بررسی رگرسیونی صفات موثر بر عملکرد سورگوم علوفه ای رقم اسپیدفید(Sorghum bicolor L.) تحت تاثیر کاربرد مقادیر مختلف نیتروژن و سولفات روی در شرایط آب و هوایی منطقه دهلران
محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی
عباس ملکی
1
(استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی ایلام)
محمد میرزایی حیدری
2
(عضو هیات علمی واحد ایلام)
امین فتحی
3
(باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد آیت الله آملی، دانشگاه آزاد اسلامی، آمل، ایران)
کلید واژه: سورگوم, نیتروژن, علوفه, تجزیه رگرسیونی,
چکیده مقاله :
به منظور بررسی صفات تعیین کننده عملکرد علوفه خشک سورگوم علوفه ای تحت شرایط اعمال سطوح مختلف نیتروژن و سولفات روی آزمایشی در تابستان سال 1395 در مزرعه تحقیقاتی کشاورزی شهرستان دهلران به صورت طرح اسپلیت پلات بر پایه طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار انجام گرفت. فاکتور اول شامل 3 سطح نیتروژن در هکتار به ترتیب 0، 100 و 200 کیلوگرم از منبع اوره که در کرت های اصلی قرار گرفته و فاکتور دوم شامل 4 سطح سولفات روی به ترتیب 0، 20، 40 و 60 کیلوگرم در هکتار، در کرت های فرعی اجرا شدند. اثر نیتروژن و سولفات روی به جز بر تعداد برگ بر همه صفات مورد بررسی معنی دار بود. تجزیه داده ها بر اساس رگرسیون خطی چند متغیره نشان داد که 88 درصد از تغییرات عملکرد علوفه خشک سورگوم توسط صفات وزن خشک برگ، ارتفاع بوته، تعداد برگ بوته، تعداد پنجه هر بوته، قطر ساقه، شاخص سطح برگ و ماده خشک قابل هضم برگ و ساقه تبیین گردید. نتایج رگرسیون گام به گام نشان از تاثیر قابل ملاحظه صفات وزن خشک برگ(60٪)، تعداد پنجه در بوته(22٪) و قطر ساقه (21٪) در توجیه عملکرد علوفه سورگوم بود، به گونه ای که این سه صفت در مجموع 85 درصد از واریانس عملکرد علوفه خشک را توجیه کردند. نتایج این تحقیق نشان داد برای تولید مقدار مناسب علوفه، مدیریت کود های مختلف باید به گونه ای باشد که صفات وزن خشک برگ، تعداد پنجه در بوته و قطر ساقه در سطح مناسبی حفظ شوند.
In order to determine the some effective traits on dry forage yield of forage sorghum under different levels of nitrogen and zinc sulfate applications, a split plot experiment based on Randomized Complete Block Design with 3 replications was conducted at Agricultural Research Station in Dehloran Town where located in South Western of Ilam Province during summer of 2016-17. Three levels of nitrogen including: 0. 100 and 200 kg/ha of Urea fertilizer was arranged in main plots and zinc sulfate applications including: 0, 20, 40 and 60 kg/ha were allocated in sub plots. The effect of nitrogen and zinc sulfate was significant on all of studied traits except of leaf numbers. Results of multiple linear regression analysis indicated that the leaf dry weight, plant height, leaf numbers, tiller numbers, stem diameter, and digestible dry matter had the most influence on dry forage yield. Their influences accounted for 88% of sorghum dry forage variances. Results of stepwise regression indicated that the leaf dry weight (60%), tiller numbers per plant (22%) and stem diameter (20%) included the 85% of total forage yield variances. Finally, these results showed that to obtain the desirable forage yield of sorghum, the fertilizers must be manages typically that hold the leaves dry weight, tiller numbers and stem diameter in suitable levels.
امیری، س، نورمحمدی، س، جعفری، ع و چوگان، ر. 1388. تجزیه و تحلیل همبستگی، رگرسیون و علیت برای عملکرد دانه و اجزای آن در هیبریدهای زود رس ذرت دانه ای.مجله پژوهش های تولید گیاهی.16(2):112-99.
توسی مجرد، م.، م. قنادها، م. خدارحمی و س. شهابی. 1383. تجزیه رگرسیونی عوامل موثر بر افزایش عملکرد ذرت دانه ای. مجله پژوهش وسازندگی. 16- 9 :67
جعفری، ع. ا. 1383. بررسی تنوع و تعیین فاصله ژنتیکی در 20 ژنوتیپ چچمیکساله با استفاده از روش های اماری چند متغیره. نشریه پژوهش سازندگی.64. 78-83
خاوری خراسانی، س، گلباشی، م، عزیزی، ف، آشفته بیرگی، و فاطمی، ر.1389. ارزیابی رشد و عملکرد هیبریدهای جدید سینگل کراس ذرت علوفه ای .نشریه بوم شناسی کشاورزی. 2(2):342-335.
راعی، ی ، اسحقی سردرود، ن و باقری، ا. 1392.تاثیر کودهای شیمیایی و زیستی بر عملکرد سورگوم علوفه ای رقم اسپیدفید در چین های مختلف. نشریه بوم شناسی کشاورزی.5(3): 242 -231.
سبحانی، ا. ۱۳۷۹. راهنمای تعیین شاخص سطح برگ گیاهان زراعی. نشریه ترویجی مرکز تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر. وزارت کشاورزی. صفحه۱۴.
سلطانی، ا. 1394. کاربرد نرم افزار اس پی اس اس در تجزیه های آماری(برای رشته های کشاورزی). انتشارات جهااددانشگاهی مشهد. صفحه۱۸۴
شاهرجبیان، م. 1389. اثر تراکم گیاهی و مقادیر مختلف نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد سورگوم علوفه ای رقم اسپیدفید در کشت دوم در شرایط آب و هوایی اصفهان. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی دانشگاه رامین.
عباسی، ع، محمدی، ب، کشاورز نیا، رو قربان پور، ا. 1392. بررسی تنوع ژنتیکی ماشک گل خوشه ای بر اساس صفات موفولوژیکی تحت دو شرایط نرمال و تنش خشکی. مجله علوم گیاهان زراعی ایران. 44(3): 370-359.
کردونی، ف و ا، فتحی. 1396. تجزیه طرح های کشاورزی در اکسل (ساده و راحترین روش تجزیه طرح های کشاورزی). مؤسسه فرهنگی هنری دیباگران تهران. صفحه۱05.
گنجی، ج. 1389. تاثیر سطوح مختلف نیتروژن و تراکم کاشت بر عملکرد علوفه و برخی ویژگی های کمی و کیفی سورگوم علوفه ای اسپیدفید در دو چین در ملاثانی. پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت. دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی رامین.
مجدم، م و مدحج، ع.1391. اثر سطوح نیتروژن بر کارایی مصرف آب عملکرد و اجزای عملکرد دانه ذرت دانه ای در شرایط بهینه و تنش خشکی. نشریه پژوهش های زراعی ایران. 10(3): 554-546.
مجیدی، م و ارزانی، ا. 1388. مطالعه روابط بین صفات مورفولوژیک ، زراعی و کیفی در توده های اسپرس.مجله پژوهش های تولید گیاهی.16(2) :172-159.
ملکی، ع.، چهارسوقی، ح. و بابایی، ف. 1387. تعیین صفات موثر بر عملکرد ارقام گندم نان تحت شرایط متفاوت رطوبتی با استفاده از تجزیه های آماری چند متغیره. مجله علوم کشاورزی ایران. 2(5): 47-33
نیسانی، س، فلاح، س و رئیسی، ف.1390.تاثیر کود مرغی و اوره بر صفات زراعی ذرت علوفه ای در شرایط تنش خشکی. نشریه دانش کشاورزی و تولید پایدار. 21(4): 74-63.
هدایتی پور، ا. خوروش ، م، قربانی، غ. المدرس ، ع و عبادی، م. 1391. مقایسه خصوصیا ت شیمیایی و تجزیه پذیری انواع علوفه و سیلاژ سورگوم با ذرت در شرایط آزمایشگاهی و روش کیسه های نایلونی. نشریه پژوهشهای علوم دامی ایران. 4(3): 232-224.
Addy, S., Jr. C.E. Niedziela and M.R. Reddy. 2010. Effect of nitrogen fertilization on stay-green and senesce of sorghum hybrids in sand culture. J. Plant Nutr. 33: 185-19.
Afkar, S., Gh. Karimzadeh and A.A. Jafari, A.A., 2009. A Study of Morphological Variation in some of Festuca arundinacea Genotypes Using Multivariable Analysis. Iranian J. Field Crop Sci. 40: 151-160.
Ayub, M., M. A. Nadeem. A. Tanveer. And A. Husain. 2002. Effect of different levels of nitrogen and harvesting times on growth, yield and quality of sorghum fodder. Asian J. Plant Sci. 1(4): 304-309.
Beyaert, R. P., and R.C. Roy. 2005. Influence of nitrogen fertilization on multi-cut forage sorghum-sudangrass yield and nitrogen use. Agron. J. 97: 1493-1501.
Buah, S. S. J. and S. Mwinkaara. 2009. Response of Sorghum to nitrogen Fertilizer and Plant Density in the Guinea Savanna Zone. J. Agro. 8 (4): 124-130.
Cooper J (1983) Factor analysis. An overview. Am. Statis.37:141-147
Eltelib, H. A. and E.A. Elton. 2006. Effect of nitrogen application on growth, yield and quality of four forage sorghum cultivars. Agric. J. 1(2): 59-63.
Fathi A. 2017. Effect of Phosphate Solubilization Microorganisms and Plant Growth Promoting Rhizobacteria on Yield and Yield Components of Corn. Sci. Agric.18 (3)66-69.
Graham, R.D., J.S. Ascher and J.S. Hynes. 1992. Selecting zinc-efficient cereal genotypes for soils low in zinc status. Plant Soil. 146: 241-250.
Imani, A.A., A.A. Jafari, R. Chokan, A. Asgari and F. Darvish. 2009. Selection indices application to improve tall fescue synthetic varieties for yield and quality traits in Ardebil province. Iranian J. Rangelands Forests Plant Breed. Gen. Res. 16(2): 273-284.
Iptas, S. and A.R. Brohi. 2002. Effect of nitrogen rates and methods of nitrogen application on dry matter yield and some characters of sorghum-Sudangrass hybrid. Acta Agriculture Scandinavica, Section-B, Soil Plant Sci. 52: 96-100.
Leilah, A. A., and S. A. Al-Khateeb. 2005. Statistical analysis of wheat yield under drought conditions. J. Arid Environ. 61: 483–496.
Maman, M., S.C. Mason, T. Galusha and M.D. Clegg. 1999. Hybrid and nitrogen influence on pearl millet Production in Nebraska: yield, growth, and nitrogen uptake, and nitrogen use efficiency. Agron. J. 91: 737-743.
Maranville, J.W., P.K. Pandey and S. Sirifi. 2002. Comparison of nitrogen use efficiency of a newly developed sorghum hybrid and two improved cultivars in the West Africa. Commun. Soil Sci. Plant Anal. 33(9-10), 1519-1536.
Pourmoradi, S. and H. Mirzaie-Nodoushan. 2011. Path analysis of mrphological traits and forage yield on several populations of Lolium species. Iranian J. Rangelands Forests Plant Breed. Gen. Res. 18: 294- 304.
Rahmani, A., A.A. Jafari and P. Hedayati. 2004. Analysis of Correlation, path for seed yield and its components in mountain rye (Secal montanum Guss). Iranian J. Rangelands Forests Plant Breed. Gen. Res. 12: 183-193.
Ram, S.N. and B. Singh. 2001. Effect of nitrogen and harvesting time on yield and quality of Sorghum (Sorghum bicolor) intercropped with legumes. Indian J. Agron. 46:32–37.
Reiad, M., S. M., S. Hakeem. M., A Hamada. And S., O., M. Abdullah. 1992. Response of fodder sorghum growth to different nitrogen fertilizers. Annal. Agric. Sci. 33: 637-646.
Shapiro, C.A., and C.S. Wortmann. 2006. Forage corn response to nitrogen rate, row spacing, and plant density in Eastern Nebraska. Agron. J. 98: 529-535.
Showemimo, F. A., C.A. Kimbeng and S.O. Alabi. 2002. Genotypic responses of sorghum cultivars to nitrogen fertilization in the control of Striga hermonthica. Crop Prot. 21: 867-870.
_||_