان، 1362.
    
16. عقلا برخلاف عقل، دشتی، علی، چاپ سوم، تهران، جاویدان، 1362.
    
17. در قلمرو سعدی، دشتی، علی، زیر نظر مهدی ماحوزی، چ هفتم، تهران، اساطیر، 1380.
    
18. مولوی نامه چه می­گوید، همایی، جلال­الدین، چ ششم، تهران: مؤسسه نشر هما، ج اول، 1366.
    
19. نگاهی به صائب، دشتی، علی، تهران، اساطیر، 1355.
    
20. نقشی از حافظ، دشتی، علی، چاپ هفتم، تهران، امیرکبیر، 1381.
    
21. نقد ادبی، زرین­کوب، عبدالحسین، چاپ ششم، تهران، امیرکبیر، 1378.
    
22. جلالی پندری، یدالله: «شیوة نثر فرخی یزدی»، مجلة دانش­کدة ادبیات دانش­گاه شهید باهنر کرمان، دورة جدید، ش 19 (پیاپی 16)، بهار 1385، صص 86-63.
    
23. دشتی، علی: «آقای سردار سپه»، روزنامة شفق سرخ، سال اول، ش 10، 16 حمل، 1301، ص 1.
    
24. رأی صاحب­نظران، تهران، امیرکبیر، 1346.
    
25. گنابادی، محمد پروین، «دربارة سیری در دیوان شمس»، مجلة سپید و سیاه، سال پنجم، ش 7، 1346، صص 28-29.
    
26. ناتل خانلری، پرویز: «فتنه»، مجلة سخن، دورة دوم، ش 4، 1324، ص 320.