کاربرد روش‌های OPA و تجزیه و تحلیل اهمیت - عملکرد جهت اولویت‌بندی و تحلیل الگوی بومی بهبود عملکرد مالی ‌شرکت‌های سیمانی مبتنی بر ابزارهای حسابداری مدیریت: یک رویکرد آمیخته

محورهای موضوعی : حسابداری مدیریت

اکرم کازرونی ¹ (دانشجوی دکتری، گروه حسابداری، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران)
مصطفی قاسمی ² (استادیار گروه حسابداری، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران(نویسنده مسئول))
بهرام برزگر ³ (استادیار، گروه حسابداری، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران)

تاریخ دریافت : 1401/12/21 تاریخ پذیرش : 1401/06/02 تاریخ انتشار : 1401/09/01

کلید واژه: الگو, عملکرد مالی مبتنی بر ابزارهای , مدل‏سازی معادلات ساختاری, OPA, تجزیه و تحلیل اهمیت-عملکرد,

چکیده مقاله :

مطالعه حاضر یک پژوهش آمیخته اکتشافی است که با هدف کاربرد روش‌های OPA و تجزیه و تحلیل اهمیت-عملکرد جهت اولویت‌بندی و تحلیل الگوی بومی بهبود عملکرد مالی ‌شرکت‌های سیمانی مبتنی بر ابزارهای حسابداری مدیریت صورت پذیرفته است. جامعه و نمونه آماری پژوهش حاضر را مدیران مالی 40 شرکت‌ سیمانی پذیرفته شده در بورس و فرابورس تهران تشکیل می‌دهد. در گام اول طراحی مدل، 27 ابزار حسابداری مدیریت با مرور ادبیات تحقیق، شناسایی شدند؛ در ادامه با به‌کارگیری تکنیک‌های دلفی و ضریب توافق کندال، 24 ابزار انتخاب شدند و در 5 دسته کلی "ابزارهای هزینه‌یابی، بودجه‌بندی، برنامه‌ریزی بلندمدت، ارزیابی عملکرد و تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری" قرار گرفتند. نتایج مدل سازی معادلات ساختاری نشان داد که تاثیر هر پنج دسته، بر عملکرد مالی، مثبت و معنادار است. بر مبنای نتایج حاصل از رویکرد OPA، ابزارهای "تکنیک‌های نوین بهایابی، ارزش افزوده اقتصادی، تکنیک‌های تخصیص بها، شاخص سودآوری و خالص ارزش فعلی" به ترتیب رتبه‌های 1 تا 5 را به خود اختصاص دادند. هم‌چنین نتایج تکنیک تجزیه و تحلیل اهمیت عملکرد نشان داد علی‌رغم اینکه تولید به‌هنگام مدیریت کیفیت جامع، هزینه‌یابی کیفیت، تکنیک‌های نوین بهایابی و کارت امتیازی متوازن، دارای اهمیت بالایی هستند اما در عمل مورد توجه سازمان‌ها قرار نگرفته‌اند، از این‌رو سازمان‌ها باید بر روی آن‌ها تمرکز نمایند.

چکیده انگلیسی:

This research is an exploratory mixed study aimed at using OPA methods and analyzing importance-performance to prioritize and analyze the native pattern for improving financial performance among cement companies based on management accounting tools. The population and statistical sample of this study are financial managers of 40 cement companies accepted in Tehran Stock Exchange and Securities. In the first step of model design, 27 management accounting tools with review of research literature were identified. In addition, using Delphi and KENDALL techniques and constants, 24 instruments were selected and divided into 5 general groups (means of financing, budgeting, long-term planning, performance evaluation and deciding for investment). The results of structural equation modeling showed that the effect of all five categories on financial performance is significant and positive. According to the results of the OPA approach, "New Costing Techniques, Economic Added Value, Cost Allocation Techniques, Profitability Index and Net Present Value" ranked 1-5, respectively. The results of importance-performance analysis techniques showed that although total quality management, quality expenditure, new costing techniques and balanced scorecard are of high importance, but in practice these organizations have not received attention and therefore organizations should concentrate on them. 

منابع و مأخذ:

• ابراهیم پور، ح، صالحی صدقیانی، ج و حسن خلیلی، ح. (1390). بررسی رابطه کارآفرینی سازمانی و عملکرد تجاری شرکت پتروشیمی تبریز. پژوهش‌های مدیریت عمومی، 13، 230-212.


• ابراهیمی کردلر، ع و مقدس پور، ه. (1393). تبیین وضعیت حسابداری مدیریت در ایران. حسابداری مدیریت، 23، 83-57.


• اسکندری عطا، م و میرزا محمدی، س.(1393). ارزیابی تاثیر عملکرد مالی و خصوصی‏سازی بر کارایی فنی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار. مدیریت دارایی و تامین مالی، 2، 108-93


• اکبری داریان، م. (1389). رابطه بین عملکرد سازمانی و تعهد سازمانی در واحدهای صنعتی پذیرفته شده در بورس اوراق بهاداراستان تهران (مطالعه موردی: صنعت مواد غذایی). پایان‌نامه کارشناسی ارشد مدیریت صنعتی، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی.


• انصاری، ع و کریمی، م. (1387). بررسی معیارهای مالی ارزیابی عملکرد مدیریت در ارزش‌آفرینی برای سهام‌داران با تأکید بر معیارهای اقتصادی، حسابدار، 200، 11-3.


• انواری رستمی، ع.ا، تهرانی، ر و سراجی، ح. (1383). بررسی ارتباط میان ارزش افزوده اقتصادی، سود قبل از بهره و مالیات و جریان‌های نقدی فعالیت‌های عملیاتی با ارزش بازار سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 37، 21-3.


• آذربایجانی، ک، سروش یار، ا و یاریان کوپانی، س. (1390). جستجوی بهترین معیار عملکرد مالی. مجله حسابرس، 52.


• آذر، ع، خسروانی، ف، جلالی، ر. (1397). تحقیق در عملیات نرم؛ رویکرد ساختاردهی مساله. تهران: سازمان مدیریت صنعتی


• اعتمادی، حسین و تاری‏وردی، یداله. (1385). تأثیر نحوه‌ی ارائه‌ی صورت جریان وجوه نقد بر قضاوت‌های سرمایه‌گذاران حرفه‌ای. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 13 (45)، 69-88.


• تقی‏زاده، ر و فضلی، ص. (1390). روش اندازه‌گیری عملکرد شرکت‌ها با استفاده از رویکرد ترکیبی آنالیز روابط خاکستری و تاپسیس فازی، چشم انداز مدیریت صنعتی، 2


• جهانخانی، ع و پارساییان، ع. (1386). مدیریت مالی. تهران: انتشارات سمت.


• حاجی علی عسگری، م. ح. (1392). بررسی رابطه‌ی سیستم‌های اطلاعات بیمارستانی و عملکرد بیمارستان‌ها با توجه به رضایتمندی بیمار. پایان نامه کارشناسی ارشد، پردیس دانشگاه گیلان.


• حاجیها، ز و خراط زاده، م. (1393). بررسی رابطه کاربرد نوآوری‌‌‌های حسابداری مدیریت و شاخص‌‌‌های مالی ارزیابی عملکرد در شرکت‌‌‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 11، 40-29.


• حساس یگانه، ی، دیانتی دیلمی، ز و نوروزبگی، ا. (1390). بررسی وضعیت حسابداری مدیریت در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. حسابداری مدیریت، 4(8)، 18-1.


• خدامی پور، ا و طالبی، ر. (1389). بررسی کاربرد ابزارهای حسابداری مدیریت توسط مدیران ‌شرکت‌های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. دانش حسابداری، 2، 137-117.


• خواجوی، ش و اعتمادی جوریانی، م. (1389). بررسی عوامل مؤثر بر پیاده‌سازی موفق سیستم‌‌‌های اطلاعاتی حسابداری در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. پژوهش‌های حسابداری مالی، 2 (4)، 22-1.


• دیانتی دیلمی، ز و علم بیگی، ا و برزگر، م. (1395). بررسی رابطه بین کاربرد ابزارهای پیشرفته حسابداری مدیریت و ارزش افزوده اقتصادی، حسابداری مدیریت، 30، 96-87


• شباهنگ، ر. (1384). حسابداری مدیریت. تهران: مرکز تحقیقات تخصصی حسابداری و حسابرسی سازمان حسابرسی


• شهریاری، س، اسمعیلی، ط، به نوید، ا و میراشه، آ. (1398). پذیرش تکنیک‌های حسابداری مدیریت در بنگاه‌های کوچک و متوسط. رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، 20، 79-70.


• صیادی سومار، ع و سبزعلی پور، ف. (1399). ابزارهای حسابداری مدیریت حلقه‌ی مفقوده خلق ارزش؛ آزمون تجربی تئوری اقتضایی. پیشرفت‏های حسابداری دانشگاه شیراز، 1 (78)، 237-213.


• عرب مازار یزدی، م و خسروی، ی. (1391). ارزیابی خطر ناشی از تهدیدهای کنترل داخلی در سیستم‌های اطلاعاتی حسابداری مبتنی بر رایانه. سیستم‌های اطلاعاتی و فناوری، 186.


• عسگری، م. (1389). نسبت‌‌‌های مالی ابزاری مفید اما دارای محدودیت. عصرمدیریت، 14، 120-116


• محسنین، ش و اسفیدانی، م.ر. (1393). معادلات ساختاری مبتنی بر رویکرد حداقل مربعات جزئیبه کمک نرم‌افزار Smart-PLS (آموزشی و کاربردی(. تهران: کتاب مهربان نشر.


• مرادی، م و پورحسن، ف. (1389). بررسی کاربرد نسبت Q توبین و مقایسه آن با نسبت‌های P/E و P/B در پیش‌بینی بازده حقوق صاحبان سهام در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، پیشرفت‌های حسابداری، 1، 198-179.


• مشایخ، ش و بشیری منش، ن.(1386). کارایی معیار ارزش افزوده اقتصادی در بورس اوراق بهادار تهران. حسابدار، 173، 15-12.


• ملکیان، ا و اصغری، ج. (1385). مطالعه رابطه بین ارزش افزوده اقتصادی و نرخ بازده دارایی‌ها در راستای ارزیابی عملکرد شرکت‌های پذیرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار ایران. بورس، 55-54، 33-34.


• نجفی، ب، نجفی، ح و نجفی، ن. (1394). بررسی نقش سیستم اطلاعات حسابداری در فرآیند تصمیم‌گیری مدیران. تهران: مجموعه مقالات پنجمین کنفرانس ملی و سومین کنفرانس بین‏المللی حسابداری و مدیریت.


• نصیری، و. (1387).آمار کاربردی با کامپیوتر. تهران: مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی ایران.


• نظری، م. (1397). مطالعه نقش حسابداری مدیریت در بهبود عملکرد مالی سازمان بنادر و دریانوردی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر.


• وطن پرست، م، تصدی‏کاری، م و احمدزاده لایق، ن.(1397). مروری بر تاریخچه و تکنیک‏های حسابداری مدیریت، چشم‏انداز حسابداری و مدیریت، 2، 53-39


• هادیان، م، محمدزاده، ا، ایمانی، ع و گلستانی، م. (1388). تحلیل و برآورد هزینۀ تمام شدة خدمات با استفاده از روش حسابداری تقلیلی – مرحله‌ای، مدیریت سلامت، 12 (37)، 48-39.


• Alleyne, P., & Weekes-Marshall, D. (2011). An exploratory study of management accounting practices in manufacturing companies in Barbados. International Journal of Business and Social Science, 2(9).


• Almajali, A., Alamro, S.A., & Al-Soub, Y.Z. (2012). Factors affecting the financial performance of Jordanian insurance companies listed at Amman stock Exchange. Journal of Management Research, 4(2), 266-289


• Angelakis, G., Theriou, N. & Floropoulos, I. (2010). Adoption and benefits of management accounting practices: A UK-based empirical analysis. The British Accounting Review, 40, 2-27


• .Ataei, Y., Mahmoudi, A., Feylizadeh, M. R., & Li, D. F. (2020). Ordinal priority approach (OPA) in multiple attribute decision-making. Applied Soft Computing, 86, 105893.


• Azudin, A., & Mansor, N. (2017). Management accounting practices of SMEs: The impact of organizational DNA, business potential and operational technology. Asia Pacific Management Review, 23(3), 222-226.


• Chenhall, R.H. (2005). Integrative strategic performance measurement systems, strategic alignment of manufacturing, learning and strategic outcomes: An exploratory study.Accounting, Organization and Society, 30,395-422.


• Chrtered Institute of Management Accounting. (2009). Management Accounting Tools for Today and Tomorrow. http://WWW.cimaglobal.com.


• Crvens, K. S., Oliver, E. G., & Stewart, J. S. (2010). Can a positive approach to performance evaluation accomplish your goals? Kelley School of Business, 53, 266-279


• Emiaso, D., & Egbunike, A. P. (2018). Strategic management accounting practices and organizational performance of manufacturing firms in Nigeria. Journal of Accounting and Financial Management, 4(1), 10-18.


• Horngren, C. T., Datar, S. M., & Rajan, M. V. (2015). Cost Accounting: A Managerial Emphasis (15 Ed.). New Jersey: Pearson.


• Jermias, J., & Gani, L. (2004). Integrating business strategy, organizational configuration and management accounting systems white business unit effectiveness: a fitness landscape approach. Management Accounting Research, 15, 179-200


• Madhuka, H.B.N. and Bandara, R.M.S. (2016). Impact of Management Accounting Practices on Financial Performance of Listed Manufacturing Companies in Sri Lanka. In Proceedings of the Undergraduates Research Conference - 2016, 11th January 2017, Department of Accountancy, Faculty of Commerce and Management Studies, University of Kelaniya, Sri Lanka.


• Sumkaew, N., & Intanon, R. (2020). The Relationship between Strategic Management Accounting Information Usage, Environmental Uncertainty and Nationality of Director of Manufacturing Enterprises in Thailand. Open Journal of Social Sciences, 8(9), 39-52.


• Wetzels, M., Odekerken-Schröder, G., & Van Oppen, C. (2009). Using PLS path modeling for assessing hierarchical construct models: Guidelines and empirical illustration. MIS quarterly, 177-195.


• Yaghtin, M., & Abbasi, M. (2018). Selecting appropriate operations strategy using project management concepts: an economic analysis approach. International Journal of Business and Systems Research, 12(2), 148-161.