خوانش کُهن‌الگویی در داستان‌های ژان ـ ماری گوستاو لوکلِزیو: «بیابان، جوینده طلا و کتابِ گریز»
محورهای موضوعی : اسطورهوحید نژادمحمد 1 , مرضیه بلیغی 2
1 - استادیار زبان و ادبیات فرانسه دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی دانشگاه تبریز
2 - استادیار زبان و ادبیات فرانسه دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی دانشگاه تبریز
کلید واژه: اسطوره, داستان, کهن‌الگو, لوکلزیو, ناخودآگاه جمعی,
چکیده مقاله :
قوة خیال و داستان‌پردازی یکی از ابزارهای بیان معمّاهای تاریخی و زیستیِ بشر است. ارتباط ادبیات و اسطوره از بدو خیال‌پردازیِ انسان بی‌وقفه خود را از لحظه آفرینش‌های ادبی نشان داده است. نوشته‌های مستند و داستانی، پدیده‌های تاریخی و اسطوره‌ای را بازسازی می‌کنند و بررسی مفاهیم روان‌شناختی را در خود به تحلیل می‌طلبند. بسترهای تخیلی و واقع‌گرای نویسندگان قرن بیستم از جمله گوستاو لوکلزیو حامل اَشکال ادراکی و تاریخی بوده که به گونه‌ای جمعی قابل دستیابی هستند. لوکلزیو با بازخوانیِ برخی از کهن‌الگوهای مطروحه توسط یونگ همچون پرسونا، آنیما، آنیموس، بازگشت به خویشتن، تولد، پیرِ دانا، سایه و گریز بخش زیادی از نوشته‌های خود را بر روی ناخودآگاه جمعی و اسطوره‌ها قرار داد. او توانست عمیق‌ترین لایه‌های دیرین و اسطوره‌های نهفته روان بشری را در کنار عناصر فردی و طبیعی در عالم داستانی و تخیلی به تصویر بکشد. فرآیند فردیت و حرکت شخصیت‌های داستانی وی نیز در کنار همین تصاویر ابتدایی و اسطوره‌ای شکل می‌گیرد. از این‌رو ساختار روایی و داستانی وی، نمود یک نظام نمادین روانی است که در بطن تاریخ و اسطوره تعریف می‌شود. شناساییِ همین صور ارثی و بی‌زمان در سازه‌های داستانی مؤلف مذکور همراه با آراء یونگ از اهداف این مقاله خواهد بود.
The power of imagination and storytelling is one of the means for expressing man's historical and biological riddles. Since the beginning of human imagination and the moment of literary creation, the relationship between literature and myth has always existed. Documentaries and fictional records provide the opportunity to reconstruct historical and mythical phenomena and to analyze psychological concepts. The twentieth-century writers, including Gustave Le Clézio, put forward their ideas in imaginative and realistic contexts; these contexts carry the perceptual and historical features that are collectively achievable. By re-reading some Jungian archetypes, such as persona, anima, animus, sage, shadow, back to oneself and birth, Le Clézio relied a large part of his writing on the collective conscious and myths, and could depict the deepest layers and latent myths of human psyche along with individual and natural elements in the fictional and imaginative world. The process of individuality and the movement of his fictional characters are also formed alongside this fictional world. Hence, the narrative structure of his stories presents a symbolic psychological system that is defined in the context of history and myth. The aim of the present article is to identify this psychological system along with Jungian archetypes in three works of Le Clézio, Desert, The Prospector and The Book of Flights.
الیاده، میرچا. 1390. مقدس و نامقدس. ترجمه بهزاد سالکی. تهران: علمی و فرهنگی.
ـــــــــ. . 1392. چشم‌اندازهای اسطوره. ترجمه جلال ستاری، تهران: توس.
بایننفلد، دیوید. 1391. نظریه روان‌پویشی. ترجمة داود عرب قهستانی و همکاران. تهران: رُشد.
تفضلی، احمد. 1354. مینویِ خرد. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
رشیدیان، بهزاد. 1370. بینش اساطیری در شعر معاصر فارسی. تهران: گُستره.
سگال، رابرت آلن. 1389. اسطوره. ترجمة فریده فرنودفر. تهران: بصیرت.
شاملو، سعید. 1390. مکتب‌ها و نظریه‌ها در روان‌شناسی شخصیت. تهران: رُشد.
شایگان، داریوش. 1355. بُت‌های ذهنی و خاطرة ازلی. تهران: امیرکبیر.
کوپ، لورانسْ. 1384. اسطوره. ترجمة محمد دهقانی. تهران: علمی و فرهنگی.
لوفلر ـ دلاشو، مارگریت. 1386. زبان رمزی افسانه‌ها. ترجمه جلال ستّاری. تهران: توس.
English Sources:
Bair, Deirdre. (2007). Jung. Une biographie, Paris: Flammarion, coll. «Grandes Bio».
Boncenne, Pierre. (1978). «Le Clézio s’explique», Entretien avec Le Clézio, Avril. Paris: Hachette.
Campbell, Joseph. (1968). The Hero with a thousand faces, Princeton: NJ, University Press.
Chevalier, Jean. & Gheerbrant, Alain. (1982). Dictionnaire des symboles, Paris: Robert Laffont.
Durand, Gilbert. (1996). «Pas à pas mythocritique», in Champs de l’imaginaire, textes réunis par Danièle Chauvin, Grenoble, ELLUG, Ateliers de l’imaginaire.
Dutton, Jacqueline. (2003). Le chercheur d’or et d’ailleurs : L’utopie de J.M.G. Le Clézio. Paris: L’Harmattan.
Eliade, Mircea. (1965). Le sacré et le profane, Paris: Gallimard.
Jung, Carl Gustave. (1980). Psychologie du transfert, Paris: Albin Michel.
_________________ .(1998). Sur l’Interprétation des rêves, Paris: Albin Michel.
_________________ .(2002). Métamorphoses de l'âme et ses symboles, Paris : Librairie Générale Française.
Lacan, André. (1988). Vocabulaire de Théologie biblique. Paris: Cerf.
Lacan, Jacques. (1966). « La direction de la cure », Écrits, Paris: Seuil.
Le Clézio, Jean-Marie Gustave. (1969). Le livre des fuites, Paris: Gallimard.
________________________. (1980). Désert, Paris: Gallimard.
________________________ .(1985). Le Chercheur d’or livre des fuites, Paris: Gallimard.
_________________________ .(1998). «Le Clézio par lui-même». Magazine littéraire, No 362.
“Les nostalgies de Le Clézio”, Le Monde, févier 2003, p. 14.
Meletinsky, Eleazar, (2013). The Poetics of Myth, New York: Routledge.
Nataf, André. (1985). Jung, Paris: éditions MA.
Nataf, André. (1985). Jung, Paris: éditions MA.
Thibaut, Bruno. (1992). «Le Livre des fuites de J. M. G. Le Clézio et le problème du roman exotique moderne». The French Review, Vol. 65, No. 3, pp. 425-434.
Tritsman, Bruno. (1992). Livres de pierre Segalen-Caillois-Le Clézio-Gracq. Tübingen: G. Narr.
Waelti-Walters, Jennifer. (1981). Icare ou l'évasion impossible: étude psycho-mythique de l'œuvre de J.M.G. Le Clézio, Québec: Naaman.
_||_
English Sources:
Bair, Deirdre. (2007). Jung. Une biographie, Paris: Flammarion, coll. «Grandes Bio».
Boncenne, Pierre. (1978). «Le Clézio s’explique», Entretien avec Le Clézio, Avril. Paris: Hachette.
Campbell, Joseph. (1968). The Hero with a thousand faces, Princeton: NJ, University Press.
Chevalier, Jean. & Gheerbrant, Alain. (1982). Dictionnaire des symboles, Paris: Robert Laffont.
Durand, Gilbert. (1996). «Pas à pas mythocritique», in Champs de l’imaginaire, textes réunis par Danièle Chauvin, Grenoble, ELLUG, Ateliers de l’imaginaire.
Dutton, Jacqueline. (2003). Le chercheur d’or et d’ailleurs : L’utopie de J.M.G. Le Clézio. Paris: L’Harmattan.
Eliade, Mircea. (1965). Le sacré et le profane, Paris: Gallimard.
Jung, Carl Gustave. (1980). Psychologie du transfert, Paris: Albin Michel.
_________________ .(1998). Sur l’Interprétation des rêves, Paris: Albin Michel.
_________________ .(2002). Métamorphoses de l'âme et ses symboles, Paris : Librairie Générale Française.
Lacan, André. (1988). Vocabulaire de Théologie biblique. Paris: Cerf.
Lacan, Jacques. (1966). « La direction de la cure », Écrits, Paris: Seuil.
Le Clézio, Jean-Marie Gustave. (1969). Le livre des fuites, Paris: Gallimard.
________________________. (1980). Désert, Paris: Gallimard.
________________________ .(1985). Le Chercheur d’or livre des fuites, Paris: Gallimard.
_________________________ .(1998). «Le Clézio par lui-même». Magazine littéraire, No 362.
“Les nostalgies de Le Clézio”, Le Monde, févier 2003, p. 14.
Meletinsky, Eleazar, (2013). The Poetics of Myth, New York: Routledge.
Nataf, André. (1985). Jung, Paris: éditions MA.
Nataf, André. (1985). Jung, Paris: éditions MA.
Thibaut, Bruno. (1992). «Le Livre des fuites de J. M. G. Le Clézio et le problème du roman exotique moderne». The French Review, Vol. 65, No. 3, pp. 425-434.
Tritsman, Bruno. (1992). Livres de pierre Segalen-Caillois-Le Clézio-Gracq. Tübingen: G. Narr.
Waelti-Walters, Jennifer. (1981). Icare ou l'évasion impossible: étude psycho-mythique de l'œuvre de J.M.G. Le Clézio, Québec: Naaman.
References
Bayenfeld, David. (2012/1391SH). Nazarīye-ye ravān-pūyešī, Tr. by Dāvūd Arab qohestānī et al. Tehrān: Rošd.
Coupe, Laurence. (2005/1384SH). Ostoure (Myth). Tr. by Mohammad Dehqānī. Tehrān: 'Elmī o Farhangī.
Eliade, Mircea. (2011/1390SH). Moqaddas va nāmoqaddas. Tr by Behzād Sālekī. Tehrān: 'Elmī o Farhangī.
____________. (2013/1392SH). Češm-andāz-hā-ye ostūre. Tr. by Jalāl Sattārī. Tehrān: Tūs.
Loeffler-delachaus, Marguerite. (2007/1386SH). Zabān-e ramzī afsāne-hā, Tr. by Jalāl Sattārī. Tehrān: Tūs.
Rašīdīyan, Behzād. (1991/1370SH). Bīneš-e asātīrī dar še’r-e mo’āser-e fārsī. Tehrān: Gostare.
Šāmlū, Sa’īd. (2011/1390SH). Maktab-hā va nazarīye-hā dar ravan-šenāsī-ye šaxsīyat. Tehrān: Rošd.
Šāyegān, Dārīyūš. (1977/1355SH). Bot-hā-ye zehnī va xātere-ye azalī. Tehrān : Amīrkabīr.
Seagal, Robert Alan . (2010/1389SH). Osture (Myth: a very short introduction). Tr. by Farīde Farnūdfar. Tehrān: Basīrat.
Tafazzolī, Ahmad. (1976/1354SH). Mīnū-ye xerad. Tehrān : Bonyād-e Farhang-e Īrān.