همبستگی و تجزیه علیت عملکرد شکر سفید با برخی صفات تحت رژیم‌های آبیاری در ژنوتیپ‌های چغندرقند
محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی
1 - کارشناس ارشد و محقق مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس
کلید واژه: چغندرقند, تجزیه علیت, رژیم های آبیاری, عملکرد شکر سفید, همبستگی,
چکیده مقاله :
شناخت رابطه عملکرد ریشه و عملکرد شکر در چغندرقند با صفات دیگر، در اصلاح چغندر از اهمیت خاصی برخوردار است. تجزیه علیت یکی از روش های بسیار مفید کاربردی برای تجزیه ضرائب همبستگی و پی بردن به اثرات مستقیم و غیر مستقیم به شمار می رود. در این تحقیق روابط بین عملکرد شکر سفید، اجزای عملکرد و برخی صفات مرفولوژیک و فیزیولوژیک در چغندرقند مورد مطالعه قرار گرفت. آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقاتی زرقان-فارس انجام گرفت. سه رژیم آبیاری شامل: آبیاری در حد بهینه، تنش ملایم ( آبیاری به میزان 75% نیاز آبی بهینه ) و تنش شدید (آبیاری به میزان 50% نیاز آبی بهینه) به عنوان فاکتور اصلی و 10 ژنوتیپ چغندرقند به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج حاصل از همبستگی صفات در شرایط بدون تنش و تنش ملایم نشان داد که درصد قند، سدیم، ضریب استحصال و دمای سایه انداز گیاهی در درجه اول و بعد ازاین صفات، پتانسیل اسمزی برگ و فشاری همبستگی بالایی با عملکرد شکر سفید داشتند. هیچ کدام از این صفات در شرایط تنش شدید با عملکرد شکر سفید همبستگی نداشتند. با تجزیه علیت، در شرایط بدون تنش، درصد قند، سدیم، ضریب استحصال و دمای سایه‌انداز گیاهی اثرات مستقیم بالایی بر عملکرد شکر سفید نشان دادند، در نتیجه به نظر می‌رسد که این صفات معیار انتخاب مناسبی برای بهبود عملکرد شکر در ژنوتیپ‌های چغندرقند باشند. در شرایط تنش ملایم علاوه بر صفات ذکرشده، پتانسیل اسمزی و فشاری دارای اثرات مستقیم بالا بودند. در شرایط تنش شدید به غیر از نیتروژن آمینه و دمای سایه‌انداز گیاهی، سایر صفات تقریباً دارای اثرات مستقیم بالایی بر عملکرد شکر سفید بودند.
Understanding the relationship between white sugar yield and other traits in sugar beet may be a crucial step towards successful breeding of this important crop. Path analysis provides a useful method in analzing coefficients of correlations and this method is able to effectively unveil direct and indirect effects among traits of interest. This study was conducted to characterize white sugar yield and its related plant traits. Correlation and path analysis were carried out in sugar beet genotypes grown under irrigated regimes. Therefore, an experiment was conducted in 2002 using a split-plot design in randomized complete block with three replications at the Research Farm of Agricultural Research Center in Zarghan, Fars, Iran. The main plots consisted of three irrigated regimes: non stress, mild stress (75% irrigated) and severe stress (50% irrigated), and the ten genotypes as the sub plots. Data were analyzed using mini-tab, SAS and Excel soft ware. The analysis of variance revealed highly significant differences among the genotypes for all characters studied in this experiment. Results indicated that in both mild and non stress conditions, sodium, sugar content, purity and canopy temperature and thereby osmotic and turger potential had high correlations with white sugar yield, while in severe stress condition, none of these traits was correlated with white sugar yield. In none stress condition, sodium, sugar content, purity and canopy temperature showed a considerable direct effect on white sugar yield. In mild stress condition, in addition to these traits, osmotic and turger potential showed to have high direct effects. In severe stress condition, except for α-amino-N and canopy temperature traits, other traits had considerable direct effects.