تحلیلِ ستیزِ قدرت در شاهنامه و ایلیاد از دیدگاه فوکو (با تکیه بر خاندانِ لهراسپ و پریام)
محورهای موضوعی : ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)
زهرا قربانی پور
1
,
دکترفرهاد طهماسبی
2
,
دکترساره زیرک
3
1 - دانشجوی دکترای رشته زبان و ادبیات فارسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران (نویسنده مسئول و استاد راهنما)
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: گفتمان, فوکو, پریام, ستیزِ قدرت, لهراسپ,
چکیده مقاله :
از دیدگاه فوکو قدرت بر همة ساز و کارهای تبادلات اجتماعی تسلّط دارد و از طریق برخی نیروها نظیر قدرتِ گفتمانی، قدرتِ مشرف بر حیات و قدرتِ انضباطی (تبارشناسی) به اهدافش می‌رسد تا بر جزئی‌ترین کردارهایِ سوژه‌ها نظارت داشته باشد. در این مسیر در بُرهه‌هایِ زمانی و مکانی، گفتمان‌های بسیاری تولید می‌شوند که فضایِ متخاصم و منازعاتِ معنایی ایجاد می‌کنند (دیرینه‌شناسی). جُستار حاضر با توجّه به وجود زیرساخت‌ها، واحدهای گفتمان‌ساز، کارکردهای گفتمانی و بویژه گفتمانِ قدرت در دو متن (خاندان لهراسپ و خاندان پریام) به تحلیل و تطبیق می‌پردازد تا شیوة تولید گفتمان‌ها، خاستگاه‌هایِ گفتمان‌ساز و گفتمانِ قدرت را بررسی کند. این پژوهشْ تحلیلی _ توصیفی، تطبیقی و نظریّه بنیاد است و نشان می‌دهد ساختار اصلی داستان لهراسپ را کلانْگفتمانهای هویّت دینی _ سیاسی، هویّت سیاسی و هویّت شاه شکل داده‌اند. ساختار اصلیِ داستان پریام را کلانْگفتمانهای هویّت طبقاتی خدایان، هویّت دینی _ سیاسی و هویّت فرهنگی_ملّی (خانواده) شکل داده‌اند. این مقاله روشن می‌سازد که از ترکیبِ واحدهای گفتمان‌سازِ پُر بسامدی چون تقدیرگرایی، مقدّس‌بودن و ... گفتمان هویّت دینی _ سیاسی شکل گرفته و توانسته بر روی هویّت گفتمان‌های دیگر تأثیر بیشتری بگذارد. قدرتمندترین و با دانش‌ترین شخصیّت‌ها در این دو خاندان، گشتاسپ و پاریس می‌باشند، زیرا با روابطِ قدرت هنجارزده نشدند، عقایدِ شخصیّت‌های دیگر را تغییر و به سمت عقاید خود سوق دادند.
From Foucault’s point of view, Power controls all mechanisms of social exchange. The types of power including Discursive, Bio and Disciplinary power (Genealogy) aims to monitor in detail the subject’s behavior. There are also different discourses in the time and periods that create conflict atmosphere and semantic disputes (Archeology). This study aims to understand the origins and creation of discourse power created with existence of the infrastructure, signifiers, and discursive functions and particularly power’s discourse in the two texts (the Lohrasp dynasty and Priam dynasty) through comparative analysis. A descriptive, analytical and comparative research method was adopted in analyzing that from the story of Lohrasp the dominant discourses discovered are religious-political, political and idealized king identities. This was further reinforced in the dominant discourses emerged in the Iliad including gods’ class, religious – political and cultural - national (family) identities. In conclusion religious - political identities emerged through high frequency signifiers namely as destiny and sacred which have an unifying identity and influence on the discourses’ identity of others. Goshtasp and Paris are the most powerful and knowledgeable characters in these dynasties who are not normalized by power and direct others ideas towards their beliefs.
_||_