ارزیابی اثر کاربرد زئولیت طبیعی و سولفات روی بر عملکرد و صفات زراعی گندم (Triticum aestivum) رقم مهدوی

محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

امید نافعی ¹ (گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
حمید مظفری ² (گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
فائزه رجب زاده ³ (گروه زراعت. دانشکده کشاورزی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرقدس. تهران. ایران)

تاریخ دریافت : 1400/11/14 تاریخ پذیرش : 1401/09/02 تاریخ انتشار : 1400/09/01

کلید واژه: گندم, شاخص برداشت, سوپر جاذب, عملکرد زیستی,

چکیده مقاله :

به منظور ارزیابی اثر کاربرد زئولیت طبیعی و سولفات‌روی بر عملکرد گندم، آزمایشی به‌صورت کرت یک بار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار به‌صورت مزرعه‌ای در روستای جلیل‌آباد پیشوا در منطقه ورامین در سال زراعی 99- 1398 اجرا شد. فاکتور اصلی شامل تیمار زئولیت طبیعی (کلینوپتیلولیت) در سه سطح صفر، 10 و 20 تن در هکتار و فاکتور فرعی شامل تیمار سولفات‌روی (36 درصد روی) در سه سطح صفر، 30 و 60 کیلوگرم در هکتار بود. نتایج نشان داد تأثیر عامل زئولیت طبیعی و سولفات‌‌روی به‌تنهایی و اثر برهمکنش آن‌ها در سطح یک درصد بر اکثر صفات مورد بررسی معنی‌دار بود. در مقایسه میانگین اثر برهمکنش زئولیت طبیعی و سولفات‌روی، بیشترین ارتفاع بوته، طول سنبله، طول پدانکل، طول برگ پرچم، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله بارور در مترمربع، ‌عملکرد دانه، عملکرد زیستی و درصد پروتئین در تیمار 20 تن در هکتار زئولیت طبیعی همراه با 60 کیلوگرم در هکتار سولفات‌روی بدست آمد. بیشترین میزان شاخص برداشت در تیمار 30 کیلوگرم در هکتار سولفات-روی حاصل شد. هیچ یک از تیمارهای مذکور بر میزان وزن هزار دانه تأثیر معنی‌داری نداشت. استفاده تلفیقی زئولیت طبیعی و سولفات‌روی باعث افزایش 67.1 درصدی عملکرد گندم در مقایسه با شاهد گردید.

چکیده انگلیسی:

In order to evaluate the effect of application of natural zeolite and zinc sulfate on wheat yield, an experiment was conducted as a split plot in a randomized complete block design with four replications as a field in Jalilabad village of Pishva in Varamin region during 2019-2020 experimental year. Main factor included the treatment of natural zeolite (clinoptilolite) at three levels of zero, 10 and 20 ton/ha and the second factor included the treatment of zinc sulfate (36% zinc) at three levels of zero, 30 and 60 kg/ha. The results showed that the effect of natural zeolite and zinc sulfate alone and their interaction at the level of one percent on most of the studied traits were significant. In comparing the mean interaction of natural zeolite and zinc sulfate, maximum plant height, spike length, peduncle length, flag leaf length, number of seeds per spike, number of fertile spikes per square meter, grain yield, biological yield and protein percentage were obtained in the treatment of 20 ton/ha of natural zeolite with 60 kg/ha of zinc sulfate. The highest harvest index was obtained in the treatment of 30 kg/ha of zinc sulfate. None of the mentioned treatments had a significant effect on 1000/grain weight. Combined use of natural zeolite and zinc sulfate increased the yield of wheat by 67.1% compared to control.

منابع و مأخذ:

اسفندیاری. ع. و م. عبدلی. 1396. بهبود خصوصیات زراعی و کیفی ژنوتیپ‌های گندم دوروم (Triticum turgidum L.) با کاربرد سولفات‌روی در شرایط تنش کمبود روی. اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی. 11(3): 619-636.

آژند. م.، م. سعیدی.، ع. بهشتی آل‌آقا  و د. کهریزی. 1399. اثر محلول‌پاشی سولفات آهن و روی بر عملکرد و برخی ویژگیهای فیزیولوژیک کاملینا (Camelina sativa L. Crantz) در شرایط دیم. نشریه فیزیولوژی گیاهان زراعی. 12(48): 155-172.

بوربوری. م.ر.، و م.م. طهرانی. 1389. اثر برهمکنش مقادیر و روش مصرف مس و روی بر خصوصیات گیاهی و پروتئین گندم. مجله فیزیولوژی گیاهان زراعی. 2(8): 29-44.

سدری. م.ح. و م.ج. ملکوتی. 1377. بررسی تأثیر مصرف آهن، روی و مس بر خصوصیات کمی وکیفی گندم. مجله علوم خاک و آب، 12(5): 19-31.

سیف. ف.، ف. عزیزی.، ف. پاک‌نژاد.، ع. کاشانی و م. شهابی‌فر. 1398. ارزیابی اثر تنش خشکی و کلینوپتیلولیت بر عملکرد و کیفیت هیبریدهای ذرت سیلویی. نشریه فیزیولوژی گیاهان زراعی. 11(42): 127-146.

رحمتی. ف.، س. سیف‌زاده.، ح. جباری.، ع. ولدآبادی و ا. حدیدی ماسوله. 1399. اثر تنش خشکی و محلول‌پاشی روی بر برخی صفات فیزیولوژیک و زراعی ارقام گلرنگ. نشریه فیزیولوژی گیاهان زراعی. 12(47): 27-43.

عباسی. ن.ا.، ج. چراغی و س. حاجی‌نیا. 1398. تأثیر محلول‌پاشی عناصر ریزمغذی آهن و روی به‌صورت نانو و شیمیایی بر صفات فیزیولوژیکی و عملکرد دانه دو رقم گندم نان. نشریه فیزیولوژی گیاهان زراعی. 11(43): 85-104.

مشتطی. ع. و س.ه. موسوی. 1398. اثر مصرف سولفات‌روی بر عملکرد دانه گندم نان (Triticum aestivum. L) رقم چمران در شرایط تنش گرمای انتهای فصل در اهواز. مجله علوم زراعی ایران. 21(3): 254-267.

موسویان. س.ن.، ن. اکبری.، ح.ر. عیسوند.، ا. اسماعیلی و ع. مشتطی. 1399. اثر سطوح مختلف نیتروژن و روی بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه گندم رقم چمران (Triticum aestivum L.) در شرایط تنش گرمای آخر فصل در اهواز. نشریه فیزیولوژی گیاهان زراعی. 12(46): 25-44.

میرزاخانی. م. 1396. ارزیابی هدایت الکتریکی، کلروفیل و عملکرد گندم تحت تنش کم آبی با کاربرد زئولیت. اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی. 11(41): 111-126.

نوروزی. ح.، م. نبی‌پور.، ا. راهنما قهفرخی و ح. روشنفکر. 1399. تأثیر برگ‌پاشی ترکیبات سولفات‌روی و سلنیوم بر کاهش اثرات منفی تنش گرما در دو رقم گندم. مجله به‌زراعی کشاورزی. 22(1): 1-12.

Abdoli, M., E. Esfandiari, B. Sadeghzadeh and S. B. Mousavi. 2016. Zinc application methods affect agronomy traits and grain micronutrients in bread and durum wheat under zinc deficient calcareous soil. J. Agric. Sci. 26(2): 202-214.

Afsahi, K., M. Nazari, H. Omidi, F. Shekari and A. A. Bostani. 2020. The effects of different methods of zinc application on canola seed yield and oil content.  P. Nutri. 43(8): 1070-1079.

Aqeel Hussain, N. and A. M. Abdullah Radi. 2020. Effect of ground and natural zeolite on growth and yield of wheat. P. Archi. 20 (1): 609-615.

Azogh, A., S. K. Marashi and T. Babaeinejad. 2018. Effect of zeolite on root dry matter and yield parameters of wheat in polluted soil by chemical weapons. J. P. Pro. 40(4): 21-30.

Ghodsi, M. H., M. Esfahani, M.M. Tehrani and A. Aalami. 2020. Effect of fertilizer management and the application of zeolite on agronomic traits and grain yield of maize (Zea mays L.) hybrids under deficit irrigation conditions. Iran Agric. Res.. 39(1): 87-98.

Kavoosi, M. 2007. Effects of zeolite application on rice yield, nitrogen, recovery and nitrogen use efficiency. Soil and Water Department, Rice Research Institute of Iran, Rasht, Iran Commun. S. Plant Anal.. 38: 69-76.

Kheir, A.M.S., M.M.A. Shabana and M.F. Seleiman. 2018. Effect of Gypsum, Sulfuric Acid, Nano-Zeolite Application on Saline-Sodic Soil Properties and Wheat Productivity under Different Tillage Types. J. Soil Sci. and Agric. Eng., 9(12): 829 – 838.

Ma, D., D. Sun, C. Wang, H. Ding, H. Qin, J. Hou, X. Huang, Y. Xie and T. Guo. 2017. Physiological responses and yield of wheat plants in zinc-mediated alleviation of drought stress. Front. Plant Sci. 8: 1-12.

Mondal, S., R.P. Singh, E.R. Mason, J. Huerta-Espino, E. Autrique and A.K. Joshi. 2016. Grain yield: adaptation and progress in breeding for early-maturing and heat-tolerant wheat lines in South Asia. Field Crops Res. 192: 78–85.

Ozoni Doje, A., M. Esfahani, H. Sameazaded Lahifi, and M. Rabei. 2008. Effect of planting arrangement and plant density on Yield and Seed Yield Components of Two Petals with and without Petals of Rapeseed. Iran. J. Crop Sci.. 1(9): 60-76.

Poudela, P.B., M.R. Poudela and R.R. Pur. 2021. Evaluation of heat stress tolerance in spring wheat (Triticum aestivum L.) genotypes using stress tolerance indices in western region of Nepal. J. Agric. Food Res. 5: 100179.

Omidvari, Sh., N. salamati and S. Abdi. 2020. Study on the Effects of Irrigation Regime and Biofertilizers on Yield and Yield Components of Irrigated Wheat. J. Crops Improv. 22(2): 193-204.

Singh, A. and Y. Singh-Shivay. 2015. Zinc application and green manuring enhances growth and yield in basmati rice (Oryza sativa L.). Ind. J. Plant Phys. 20(3): 289-296.

Sun, Y.,  W. Mi and L. Wu. 2018. Effects of foliar Fe and Zn fertilizers on storage root Fe, Zn, and beta-carotene content of sweet potato (Ipomoea batatas L.). J. Plant Nut. 42(1): 16-26.

Tang, L., Y. Hamid, D. Liu, M.J.I Shohag, A. Zehra, Z. Hee, Y. Fenga and X. Yang. 2020. Foliar application of zinc and selenium alleviates cadmium and lead toxicity of water spinach-Bioavailability/cytotoxicity study with human cell lines. Envir. I. l, 145: 106122.

Zheng, J., T. Chen, G. Xia, W. Chen, G. Liu and D. Chi. 2018. Effects of zeolite application on grain yield, water use and nitrogen uptake of rice under alternate wetting and drying irrigation. Int. J. Agric. Biol. Eng. 11(1): 157–164.

Zijun, Z., G. Effeney, G. J. Millar and M. Stephen. 2021. Synthesis and cation exchange capacity of zeolite W from ultra-fine natural zeolite waste. Envir. Tech. & Innovation. 23, 101595.

Zoz, T.,  F. Steiner, R. Fey, D.D. Castagnara, and E. P. Seide. 2012. Response of wheat to foliar application of zinc. Ciencia Rural. 42: 784-787.