تبیین پیامدهای اجتماعی ناشی از رشد محلات اسکان غیررسمی در اسلامشهر
محورهای موضوعی : جغرافیای نابرابری
زهرا کرمی جوزانی
1
,
علی نوری کرمانی
2
,
دکتر آزیتا رجبی
3
1 - دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد تهران مركزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استادیار، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد تهران مرکزی ، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - دانشیار، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد تهران مرکزی ، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: پیامدهای اجتماعی, سکونتگاه های غیررسمی, محلات اسکان غیر رسمی ,
چکیده مقاله :
امروزه یکی از چالش‌های عمده ناپایدار کننده شهری، گونه‌ای شهرنشینی با مشکلات حاد موسم به اسکان غیررسمی یا حاشیه‌نشینی است. یکی از بارزترین نمود‌های رشد سریع شهرنشینی، شکل‌گیری سکونتگاههای غیررسمی در بسیاری از کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران است که به نمادی از فقر شهری بدل شده است. این پژوهش در جهت بررسی شاخص‌ها و ابعاد پیامدهای اجتماعی ناشی از رشد محلات اسکان غیررسمی در اسلامشهر و ارائه‌ی الگویی جهت کنترل و رفع آن‌ها تحقیق حاضر صورت گرفته است. این پژوهش از لحاظ هدف¬گذاری کاربردی و از لحاظ روش توصیفی- تحلیلی است. جهت جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات از دو روش کتابخانه‌ای - اسنادی و روش میدانی از راه پیمایش استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش حاضرشامل متخصصین و مدیران فعال در حوزه مدیریت شهری در اسلامشهر می‌باشند. یافته¬ها حاکی از آن بود که بین رشد محلات اسکان غیررسمی بر پیامدهای اجتماعی ناشی از رشد محلات اسکان غیررسمی دارای تأثیر مستقیم، مثبت و معناداری دارد. همچنین چون ضریب همبستگی(ضریب استاندارد) بین دو متغیر برابر با 75/0 شده است، پس می‌توان نتیجه گرفت که رشد محلات اسکان غیررسمی بر پیامدهای اجتماعی ناشی از رشد محلات اسکان غیررسمی دارای تأثیر مستقیم، مثبت و معناداری است و شدت این تأثیر(75/0) می‌باشد. بر اساس نتایج همبستگی کانونی، شاخص مسائل اقتصادی با میزان تأثیرگذاری 35%، بر مجموع متغیر‌های دیگر، در جایگاه نخست قرار گرفته است. در ضمن بر اساس تحلیل¬ها، بیشترین میزان همبستگی در شاخص‌ها، میان مسائل بهداشتی و سلامت و بعد امکانات رفاهی و اوقات فراغت در محلات اسکان غیررسمی اسلامشهر دیده می‌شود. نکات برجسته: • وضعیت محلات اسکان غیررسمی در اسلامشهر تا نیل به وضعیت مطلوب راه نسبتا زیادی دارد و این جز با تلاش¬های نهادهای حاکمیتی مانند شهرداری و سازمان‌های مربوطه و شهروندان امکان پذیر نخواهد بود.
Today, one of the major destabilizing urban challenges is a type of urbanization with acute problems of informal settlement or marginalization. One of the most obvious manifestations of the rapid growth of urbanization is the formation of informal settlements in many developing countries, including Iran, which has become a symbol of urban poverty. This research has been carried out in order to investigate the indicators and dimensions of social consequences caused by the growth of informal settlements in eslamshahr and to provide a model to control and solve them. This research is practical in terms of targeting and in terms of descriptive-analytical method. In order to collect data and information, two methods of library-documents and field method of survey have been used. The statistical population of the current research includes experts and active managers in the field of urban management in eslamshahr. The findings indicated that the growth of informal settlements has a direct, positive and significant effect on the social consequences caused by the growth of informal settlements. Also, since the correlation coefficient (standard coefficient) between the two variables is equal to 0.75, it can be concluded that the growth of informal settlements has a direct, positive and significant effect on the social consequences caused by the growth of informal settlements, and the intensity of this effect 0.75). Based on the focal correlation results, the index of economic issues with a %35 influence on the total of other variables has been ranked first. In addition, based on the analysis, the highest degree of correlation in the indicators can be seen between health issues and welfare facilities and leisure time in the informal settlements of eslamshahr
ارژنگی مستعلی بیگلو، حجت، محمدی، علیرضا. (1399). انتخاب راهکار مناسب ساماندهی سکونتگاههای غیررسمی با استفاده از روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره. پژوهش‌های جغرافیای اقتصادی، 1(1)، 63-78.
استعلاجی، علیرضا، حسین زاده، نعمت. (1395). راهبردهای مدیریت بحران در سکونتگاه های غیر رسمی اسلامشهر با تاکید بر توانمند سازی. فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه¬ای)، 6(25)، 85-101.
بدیعی قراقیه، رقیه، اربابی، آزاده. (1401). توانمندسازی سکونتگاههای غیررسمی با تأکید بر رویکرد سرمایه اجتماعی ( مطالعه موردی: شهر اسلامشهر). فصلنامه مطالعات توسعه پایدار شهری و منطقه ای، 3(3)، 1-23.
رضایی, محمد رضا، کمانداری، محسن. (1393). بررسی و تحلیل علل شکل گیری حاشیه نشینی در شهر کرمان نمونه مورد مطالعه: محلات سیدی وامام حسن. برنامه ریزی فضایی، 4(4)، 179-196.
سلطانی اصل، تورج، ادیبی سعدی نژاد، فاطمه, پوراحمد، احمد، سرور، رحیم. (1399). تحلیل ساختاری عوامل موثر بر وضعیت آینده تاب آوری سکونتگاه های غیررسمی نمونه موردی: شهرک میان آباد اسلامشهر. نشریه علمی شهر ایمن، 3(2)، 68-91.
شاهیده، شیرین، کابلی، محمد هادی، دولت آبادی، فریبرز، شالی امینی, وحید. (1402). اولویت‌بندی معیارهای محیطی موثر در کیفیت سکونتگاههای غیررسمی با استفاده از روش دلفی و تکنیک شانون (نمونه موردی: کلانشهر مشهد). مطالعات برنامه¬ریزی سکونتگاه های انسانی، 18(1)، 69-80.
کشکولی، محمدرضا، مهدوی حاجیلویی، مسعود، شریعت پناهی، مجید ولی. (1402). ارزیابی نقش سکونتگاه¬های غیررسمی در ساختارفضایی شهری ( مطالعه موردی: شهر همدان). مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی، 18(3)، 209-199.
مویدفر، رزیتا، جمشیدیان، زهرا، فرهمند، شکوفه. (1397). ساماندهی بافت غیررسمی شهر بوشهر با رویکرد استراتژی توسعة شهری. اقتصاد شهری، 3(2)، 97-118.
Ahlqvist, T. (2003). Keys to futures. Societal reflections on developing key technologies and their impacts on human qualifications. Ministry of Trade and Industry. Studies and Reports, 10.
Appleyard, B. S., Frost, A. R., and Allen, C. (2019). Are all transit stations equal and equitable? Calculating sustainability, livability, health, & equity performance of smart growth & transit-oriented-development (TOD). Journal of Transport & Health, Vol 14, 1-15.
Arzhangi, H., & Mohammadi, A. (2020). Selecting an appropriate approach to regularizing informal settlements by using Multi-Criteria Decision Methods (MCMD). Journal of Economic Geography Research, 1(1), 63-78. (In Persian)
Barros, J.; Sobreira, F. City of slums: Self-organisation across scales. UCL Work. Pap. Ser. 2002, 55, 1–10.
Beidi Gharaghyeh, R., & Arbabi, A. (2022). Empowering Informal Settlements by Emphasizing the Social Capital Approach (Case Study: the City of Islamshahr). Journal of Sustainable Urban & Regional Development Studies (JSURDS), 3(3), 1-23. (In Persian)
Boanada-Fuchs, A.; Boanada Fuchs, V. Towards a taxonomic understanding of informality. Int. Dev. Plan. Rev. 2018, 40, 397–421
Carrilho J, Trindade J. Sustainability in Peri-Urban Informal Settlements: A Review. Sustainability. 2022; 14(13):7591.
Dubovyk, O., Sliuzas, R. & Flacke, J. (2011). Spatio-temporal modelling of informal settlement development in Sancaktepe district, Istanbul, Turkey. ISPRS Journal of Photogrammetry and Remote Sensing.vol 66(2, 235-246.
Estelaji, A., & Hossein Zadeh, N. (2017). Strategies for Disaster Management Eslamshahr in informal settlements, with an emphasis on empowerment. Geography (Regional Planning), 6(25), 85-101. (In Persian)
Fahy, F. and Cinneide, M.O. (2006). Communitybase quality of life indicators for urban areas as derived in Galway City, Ireland, vol 7(17), 691-702.
Fernandes, E. Regularization of Informal Settlements in Latin America; Lincoln Institute of Land Policy: Cambridge, MA, USA, 2011; ISBN 1-55844-202-2.
Kamalipour, H.; Dovey, K. Mapping the visibility of informal settlements. Habitat Int. 2019, 85, 63–75. [Google Scholar] [CrossRef]
kashkoli, M., Mahdavi- Hajiloui, M., & Shariat Panahi, M. V. (2023). Evaluation of the Role of Informal Settlements in the Urban Spatial Structure (Case Study: Hamadan City). Journal of Studies of Human Settlements Planning, 18(3), 199-209. (In Persian)
Larice, M, Z. (2005). Great neighborhoods: the Livability and morphology of high density neighborhoods in urban North America, PhD thesis in University of California, Berkeley.
Liang, L., Deng, X., Wang, P., Wang, Z., and Wang, L. (2020). Assessment of the impact of climate change on cities livability in China. Science of The Total Environment, Vol 726, 1-11.
Löffel, S., & Walls, R. (2020). Development of a full-scale testing methodology for benchmarking fire suppression systems for use in informal settlement dwellings. International Journal of Disaster Risk Reduction, vol 45, 1-17.
Mehrotra, R. Kinetic city, Issues for urban design in South Asia. In Reclaiming (the Urbanism of) Mumbai. Explorations in/of Urbanism; Sun Publishers: Amsterdam, The Netherlands, 2009; pp. 142–152. [Google Scholar]
Moayedfar, R., Jamshidian, Z., & Farahmand, S. (2018). Upgrading Slum Textures of Bushehr city (An Application of CDS Approach). Urban Economics, 3(2), 97-118.
Mohammadi, A., Ashouri, K., Robati., & Mohammad, B. (2016). Explaining and Evaluating the Components of Institutional and Social Belief in Spontaneous Urban Settlements Case Study: Naysar Detached Urban Area of Sanandaj, Quarterly Journal of Urban Studies, 6(22), 75-88. (In Persian)
Pacione, M. (2003). Urban environmental quality and human wellbeing - a social geographical perspective, Journal of Landscape and Urban Planning, Vol. 65(2, 19-30.
Park, H., Fan, P., John, R., Ouyang, Z., and Chen, J. (2019). Spatiotemporal changes of informal settlements: Ger districts in Ulaanbaatar, Mongolia. Landscape and Urban Planning, vol 191, 1-13.
Parker, J. S. and Moore, R. H. (2008). Conservation use and quality of life in rural community: an extension of Goldschmidt’s findings, Southern Rural Sociology, Vol. 23,(1), 235-265.
Rezaei, M. R., & Kamandari, M. (2015). Analysis of formation causes of marginalization in Kerman Case Study: Syedi neighborhoods and Imam Hassan. Spatial Planning, 4(4), 179-196. (In Persian)
Samper J, Liao W. Testing the Informal Development Stages Framework Globally: Exploring Self-Build Densification and Growth in Informal Settlements. Urban Science. 2023; 7(2):50.
shahideh, S., Kaboli, M. H., Dolat Abadi, F., & Shali Amini, V. (2023). Identifying and Prioritizing the Environmental Qualities Affecting Informal Settlements Using Fuzzy Delphi Method and Entropy Shannon Technique (Case study of Mashhad Metropolitan City). Journal of Studies of Human Settlements Planning, 18(1), 69-80. (In Persian)
Soltani Asl, T., Adibi Saadinejad, F., Pourahmad, A., Sarwar, R. (2019). Structural analysis of factors affecting the future state of resilience of informal settlements, a case study: Mianabad settlement of Islamshahr. Ayman Shahr Scientific Journal, 3(2), 68-91.(In Persian)
Zhang, L. (2011). The political economy of informal settlements in post-socialist China: The case of chengzhongcun (s). Geoforum, 42(4),473-483.