مفهوم خود از دیدگاه روانشناسی انسانگرا و عرفان اسلامی با تاکید بر روش تطبیقی
محورهای موضوعی : روش ها و مدل های روانشناختی
بابک شمشیری
1
(دانشیار دانشگاه شیراز.)
زهرا فریدونی
2
(کارشناس ارشد دانشگاه شیراز.)
کلید واژه: عرفان اسلامی, مفهوم خود, خودشکوفایی, روانشناسی انسانگرا,
چکیده مقاله :
خودشناسی از جمله محوریترین ارکان تعلیم و تربیت بهشمار می‌رود. مفهوم"خود" بهعنوان یکی از مباحث انسانشناسی، مفهومی بنیادی در روانشناسی بهخصوص روانشناسی انسانگرا است. مکتب عرفان اسلامی نیز که ریشه در آموزه‌های اصیل اسلامی دارد، از جمله مکاتبی است که در سطح وسیع به موضوع "خود" و "خودشناسی" پرداخته است. هدف کلی این پژوهش، بررسی تطبیقی مفهوم خود از دیدگاه روانشناسی انسانگرا و عرفان اسلامی میباشد. با توجه با این هدف، ابتدا دیدگاه مازلو و راجرز بهعنوان اصلیترین نمایندگان روانشناسی انسانگرا و نجمالدین رازی و عزیزالدین نسفی بهعنوان نمایندگان عرفان اسلامی بررسی و سپس به شباهتها و تفاوت‌های این دیدگاهها در خصوص مفهوم خود پرداخته شده است. پژوهش حاضر از نوع کیفی و با روش تطبیقی انجام شده است.نتایج پژوهش حاضر نشان داد که با وجود تفاوت‌ها، شباهتهای زیادی نیز میان این دو دیدگاه در خصوص خود و خودشناسی وجود دارد. لذا تعامل و گفتگوی سازنده میان این دو دیدگاه امکانپذیر است.
Self awareness is one the most essential bases of education. The concept of “self” as a topics of anthropology, is also, a fundamental concept in psychology, especially humanism approach. Islamic mysticism which has been rooted in Islamic original teachings is a school that focuses on self and self –awareness. The main aim of the present study is to compare the concept of self between humanistic psychology and Islamic mysticism perspectives With this aim, at first the views Maslow and Rogers as the principal representatives of humanistic psychology and the views of Najmuddin Razi and Azizuddin Nasaffi as the representatives of Islamic Sufism are studied and then the similarities and differences of these views in terms of the concept of “self”. This study was a qualitative kind that was done by the Comparative method. The results show although there are some differences between two approaches, but also, we can find many similarities about self and self –awareness between them and there is a possibility for constructive dialogue between them.