کمالگرایی در آثار عطار براساس دیدگاه اخلاقِ مراقبت و همدلی نل نادینگز
پروانه درویش
1
(
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عرفانی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
)
فاطمه حیدری
2
(
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
)
نسترن صفاری
3
(
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
)
شهرزاد شیدا
4
(
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
)
کلید واژه: عطار نیشابوری, عرفان, نل نادینگز, اخلاق مراقبت, همدلی,
چکیده مقاله :
عطار نیشابوری از شاعران و عارفان بزرگ قرن ششم و هفتم هجری است که در آثار خویش به موضوع انسان و کمال و سعادت او و راه های رسیدن به آن پرداخته است. این مقاله می کوشد تا با روش توصیفی-تحلیلی، وجوه اشتراک کمال گرایی را در آثار عطار براساس نل نادینگز(قرن بیستم) -مفسر تعلیم و تربیت- در خصوص اخلاق مراقبت و همدلی به مثابۀ نظام ِ ارزشی انسانی تبیین سازد. براساس باور وی، مراقبت، اساس روابط انسانی را تشکیل می‌دهد. محور معنویت، در زندگی آدمی، در جهت کمال و ارتقای روحانی انسان اهمیت وافری دارد. براساس ماحصل تحقیق، روابط مراقبتی و همدلی و توجه به دیگری از اهمیت ویژه‌ای در اخلاق مراقبت برخوردار است؛ به نحوی که کل زندگی شخص را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد. تمام فعالیت‌های ما و ارزشهای زندگی حول مراقبت نظم پیدا می‌کند. آثار عطار نیز مؤلفه‌های اخلاق مراقبت را بازنمایی می‌کند و تمامی ویژگی های اخلاق مراقبت داراست. اخلاق مراقبت در آثار عطار نگرشی اخلاقی است که مبنی بر انسجام‌بخشی به جامعه، مطلوب است و به عنوان ارزشی انسانی مدّ نظر و مورد توجه است که میتواند در جامعه ترویج گردد تا در کنار سایر رویکردهای اخلاقی پاسخگوی بخشی از نیاز امروزی جامعه باشد.
چکیده انگلیسی :
Farid al-Din Attar of Neyshabur (540–618 AH) was a prominent poet and mystic whose works center on human perfection and the path to true happiness. This study explores the theme of perfectionism in Attar’s works using a descriptive-analytical method, grounded in Nel Noddings’ modern theory of the ethics of care and empathy. Noddings emphasizes that care is the foundation of human relationships and a key value in moral development. The study finds parallels between Attar’s mystical ideas and the components of care ethics, including empathy, emotional connection, and attention to others' well-being. In both frameworks, spirituality and compassion play essential roles in personal and moral growth. Attar’s writings reflect the principles of care-based ethics, presenting it as a desirable and human-centered moral stance. This ethical approach promotes social integration and mutual responsibility, offering a framework that responds to individual and collective needs. The findings suggest that care ethics, as expressed in Attar’s thought, can enrich contemporary moral discourse and serve as a complementary perspective alongside other ethical models in addressing today’s challenges.
احمدی هدایت و همکاران (1395) «تحليل آراء و انديشه¬هاي فلسفی تربيتي نادينگز و نقد آن از منظر تعليم و تربيت اسلامي» مجله اسلام و پژوهش¬های تربیتی. شماره 2. پاییز و زمستان. صص 105-130.
دانیالی، عارف (1393). میشل فوکو: زهد زیبایی شناسانه به مثابۀ گفتمان ضد دیداری. تهران: نشر تیسا.
ذبیح نیا عمران، آسیه(1402) «تحلیل فرزندنامه سرایی بر اساس نظریۀ اخلاق غمخواری نل نادینگز». سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب). دوره 16. شماره 10. دی ماه. صص 147-165.
ذبیح نیا عمران، آسیه(1403) تحلیل آثار سعدی براساس نظریۀ اخلاق غمخواری از دیدگاه نل نادینگز. پژوهش های بین رشته ای ادبی». سال ششم، شماره 11 ، بهار و تابستان. صص 168-194.
ذبیح نیا عمران، آسیه(1403) بررسی اخلاق مراقبت در رمان پاییز فصل آخرسال است از نسیم مرعشی از دیدگاه ویرجینیا هلد. همايش ملي مطالعات ميان رشته اي در ادبيات معاصر فارسي. گیلان. شهریورماه. صص 178- 187.
عسگری، فرشته و همکاران( 1401) «غمخواری در فرایند آموزش: مؤلفه‌های آموزش غمخوارانه نادینگز و میزان کاربست آن توسط معلمان دوره ابتدایی»، مجله مطالعات برنامه درسی ایران. شماره 65. صص 99-132.
عطار نیشابوری، فریدالدین (1387) الهی¬نامه، به تصحیح محمّدرضا شفیعی¬کدکنی، چاپ دوم، تهران: انتشارات سخن.
.................................(1390) دیوان عطّار، شرح بدیع الزّمان فروزانفر، چاپ هشتم، تهران: نگاه
................................(1391) منطق¬الطّیر، مقدّمه، تصحیح و تعلیقات محمّدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.
---------------.(1392) اسرارنامه، مقدّمه، تصحیح و تعلیقات محمّدرضا شفیعی¬کدکنی، تهران: سخن.
-------------- (1399) مصیبت¬نامه. تصحیح، مقدمه و تعليقات، محمدرضا شفيعي كدكني، تهران: سخن.
غفاری، ابوالفضل (1381) «بررسی و نقد رویکردهای فضیلت و غمخواری در تربیت اخلاقی»، تهران، رسالۀ دکتری دانشگاه تربیت مدرس.
غفاری، ابوالفضل (1385). «عاطفه‌گرایی در اخلاق، پیشینۀ تاریخی تا وضعیت پست‌مدرن»، فصلنامۀ مطالعات اسلامی، شمارۀ 71، صص 147- 190.
گنجی، حمزه. (1386) روان¬شناسی عمومی. چاپ سی و نهم، تهران: ساوالان.
موحد، صمد؛ باقری، خسرو و سلحشوری، احمد (1387) «بررسی تطبیقی دیدگاه‌های امام محمد غزالی و نل نادینگز دربارۀ تربیت اخلاقی»، نشریۀ اندیشه دینی، شمارۀ 27، صص 39-60.
نادری فر، عبدالرضا، پویان، ملکی(1402) «بررسی روش‌های آموزشی سعدی در گلستان با تکیه بر فلسفۀ تعلیم و تربیت نل نادینگز».
پژوهشنامه ادبیات تعلیمی دهاقان. ش 59. صص 1-28.
ولک، رنه و وارن، آوستن، (1382) نظریّۀ ادبیّات، ترجمۀ ضیا موحّد و پرویز مهاجر، تهران: علمی و فرهنگی.
Held, Virginia (2006) The Ethics of Care: Personal, Political, and Global, Published by Oxford University Press, Inc.
Noddings, Nel, (2002). Starting at Home: Caring and Social Policy, Berkeley and Los Angeles, California: University of California Press.
Noddings, Nel, (2005). The Challenge to Care in Schools: An Alternative Approach to Education, Columbia University: Teachers College Press. 27
Noddings, Nel, (1984). Caring: A Feminine Approach to Ethics and Moral Education Berkeley: University of California Press.28.
Noddings, Nel, (1992). The Challenge to Care in Schools, New York: Teachers College Press.
Noddings, Nel, (2007). Teaching Themes of care. The Center for The Advancement of Ethics and Character. The School of Education, Boston University and The ASCD Chapter Education Network.
Noddings, Nel,) 1998.( Philosophy of Education, Westwiew Press, A Member of Perseus Books, L.L.C.
Nodding, N. (2013). Caring A Relational Approach to Ethics and Moral Education. 2nd Edition, University of California Press.