مشارکت و توسعه: برخی عوامل اجتماعی - فردی مرتبط با مشارکت شهروندان تبریز

محورهای موضوعی : مطالعات توسعه اجتماعی ایران

محمود علمی ¹

1 - استادیار جامعه شناسی، گروه جامعه شناسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

تاریخ دریافت : 1399/03/28 تاریخ پذیرش : 1399/05/12 تاریخ انتشار : 1399/05/01

کلید واژه: پایگاه اقتصادی‌ـ اجتماعی, مشارکت, توسعه, بیگانگی‌ اجتماعی‌, رسانه‌های ارتباطی جمعی,

چکیده مقاله :

توجه به مشارکت و تأکید بر نقش آن ، یکی از عوامل اصلی توسعه در جوامع در حال توسعه می باشد. هدف این بررسی تعیین برخی عوامل اجتماعی و فرهنگی مرتبط با مشارکت شهروندان شهر تبریز بود. روش تحقیق پیمایش و ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه بود. جامعه آماری، کلیه شهروندان در سنین 45-15 ساکن در نقاط شهری تبریز اعم از زن و مرد به تعداد 820000 نفر و حجم نمونه 680 نفر بود که در سه گروه سنی تعیین و انتخاب شدند. در این پژوهش، متغیرهای مستقل (پیش بین) دسترسی به رسانه‌های ارتباط جمعی، بیگانگی‌ اجتماعی، سن، جنس و پایگاه اقتصادی‌ـ اجتماعی شهروندان با متغیر وابسته (ملاک) یعنی مشارکت رابطه معنی‌داری داشتند. با توجه به پایین بودن میزان مشارکت شهروندان می‌توان گفت این وضعیت ناشی از موانع ساختاری در نظام اجتماعی و فرهنگی ایران است. پیوند افراد با جامعه و برقراری رابطه با آن و گسستگی آنها از جامعه، همه به محیط اجتماعی و فرهنگی که در آن قرار گرفته اند، برمیگردد. آنچه کنش ها را هدایت می کند عادت ها و الگوهای رفتاری است که در جامعه، نهادهای مختلف و در افراد ایجاد می شود.

چکیده انگلیسی:

Paying attention to participation and emphasizing its role is one of the main factors of development in developing societies. The purpose of this study was to determine some social and cultural factors related to citizen participation in Tabriz. The research method was data survey and data collection tool. The statistical population of all citizens aged 15-45 in urban areas of Tabriz, both men and women, was 82,000 and the sample size was 680, which were determined and selected in three age groups. In this study, the independent (predictive) variables of access to mass communication media, social alienation, age, gender and socioeconomic status of citizens had a significant relationship with the dependent variable (criterion), ie participation. Given the low level of citizen participation, it can be said that this situation is due to structural obstacles in the political and cultural system of Iran. The connection of individuals with society and their relationship with it and their separation from society, all go back to the social and cultural environment in which they are located. What drives actions is the habits and patterns of behavior that are created in society, different institutions, and individuals.

منابع و مأخذ:

1. آزادارمکی، ت و غفاری، غ.(1386). جامعه‌شناسی نسلی در ایران، مرکز مطالعات جوانان و مناسبات نسلی، پژوهشگاه علوم انسانی، فرهنگ و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی.


2. آزادارمکی، ت.(1379). نظریه‌های جامعه‌شناسی، تهران: انتشارات سروش.


3. ازکیا، مصطفی و فیروز‌آبادی، سیداحمد.(1383). سرمایه اجتماعی و نقش آن در تشکل‌های تولیدی(مطالعه موردی حوزه آبریز کرخه)، مجله جامعه‌شناس ایران، دروه پنجم، شماره 4، صص 72-49.


4. آلموند، ج و بی‌جی پاول.، (1380)، مشارکت و حضور سیاسی شهروندان، ترجمه علیرضا طیب، اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، شماره 164، تهران.


5. برغمدی، ه و عبدالهی  ، ع (  1398 ) تحلیل فازی مشارکت اجتماعی شهروندان تهرانی ، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال دوازدهم/ شماره اول/ زمستان 1398


6. روشن ،س.(1386) ، بررسی جامعه‌شناختی میزان مشارکت اجتماعی شهروندان تهران در فعالیت شهرداری و تأثیر آن بر اداره شهر ، تهران ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم وتحقیقات.


7. سعیدی، م.( 1382) در آمدی بر مشارکت مردمی و سازمان های غیر دولتی، تهران: انتشارات سمت


8. سلحشور ،ح .(1385) ، بررسی جامعه‌شناختی میزان مشارکت اجتماعی جوانان 39-18 شهر تهران، پایان­نامه کارشناسی ارشد ،تهران ،دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.


9. علی‌پور، پ و زاهدی، م و شیانی، م.(1388). اعتماد و مشارکت (بررسی رابطه بین اعتماد و مشارکت اجتماعی در شهر تهران)، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره دهم، شماره 2.


10. غفاری گیلانده ، ع و هاشمی معصوم آباد ، ر ( 1398 ) ارزیابی میزان حس تعلق محله ای با افزایش مشارکت شهروندان در طرحهای توسعه محله ای ( مطالعه موردی: محله پیرمادر، اردبیل( ، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال یازدهم/ شماره دوم/ بهار 1398


11. غفاری، غ.، (1386)، جامعه‌شناسی مشارکت، تهران: چاپ اول.


12. غفاری، غلامرضا، نیازی، محسن (1386 ) ، جامعه شناسی مشارکت، تهران: انتشارات نزدیک.


13. کازنو، ژ.(1370). جامعه‌شناسی وسایل ارتباط جمعی، ترجمه: باقر ساروخانی و منوچهر محسنی، تهران: انتشارات اطلاعات، چاپ سوم.


14. کائوتری، هوئین و دیگران (1379 ) ، مشارکت درتوسعه، مترجم :هادی غبرایی و دیگران، تهران: انتشارات روش.


15. میلر، د.(1384)، راهنمای سنجش و تحقیقات اجتماعی، ترجمه هوشنگ نایبی، تهران: نشر نی، چاپ دوم.


16. هانتینگتون، س.(1370)، سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی، ترجمه: محسن ثلاثی، تهران: نشر علم.


17. هولاب، ر.(1378). نقد در حوزه عمومی، ترجمه: حسین بشریه، تهران: نشر نی.


18. یزدان‌پناه، ل.(1386). موانع مشارکت اجتماعی شهروندان تهرانی، فصلنامه علمی و ‌پژوهشی رفاه اجتماعی، سال هفتم، شماره 26.


19. یزدان‌پناه، ل (1382)، بررسی عوامل مؤثر بر میزان مشارکت اجتماعی شهروندان 18 سال به بالای مناطق 22 گانه‌ی شهر تهران، پایان‌نامه‌ی دکتری، دانشگاه علامه طباطبایی دانشکده علوم اجتماعی.


20. Oakley, Peter et al (1999), Projects whit People, the practice participation in rural development, Geneva: ILO.


21. Putman, Robert. (2000). Bowling alone, the collapse and revival of American community Rockefeller, center.


22. Webster. (1981), Webster’s Third New International dictionary.