عشق حالی دو اسبه می‌آمد

محورهای موضوعی : حماسه

حسن انوری ¹

1 - استاد دانش‌گاه تربیت معلّم و مؤلّف فرهنگ بزرگ سخن.

تاریخ دریافت : 1388/08/09 تاریخ پذیرش : 1388/08/09 تاریخ انتشار : 1388/12/01

کلید واژه: آفرینش آدم, مأموریت فرشتگان, سرسختی خاک, فضیلت دل و روح – مولانا – مثنوی, نجم رازی, مرصاد العباد,

چکیده مقاله :

آن‌چه در این مقاله آمده است، بیان اجمالی داستان آفرینش آدم، صدور فرمان خداوند به فرشتگان برای آوردن مُشتی خاک از زمین است و این که از میان این فرشتگان تنها عزرائیل موفّق می‌شود با اغفال زمین، مشتی خاک برگیرد و فرمان الاهی را اجرا کند. این داستان که در دفتر پنجم مثنوی و مرصادالعباد نجم رازی آمده است، برای بیان دو هدف متفاوت است: مولانا نخست از مسأله خیر و شرّ سخن می‌گوید و نتیجه می‌گیرد که امتناع خاک در ردّ پذیرش مأموریت فرشتگان برای آن است که گرفتار خیر و شرّ نشود. نجم رازی به دلیلی دیگر متوّسل می‌شود و آن این که از ترس قرب حقّ خاک سرباز می‌زند و می‌گوید من نهایت بُعد را برگزیده‌ام تا از وحشت قُرب در امان بمانم. در خلال این روایت نکاتی ظریف و خواندنی از مولانا و نجم رازی در فضیلت دل و روح و خصایص فرشتگان برمی‌خوانید.

چکیده انگلیسی:

This article provides a brief introduction to the story of creation of man.  God commands the  angels to bring some dust from the earth and that among them only the angle of death succeeds to grant God’s command by deceiving the earth.  This story is included in the fifth book of Masnavi and Najm Razi’s Mersad-al-ebad for two entirely different purposes.  Mowlana first speaks of the issue of good and evil and concludes that the earth’s refusal of the God’s command was for the reason not to be involved with the issue of good and evil whereas Najm Razi believes the reason to be the fear of close proximity to God stating that I have chosen the ultimate distance in order to be safe from the fear of closeness.  In this narrative, interesting subtle points from both Mowlana and Najm Razi on subjects such as virtues of heart and soul, and characteristic features of angles are presented.

منابع و مأخذ:

1. انوری، حسن: یک قصه بیش نیست، نشر عابد، تهران، 1379.
   
2. ریاحی، دکتر محمدامین: مقاله در «مقالاتی دربارة زندگی و شعر حافظ» از انتشارات دانش‌گاه شیراز.
   
3. فروزان‌فر، بدیع‌الزمان: مآخذ قصص و تمثیلات مثنوی، چاپ دوم، امیرکبیر، تهران 1346.
   
4. مولانا، جلال‌الدین محمد: مثنوی به تصحیح نیکسون، افسر – تهران.
   
5. مولانا، جلال‌الدین محمد: مثنوی، مقدمه، تصحیح، تعلیقات، فهرست‌ها از دکتر محمد استعلامی سخن، تهران 1384.
   
6. نجم رازی: مرصادالعباد به تصحیح و اهتمام محمدامین ریاحی، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران 1377.