سیری در دیوان و سبک قصاید وحید قزوینی

محورهای موضوعی : حماسه

رقیه صدرایی ¹

1 - دانش‌آموختة دورة دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانش‌گاه‌ آزاد اسلامی ـ واحد علوم و تحقیقات تهران.

تاریخ دریافت : 1389/08/03 تاریخ پذیرش : 1389/08/03 تاریخ انتشار : 1389/12/01

کلید واژه: میرزا طاهر وحید قزوینی ـ قصاید ـ سبک ـ ساختار ـ تغزلات ـ مبالغه,

چکیده مقاله :

وحید قزوینی از خاندانی است که در خدمت‌های دیوانی روزگار می‌گذرانید و مانند بسیاری از دیوانیان عصر صفوی، شاعر بود و اتفاقاً شاعری پر کار نیز بود. اشعار وحید در موضوع‌هایی متفاوت چون مضامین حماسی تا غنایی و اخلاقی و شهرآشوب سروده شده‌ است. سبک اصلی شعر او سبک اصفهانی یا هندی است که سبک شاعران عهد صفوی‌ است. در این مقاله ویژگی‌های سبک قصاید وحید، زبان (واژگان و نحو) و بیان (عناصر بلاغی) را بررسی نموده و نمونه‌هایی از هر کدام ذکر شده‌ است.

چکیده انگلیسی:

Vahid Ghazvini belongs to a family who has earned his life as a civil servant and like many civil servants in the Safavid era he was a poet and incidently a prolific one.  Vahid’s poetry is concerned with various subjects such as epic themes to lyrical and moral themes and Shahr Ashoub.  His main poetic style is Isfahani or Indian style which is the style of the poets in Safavid era.   In this article, the features of his style in composing odes, his language (diction and syntax), and rhetorics (rhetorical devices) have been analyzed and examples were given for each case.

منابع و مأخذ:

- اثرآفرینان (زندگی‌نامۀ نام‌آوران فرهنگی ایران) ، زیر نظر دکتر عبدالحسین نوایی، جلد ششم، انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، تهران 1380.

2- بهارستان سخن، صمصام‌الدوله، میر عبدالرزاق، تصحیح و تعلیق عبدالمحمّد آیتی ـ حکیمه دست‌رنجی، انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، تهران 1388.

3- تاریخ ادبیات در ایران، صفا، ذبیح اللّه، جلد پنجم، بخش دوم، انتشارات فردوس، چاپ نهم، تهران 1383.

4- تذکره روز روشن، مولوی محمد مظفر حسین، به کوشش محمدحسین رکن‌زاده آدمیت، انتشارات کتاب‌خانه رازی، 1343.

5- تذکره نصرآبادی، نصرآبادی، میرزا محمدّ طاهر، به کوشش احمد موفق یزدی، انتشارات دانش‌گاه یزد، 1379.

6- تذکره نصرآبادی، نصرآبادی، میرزا محمّد طاهر، به تصحیح وحید دستگردی، کتاب‌فروشی فروغی، بی‌تا.

7- حافظ، قزوینی ـ غنی، با مجموعه تعلیقات و حواشی علامه محمّد قزوینی، به ‌اهتمام ع. جربزه‌دار، انتشارات اساطیر، چاپ ششم، تهران 1377.

8- دیوان انوری ابیوردی، مدرس رضوی، محمّد تقی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران 1337.

9- دیوان صائب تبریزی، قهرمان، محمّد، انتشارات علمی فرهنگی، تهران 1365.

10- شاهنامه فردوسی، به کوشش دکتر سعید حمیدیان، نشر قطره، چاپ ششم، تهران 1382.

11- شرح مشکلات دیوان انوری، شهیدی، سید جعفر، انتشارات علمی فرهنگی، چاپ دوم، تهران 1364.

12- کشف الابیات شاه‌نامه، به کوشش دکتر محمّد دبیر سیاقی، سلسله ‌انتشارات آثار ملی، تهران 1348.

13- کلیات سعدی، به کوشش مظاهر مصفا، انتشارات روزنه، تهران 1383.

14- گهرهای راز از دریای اندیشه صائب، مؤتمن، زین العابدین، بنگاه مطبوعاتی افشاری، تهران 1364.

15- مجمع الفصحاء هدایت، رضا قلی خان، به کوشش دکتر مظاهر مصفا، انتشارات امیرکبیر، چاپ اول.

16- مخزن الاسرار، زنجانی، برات، انتشارات دانش‌گاه تهران، چاپ پنجم، 1378.