بررسی رابطه بین مؤلفه‌های کیفیت زندگی کاری و فرسودگی شغلی دبیران متوسطه و راهنمایی شهرستان مشگین شهر در سال تحصیلی 90-1389

محورهای موضوعی : روانشناسی تربیتی

صادق ملکی‌آوارسین ¹ , اسدالله خدیوی ² , حسن خانکشی‌زاده ³

1 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز، گروه علوم تربیتی، تبریز، ایران.
2 - عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان تبریز
3 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز، گروه علوم تربیتی، تبریز، ایران

تاریخ دریافت : 1395/01/21 تاریخ پذیرش : 1395/01/21 تاریخ انتشار : 1391/12/01

کلید واژه: فرسودگی شغلی, کیفیت زندگی کاری, معلمان و مشگین شهر,

چکیده مقاله :

هدف از انجام این تحقیق تبیین رابطه کیفیت زندگی کاری و فرسودگی شغلی در بین دبیران مقاطع راهنمایی و متوسطه شهرستان مشگین شهر است. جامعه آماری تحقیق به تعداد 1378 نفر می‌باشد. با استفاده از جدول مورگان- کرجسی حجم نمونه 302 نفری برآورد و به روش نمونه‌گیری طبقه‌ای تصادفی انتخاب شد. ابزار گردآوری داده‌ها شامل دو پرسشنامه کیفیت زندگی کاری با ضریب اعتبار(92/0) و فرسودگی شغلی با ضریب اعتبار (86/0) می‌باشد. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش‌های آماری ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره گام به گام استفاده شد. نتایج نشان داد که بین کیفیت زندگی کاری معلمان با میزان فرسودگی شغلی آنان رابطه معنی‌داری وجود دارد. با توجه به ضریب همبستگی منفی (24/0-) این ارتباط، ارتباطی غیرمستقیم و معکوس است. از بین مؤلفه‌های کیفیت زندگی کاری مؤلفه‌های زمینه‌های پرورش و فرصت‌های مستمر، طراحی شغل و فضای کاری در سطح آلفای 01/0 ارتباطی غیرمستقیم و معنی‌دار با فرسودگی شغلی دارند. همچنین مؤلفه طراحی شغل به تنهایی 15درصد از تغییرات فرسودگی شغلی را پیش‌بینی کرد.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this study is to determine the relationship between the quality of work- life (QWL) and burnout among guidance and high school teachers in Meshkinshahr. Statistical population of the study was 1378 people. According to Morgan – kerjcie table the sample size was 302 people. The method of sampling was stratified random sampling. Collected tools included two questionnaires with reliability coefficient (0/92) for the quality of work- life and reliability coefficient (0/86) for burnout. To analyze data Pearson's correlation coefficient and gradual multi- variable regression was. The results showed that there was a meaningful relationship between the quality of teachers' work- life and their burnout level. According to negative correlation coefficient (-0/24) this relation was a reverse and indirect relation. Among the components of the quality of work- life, the components of fields of education and continuous opportunities, job design and work climate the Alpha level have at 0.01 there was a meaningful and indirect relation with burnout. The component of job design alone predicted of burnout changes.  

منابع و مأخذ:

- اعتمادی، عذرا؛ فقیه، منیژه (1387)؛ بررسی علل فرسودگی شغلی معلمان مقطع ابتدایی اصفهان؛ فصلنامه مشاوره شغلی و سازمانی؛ دوره2، شماره2، بهار، صص 73 الی 88.

- بردبار، علی‌رضا (1387)؛ فرسودگی شغلی و شیوه مقابله با آن، مجله اصلاح و تربیت، شماره 74 ؛ خرداد ماه؛ صص12 الی 14.

- پرداختچی، محمدحسن؛ احمدی، غلامعلی؛ آرزومندی، فریده (1388)؛ بررسی رابطه بین کیفیت زندگی کاری و فرسودگی شغلی مدیران ومعلمان مدارس شهرستان تاکستان؛ فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار؛ سال سوم، شماره 3، پاییز، صص 25 الی50.

- پرداختچی، محمد حسن؛ قهرمانی، محمد ؛ گلدوست جویباری، یاسر؛ ب (1388)؛ کیفیت زندگی کاری (ضرورت بالندگی کارکنان در سازمان‌ها)؛ انتشارات به آوران؛ چاپ اول.

- جوادی، ایرج(1389)، فرسودگی شغلی معلمان؛ [نقل ازhttp://rahavardeman. blogfa. com/post-51. aspx] تاریخ مشاهده: 10/1/1390.

- خاقانی‌زاده، مرتضی؛ عبادی، عباس؛ سیرتی نیر، مسعود؛ رحمانی، منظر(1387)؛ بررسى رابطه استرس شغلى و کیفیت زندگى کارى پرستاران شاغل در بیمارستان‌هاى منتخب نیروهاى مسلح؛ طب نظامی؛ شماره 10 (3)؛ پاییز، صص 175 الی 184.

- خدیوی، اسدالله؛ علیی، حسن (1386)؛ بررسی وضعیت کیفیت زندگی کاری کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز در سال 1386، فصلنامه علوم تربیتی، سال اول، شماره 2، پاییز، صص 172-150.

- رسو‌ل‌نژاد، فریبا (زمستان 1388)؛ بررسی رابطه بین هوش هیجانی و سلامت روانشناختی با فرسودگی شغلی کارکنان شبکه بهداشت و درمان شهرستان سراب؛ پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، رشته روانشناسی عمومی؛ دانشکده علوم انسانی و تربیتی؛ دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز.

- ساعتچی، محمود(1380)؛ روانشناسی بهره‌وری، تهران: نشر ویرایش، ویرایش دوم، چاپ سوم.

- شجاعی، خه بات(بهار 1388)؛ بررسی رابطه کیفیت زندگی کاری مدیران با بهره وری آنان در مدارس شهرستان سردشت در سال تحصیلی 88-1387، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد رشته مدیریت آموزشی؛ دانشکده علوم انسانی و تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز.

- صادقی، فرشته(1389)؛ فرسودگی شغلی کارکنان، علل و عوامل بوجود آورنده و راه‌های مقابله با‌ آن؛ ماهنامه صنعت برق؛ شماره 159، چاپ تیرماه، صص 42-38. [نقل از: http://news.tavanir.orgir/press/press _ detail. php?id=1886] ؛ تاریخ مشاهده 28 فروردین 1390.

- عابدی، محمدرضا ؛ شفیع‌آبادی، عبدالله ؛ احمدی، سیداحمد ؛ سلیمی‌زاده، کاظم(1382)، بررسی میزان فرسودگی شغلی مشاوران آموزش و پرورش شهر اصفهان و عوامل مؤثر بر آن، مجله دانش و پژوهش در روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان اصفهان، شماره 15، بهار، صص23 تا 38.

- فولاد بند، فرزانه (1390)، کاهش استرس در معلم‌ها؛ هفته نامه سلامت؛ به نقل از: www.filmshahr.com/?s مشاهده در تاریخ 30/1/1390.

- قدیمی مقدم، ملک محمد؛ حسینی طباطبایی، فوزیه ؛ جمعه پور، احمد(1384)؛ بررسی میزان شیوع فرسودگی شغلی در معلمان مدارس ابتدایی؛ مجله روانشناسنان ایرانی؛ شماره 5 ؛ پاییز، صص 43 تا 54.

- محسن‌زاده، فرشاد؛ کیامنش، علیرضا؛ گودرزی، محمود(1387)؛ بررسی رابطه کارایی خانواده و فرسودگی شغلی معلمان مقطع ابتدایی منطقه نوزده آموزش و پرورش شهر تهران؛ فصلنامه مشاوره شغلی و سازمانی؛ دوره2، شماره2، بهار؛صص 127 الی 143.

- مرادی پور، محمود(بهار 1388)؛ بررسی رابطه بین هوش هیجانی و فرسودگی شغلی در بین رؤسای بانک ملت شهر مقدس مشهد؛ پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد مدیریت دولتی؛ دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد(گروه مدیریت).

- موحدی‌زاده، حمیدرضا(1386)؛ رابطه عوامل سازمانی و کیفیت زندگی کاری از دیدگاه کارکنان استانداری خراسان رضوی در سال 86؛پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد مدیریت دولتی(گرایش مدیریت منابع انسانی)؛ دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد.

- نقیبی طباطبایی، میرخلیل(تابستان 1388)؛ بررسی رابطه خصوصیات فردی معلمان دوره آموزش ابتدایی با فرسودگی شغلی در منطقه شبستر در سال تحصیلی 88- 1387»؛ پایاننامه کارشناسی ارشد؛ رشته برنامه‌ریزی درسی؛ دانشکده علوم انسانی و تربیتی؛ گروه علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز.

* Azeem. Syed Mohammad (July 2010) < Personality hardiness, job involvement and job burnout among teachers> International Journal of Vocational and Technical Education, Vol: 2(3), pp: 36-40.

* "Brouwers Andre" – "J. G. Evers Will" & "Tomic Welko" (2001) – < Self-Efficacy in Eliciting Social Support and Burnout Among Secondary-School Teachers > Journal ofApplied Social Psychology,V:31,7, pp) 1474-1491).

* Campos. Luiz Cyrillo Aquino & Souza. Adriano Mendonca (2006) < Study of the Waltons Criteria Of Quality Of Working Life Using Multivariate Analysis In A Miltary Organization> Third International Conference on Production Research –Americas’ Region. (ICPR-AM06). Copyrighted of: http://www.produtronica.pucpr.br/icpr am06/Accepted%20for%20Poster%20Presentation/4.20Ergonomics%20and%20Safety/Paper%20206. Pdf. in 27 nov 2011.

* Erickson. Joanne L, Terhune. M. Neil, Ruff. William G (2008) < Measuring work conditions for teachers of American Indian students> Researcher, Vol: 21, Issue: 2, pp: 1-10.

* Gates, Carmaletta Harris (2007) < Factors Related to Burnout in North Carolina Public School Teachers> A dissertation for the degree of Doctor of Education. The Graduate Faculty of North Carolina State University. Raleigh, NC. Copyrighted of: http://repository. lib. ncsu. edu/ir/bitstream/1840. 16/4961/1/etd. pdf. in 27nov 2011.

* Hakanen. Jari J, Bakker. Arnold B & Schaufeli. Wilmar B (2006) - Burnout and work engagement among teachers – Journal of School Psychology - Vol: 43 pp: 495–513.

* Hong. Kian-Sam, Tan. Kok-Wah & Bujavg. Suraini (Mei 2010) - Relationships between work life quality of teachers with work commitment, stress and satisfaction:A study in Kuching, Sarawak, Malaysia - Jurnal Teknologi, Vol: 52 – pp: 1–15.

* "Huprich Julia"(October 2007) -< Burnout in Academic Libraries>- Library Work life, Vol: 4, No. 10, pp:(1-3).

* "Koonmee Kalayanee" – "Singhapakdi Anusorn" –" Virakul Busaya "&" Lee Dong-Jin (2010) -< Ethics institutionalization, quality of work life, and employee job-related outcomes: A survey of human resource managers in Thailand >- Journal of Business Research, v: 63, pp: 20–26.

* Lackritz. James R (2004) <Exploring burnout among universityfaculty: incidence, performance, and demographic issues> Teaching and Teacher Education, vol: 20, pp: 713–729.

* Landeche. Patricia (August 2009) < THE CORRELATION BETWEEN CREATIVITY AND BURNOUT IN PUBLIC SCHOOL CLASSROOM TEACHERS>A Thesis for the degree of Master of Social Work. the Graduate Faculty of the Louisiana State University. Agricultural and Mechanical College. Copyrighted of: http://etd. lsu. edu/docs/available/etd-07082009-090811/unrestricted/landechethesis. pdf. in 27nov 2011.

* Manuel Otero Lopez. Jose, Castro Bolano. Cristina, Jose Santiago Marino. Maria& Villardefrancos Pol. Estibaliz (2010) - Exploring Stress, Burnout, and Job Dissatisfaction in Secondary School Teachers- International Journal of Psychology and Psychological Therapy - Vol:10, 1, pp. 107-123. 

* "Maslach. Christina "&" Jackson. Susan E "(1981) -< The measurement of experienced burnout >- Journal of Occupational Behaviour, Vol: 2. 99-113, pp: (101-113).

* "Maslach. C" – "Schaufeli. W. B "&" Leiter. M. P" (2001) - < Job Burnout > - Annual Review of Psychology, V: 52, pp: (397-422).

* Onder. Cenkseven & Sari. Mediha (Summer2009) < The Quality of School Life and Burnout as Predictors of Subjective Well-Being among Teachers> Educational Sciences: Theory & Practice, Vol: 9 (3) – pp: 1223-1236.

* "Raduan Che Rose" - "LooSee Beh"– "Jegak Uli" & "Khairuddin Idris"(2006) - <Quality of Work Life: Implications of Career Dimensions> - Journal of Social Sciences, V: 2 (2), pp: 61-67.