تأثیر آموزش ذهن‌آگاهی به مادران بر خودکارآمدی فرزندان

محورهای موضوعی : روان‌شناسی بالینی

موسی ریاحی ¹ , معصومه اسمعیلی ² , سمیه کاظمیان ³

1 - کارشناس ارشد مشاور خانواده علامه طباطبایی
2 - دانشیار داشگاه علامه طباطبایی
3 - استادیار داشگاه علامه طباطبایی

تاریخ دریافت : 1395/06/21 تاریخ پذیرش : 1395/06/21 تاریخ انتشار : 1395/04/01

کلید واژه: خودکارآمدی, ذهن‌آگاهی, مادران, فرزندان,

چکیده مقاله :

این پژوهش، با هدف تعیین تأثیر آموزش ذهن آگاهی به مادران بر خودکارآمدی فرزندان انجام شد. جامعه آماری، کل دانش‌آموزان مقطع اول متوسطه شهرستان بهارستان (از توابع استان تهران) در سال تحصیلی 1394-1393 مشغول به تحصیل و مادرانشان بود. از بین این دانش‎آموزان، تعداد 24 نفر به روش نمونه‌برداری خوشه‌ای انتخاب و به‌ صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش مقیاس خودکارآمدی عمومی شرر و دیگران (1982) بود. مادران گروه آزمایش هشت جلسه 120 دقیقه‌ای آموزش ذهن آگاهی (یک جلسه درهفته) دریافت کردند و گروه کنترل آموزشی دریافت نکرد. در این پژوهش از طرح پیش‎آزمون‎ـ‎‎آزمون با گروه کنترل همراه با پیگیری 90 روزه استفاده شد. نتایج آزمون تحلیل کوواریانس تک‎متغیری نشان داد که آموزش ذهن آگاهی به مادران موجب افزایش خودکارآمدی در فرزندان می‌شود (05/0p<). براساس یافته‌های پژوهش به مشاوران و روان‎شناسان پیشنهاد می‌شود از آموزش ذهن آگاهی به شیوه گروهی به ‌عنوان روش کارآمد برای افزایش سطح خودکارآمدی در فرزندان استفاده کنند.

چکیده انگلیسی:

The present study aimed to examine the effects of mothers’ mindfulness training on children’s self-efficacy. Twenty four students were selected from high schools of Baharestan (a district of Tehran) in 2014 academic year using cluster sampling method. The participants were randomly assigned into either control or experimental groups. The participants completed the General Self-efficacy Questionnaire (Scherrer et al., 1982). The mothers in the experimental group received mindfulness training for 120 minutes a session for eight weeks (one session per week). In this study, the pretest-posttest with a control group was used at a 90-day follow-up. The results of covariance analysis indicated that mothers’ mindfulness training increased the children’s self-efficacy (P<0.05). Given the present findings it is suggested that counselors and psychologists use group training of mindfulness for increasing children’s self-efficacy

منابع و مأخذ:

ابوالقاسمی، ع.، بیگی، پ. و نریمانی، م. (1390). بررسی اثربخشی دو روش آموزشی شناختی‌-رفتاری و مهارت‎های تنظیم هیجان بر خودکارآمدی و سازگاری تحصیلی دانش‎آموزان دارای اضطراب امتحان. فصلنامه روان‌شناسی تربیتی، 7(22)، 42-21.

اصغرنژاد، ط.، احمدی‎ده‎قطب‌الدینی، م.، فرزاد، و. ا. و خداپناهی، م. (1385). مطالعه ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس خودکارآمدی عمومی شرر. مجله روان‌شناسی، 10(3)، 274-262.

براتی‎بختیاری، س. (1376). بررسی رابطه ساده و چندمتغییری خودکارآمدی، خودپایی و عزت نفس با عملکرد تحصیلی در دانش‎آموزان. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران.

پیرخانقی، ع. (1388). بررسی نقش آموزش خلاقیت در پیش‌بینی و تبیین سلامت روان به منظور تدوین مدل سلامت روانی بر اساس متغیرهای خلاقیت، خودکارآمدی و شیوه کنارآمدن با فشار روانی. پایان‌نامه دکتری، دانشکده روان‎شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی.

تجلی، ف. و اردلان. ا. (1389). رابطه ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده با خودکارآمدی و سازگاری تحصیلی. مجله روان‌شناسی، 14(53)، 78-62.

تمدنی، م.، حاتمی، م. و هاشمی‎رزینی، ه. (1390). رابطه بین خودکارآمدی، اهمال‌کاری و پیشرفت تحصیلی. فصلنامه روان‌شناسی تربیتی، 6(17)، 85-65.

توزنده‎جانی، ح.، توکلی‎زاده، ج. و لگزیان، ز. (1390). اثربخشی شیوه‌های فرزندپروری بر خودکارآمدی و سلامت روان دانشجویان علوم انسانی دانشگاه پیام نور و آزاد نیشابور. افق دانش، فصلنامه دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی گناباد، 17(2)، 64-56.

جمالی، م.،نوروزی، آ. و طهماسبی، ر. (1392). عوامل مؤثر بر خودکارآمدی تحصیلی و ارتباط آن با موفقیت تحصیلی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بوشهر. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، 13(8)، 641-629.

حسن‎نیا، س.، صالح‎صدق‎پور، ب. و ابراهیم‎دماوندی، م. (1393). مدل‎یابی رابطه ساختاری هوش هیجانی و شادکامی با واسطه‌گری خودکارآمدی و خودتنظیمی تحصیلی. مجلهمطالعاتآموزشو یادگیری، 6(2)، 60-32.

رحیمی‎پردنجانی، س. و غباری‎بناب، ب. (1390). تأثیر مداخله مبتنی بر نظریه گاردنر بر خودکارآمدی عمومی دانش‎آموزان ناشنوای هنرستانی شهر اصفهان. مجلهپژوهش‌هایعلومشناختیورفتاری، 1(1)، 86-73.

رستمی، ا.، شریعت‎نیا، ک.، و خواجوند‎خوشلی، ا. (1393). بررسی رابطه خودکارآمدی و ذهن‌آگاهی با نشخوار فکری در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود. مجله علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی، 24(4)، 295-254.

زینعلی‎پور، ح.، زارعی، ا. و زندی‎نیا، ز. (1388). خودکارآمدی عمومی و تحصیلی دانش‌آموزان و ارتباط آن با عملکرد تحصیلی. پژوهش‌نامه مطالعات روان‌شناسی تربیتی، 6(9)، 28-13.

عسکری، س.، کهریزی، س. و کهریزی، م. (1392). نقش خودکارآمدی و رضایت از زندگی در پیش‌بینی عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دختر سال سوم دوره متوسطه شهر کرمانشاه. مجلهروان‌شناسیمدرسه، 2(2)، 123-107.

مرادیان، ج.، عالی‎پور، س. و شهنی‎ییلاق، م. (1393). رابطه علّی بین سبک‌های فرزندپروری و عملکرد تحصیلی با واسطه خودکارآمدی تحصیلی و انگیزه پیشرفت در دانشجویان. روان‎شناسی خانواده، 1(1)، 74-63.

معصومیان، س.، شعیری، م.، شمس،ج. و مؤمن‎زاده، س. (1392). بررسی تأثیر درمان کاهش استرس مبتنی بر ذهن‎آگاهی بر خودکارآمدی زنان مبتلا به کمردرد مزمن. پژوهشدر پزشکی(مجلهپژوهشیدانشکدهپزشکی)، 27(3)، 163-158.

مهبد، م. و شیخ‌الاسلامی، ر. (1393). خودناتوان‌سازی بر اثر فرایندهای خانواده: اثر واسطه‌ای خودکارآمدی تحصیلی. فصلنامه روان‌شناسی تحولی: روان‎شناسان ایرانی، 11(44)، 393-391.

میرمهدی، س. ر. و کریمی، ن. (1391). رابطه خودکارآمدی، برانگیختگی و مهارت‌های اجتماعی با سوءمصرف مواد.‎ فصلنامه روان‌شناسی تحولی: روان‎شناسان ایرانی، 9(33)، 81-73.

Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: W.H. Freeman and Company.

Bandura, A. (2012). On the functional properties of perceived self-efficacy revisited. Journal of Management, 38(1), 9-44.

Bandura, A.(1999). A social cognitive theory ofpersonality. Handbook of personality. New York: Guilford press.

Brown, K. W., Ryan, R. M., & Creswell, J. D. (2007). Mindfulness: Theoretical foundations and evidence for its salutary effects.Psychological Inquiry, 18(4), 211- 237.

Caprara, G. V., & Steca, P. (2005). Self–efficacy beliefs as determinants of prosocial behavior conducive to life satisfaction across ages. Journal of Social and Clinical Psychology, 24(2), 191-217.

Carroll, A., Houghton, S., Wood, R., Unsworth, K., Hattie, J., Gordon, L., & Bower, J. (2009). Self-efficacy and academic achievement in Australian high school students: The mediating effects of academic aspirations and delinquency. Journal of Adolescence, 32(4), 797-817.

De Caroli, M. E., & Sagone, E. (2013). Self-efficacy and prosocial tendencies in Italian adolescents. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 92, 239-245.

Eklund, J., Loeb, C., Hansen, E. M., & Andersson-Wallin, A. C. (2012). Who cares about others? Empathic self-efficacy as an antecedent to prosocial behavior. Current Research in Social Psychology, 20(3), 31-41.

Gardner, D. M. (2011). Parents' influence on child social self-efficacy and social cognition. A thesis submitted to the Faculty of the Graduate School, Marquette University, in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree Master of Science.

Goldenberg, H., & Goldenberg, I. (2012). Family therapy: An overview (8th Ed.). Belmont, CA: Brooks/Cole.

Hyun, M. S., Chung, H. I. C., & Lee, Y. J. (2005). The effect of cognitive–behavioral group therapy on the self-esteem, depression, and self-efficacy of runaway adolescents in a shelter in South Korea. Applied Nursing Research, 18(3), 160-166.

Kerpelman, J. L., Erygit, S., & Stephens, C. J. (2008). African American adolescents` future education oriantion: Associations with self- efficacy, ethnic identity, and perceived parental support. Journal of Youth Adolescence, 37, 997- 1008.

 Luberto, C. M., Cotton, S., McLeish, A. C., Mingione, C. J., & O’Bryan, E. M. (2014). Mindfulness skills and emotion regulation: the mediating role of coping self-efficacy. Mindfulness, 5(4), 373-380.

Parent, J., McKee, L. G., Rough, J. N., & Forehand, R. (2015). The association of parent mindfulness with parenting and youth psychopathology across three developmental stages. Journal of Abnormal Child Psychology, 44(1), 191-202.

Parsa, N., Yaacob, S. N., Redzuanb, M., Parsa, P., & Parsa, B. (2014). Effects of Inter-parental Conflict on College Student's Self-efficacy in Hamadan, Iran. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 152, 241-245.

Raggi, A., Leonardi, M., Mantegazza, R., Casale, S., & Fioravanti, G. (2010). Social support and self efficacy in patients with Myasthenia Gravis: A common pathway towards positive health outcomes. NeuralScience, 31, 231 235.

Riggio, H., R., Valenzuela, A., M., & Weiser, D. A. (2010). Household responsibilities in the family of origin: Relations with self efficacy in young adulthood. Personality and Individual Diffe-rences, 48, 568-573.

Shultz, D., & Shultz, S. (2016). Theories of Personality (11th Ed.). Belmont, CA: Wadsworth.

Schunk, D. H., & Meece, J. L. (2006). Self-efficacy development in adolescence. Self-efficacy Beliefs of Adolescents, 5, 71-96.

Sherer, M., & Maddux, J. (1982). The Self-efficacy Scale: Construction and validation. Psychological Reports, 51, 663-671.

Weiser, D. A., & Riggio, H. R. (2010). Family background and academic achievement: does self-efficacy mediate outcomes? Social Psychology of Education, 13, 367- 383.