مضامین انتقادی و تعلیمی طنز در اشعار حافظ و سرآمدان سبک هندی
محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی
طاهره مهاجر شیخی
1
(دانشجوی دورة دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی- واحد سبزوار- ایران)
سیّد محّمد علوی مقّدم
2
(استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی- واحد سبزوار- ایران)
کلید واژه: حافظ, طنز, سبک هندی, hafiz, شوخ طبعی, ریا, Hindi style, hum our and wit, wile reform,
چکیده مقاله :
حافظ در نزد ایرانیان پایگاهی بس بلند دارد. زبان شیرین و کلام تأثیر گذار او شهره ی خاصّ و عامّ است. هنر مطایبه و طنز، جزو مختصّات بیان خواجه است. حافظ در زمانه ای می زیسته که ریاورزی و ظاهر پرستی های زاهدان و جور و تزویر حاکمان، دل شاعر را به درد می آورده است. حافظ با زبان فاخر و شوخ طبعانه، معایب زمانه و زاهدان و پارسایان و شیوخ وابسته درباری را بر ملا می کند و قصد اصلاح گری دارد. دوره صفوی نیز گرچه از نظر سیاسی از ثبات بیشتری نسبت به دوره حافظ برخوردار است اما از نظر تعصّب مذهبی حاکم با آن دوره مشابهت دارد و مانند دوره حافظ، دربار، مملو است از پارسایان و شیوخ و واعظان ومفتیانی که مدّعی زهد و تقوی هستند و از درک معانی عرفانی بازمانده اند. شاعران این دوره مستقیم و صریح و کمتر به کنایه به مبارزه با ظاهرسازی، خود بینی، ریا، تزویر و مدعیّان خدمت به مردم برخاسته اند و طنزهایی دل نشین و گاه گزنده و ماندگار را در شعر و ادب پارسی به یادگار گذارده اند.
Hafiz has lofty position among Iranians. His sweet Language is popular among individuals and groups. Hum our and witty language is among the coordinates of Khaje Hafiz. He lived at a time when the puritanical and hypocrisy and oppression of rulers bothered the delicate heart of the of the poet due to the subtlety of the hypocrites claims and his piety. With his rich and witty language ,Hafiz revealed the disadvantages of the pious hypocrites and court sheikhs and plans to bring about reform and change safavid period, although it is politically more stable compared to Hafiz period, in religious bigotry is similar to that period, full of piety and virtue, pious and sheikhs and claiming muftis and preachers who failed to understand the spiritual meanings of theosophism.Leading poets of the period fight explicitly and directly allusions , arrogance, hypocrisy and dishonesty claims to serve people, arising from that pleasant and sometimes biting hum our that is left in Persian literature relic.