بررسی تآثیر آزادی‌ مالی و سرمایه‌گذاری بر فرار مالیاتی: رهیافت رگرسیون کوانتایل

محورهای موضوعی : دانش سرمایه‌گذاری

ناصر یوسف نژاد ¹ , علی اکبر فرزین فر ² , حسین جباری ³ , مهدی صفری گرایلی ⁴ , حسن قدرتی ⁵

1 - دانشجوی دکتری گروه حسابداری، واحد کاشان، دانشگاه آزاد اسلامی، کاشان، ایران
2 - استادیار گروه حسابداری، واحد کاشان، دانشگاه آزاد اسلامی، کاشان، ایران
3 - استادیار گروه حسابداری، واحد کاشان، دانشگاه آزاد اسلامی، کاشان، ایران
4 - دانشیار گروه حسابداری، واحد بندر گز، دانشگاه آزاد اسلامی، بندر گز، ایران
5 - استادیار گروه حسابداری، واحد کاشان، دانشگاه آزاد اسلامی، کاشان، ایران

تاریخ دریافت : 1400/09/28 تاریخ پذیرش : 1400/11/03 تاریخ انتشار : 1402/07/01

کلید واژه: آزادی پولی, فرار مالیاتی, آزادی سرمایه‌گذاری, آزادی مالی, رگرسیونی کوانتایل,

چکیده مقاله :

مالیات نقش کلیدی در ترکیب درآمدهای دولت داشته و در جهت نیل به اهداف سه‌گانة تخصیص منابع، توزیع درآمد و ثبات اقتصادی می‌تواند به دولت‌ها کمک کند. عوامل متعددی بر فرار مالیاتی تأثیرگذارند، یکی از مهمترین این عوامل باز بودن بازارها (آزادی مالی و آزادی سرمایه‌گذاری) می‌باشد. از این رو، در این تحقیق، تأثیر آزادی‌های مالی و سرمایه‌گذاری بر فرار مالیاتی در دوره 2000-2020، با استفاده از روش رگرسیونی کوانتایل مطالعه شده است. نتایج برآورد مدل نشان می‌دهد که بیشتر بودن آزادی مالی و آزادی سرمایه‌گذاری و همچنین آزادی پولی (پایین بودن سطح تورم)، بترتیب اثرات مثبت، منفی و منفی بر فرار مالیاتی دارند. همچنین تأثیر حقوق مالکیت بر فرار مالیاتی منفی و معنادار بوده و تضمین مالکیت شخصی توسط دولت، میزان فرار مالیاتی را کاهش داده است. علاوه بر این، حاکمیت قانون نیز تأثیر منفی و معنادار بر فرار مالیاتی دارد. زیرا بالا بودن حاکمیت قانون، اطمینان افراد به اجرای قاطع قوانین بویژه قوانین مالیاتی را بالا برده و احتمال فرار مالیاتی را کاهش می‌دهد. در سطح معناداری 5 درصد، تأثیر هزینه های دولت و متغیر سهم بخش کشاورزی(درصد ازGDP ) بر فرار مالیاتی مثبت بوده اما به لحاظ آماری معنادار نیست. در مقابل، تأثیر متغیر دین(درصد جمعیت مسلمان) و نرخ بیکاری نیز بر فرار مالیاتی بترتیب منفی و مثبت و معنادار می‌باشد.

چکیده انگلیسی:

Taxes play a key role in combining government revenues and can help governments achieve the three goals of resource allocation, revenue distribution, and economic stability. There are several factors that affect tax evasion, one of the most important of which is the openness of markets (financial freedom and freedom of investment). Therefore, in this study, the effect of financial freedoms and investment on tax evasion in the period 2000-2020 has been studied using the quantitative regression method. The results of model estimation show that higher monetary freedom (low inflation), financial freedom and investment freedom have negative, positive and negative effects on tax evasion, respectively. Also, the impact of property rights on tax evasion is negative and significant, and the guarantee of personal property by the government has reduced the rate of tax evasion. In addition, rule of law also has a significant negative impact on tax evasion. Because the rule of law is high, it increases people's confidence in the strict implementation of laws, especially tax laws, and reduces the possibility of tax evasion. At the significance level of 5%, the impact of government spending and the agricultural sector share variable (percentage of GDP) on tax evasion was positive but not statistically significant. In contrast, the effect of religion (percentage of Muslim population) and unemployment rate on tax evasion are negative, positive and significant, respectively.

منابع و مأخذ:

• آسترکی، مرضیه (1389). فرهنگ پرداخت مالیات، مجله مهندسی فرهنگی، 39 (40)، 88-94.


• اسلامی، رضا و جلال‌آبادی، اسدالله (1385). بررسی زمینه‌های فرار مالیاتی در ایران با تأکید بر سوء استفاده از کارت بازرگانی، دفتر مطالعات اقتصادی،1(1)، 21-33.


• امین­خاکی، علیرضا (1391). آسیب­شناسی تحقق درآمدهای مالیاتی با رویکردی بر جرم فرار مالیاتی، مجله علمی ترویجی کارآگاه، 6(21)،25-43.


• جمشیدی نوید، بابک؛ ناصرآبادی، دلیر و قنبری، مهرداد (1398).فرار مالیاتی اشخاص حقوقی با استفاده از مقایسه کارایی رگرسیون خطی چند متغیره و شبکه­های عصبی مصنوعی، پژوهشنامه مالیات، 40(3)، 157-184.


• چمن، طیبه؛ مهاجری، پریسا و عرب مازار یزدی، علی (1398). بررسی تأثیر توسعه مالی بر فرار مالیاتی در ایران، پژوهشنامه اقتصادی، 19(72)، 105-139.


• رحیمی کیا، اقبال؛ محمدی، شاپور و غضنفری، مهدی (1394). تشخیص فرار مالیاتی با استفاده از سیستم هوشمند ترکیبی، پژوهشنامه مالیات، 26(4)، 135-163.


• قلی زاده، رضا (1398). تحلیل فرار مالیاتی در ایران به روش شاخص چندگانه- علل چندگانه(MIMIC) ، مجله مجلس و راهبرد، 26(97)، 191-126.


• زنگانه، میثم؛ عاشوری شیخی، الهام و عبداللهی، احمد (1399). بررسی و شناسایی عوامل موثر بر فرار مالیاتی با استفاده از رویکرد دیماتل فازی (مطالعه موردی استان گلستان)، فصلنامه مهندسی مدیریت نوین،1(3)، 35-50.


• سید نورانی، محمدرضا (1388). فرار مالیاتی و رشد اقتصادی در ایران، مرکز پژوهش های مجلس، 5(2)، 15-27.


• صامتی، مجید؛ سامتی، مرتضی و دلایی میلان، علی(1388). برآورد اقتصاد زیرزمینی در ایران (1388-1344) به روشMIMIC؛ مجله مطالعات اقتصاد بین­الملل، 35(2)، 89-114.


• صامتی، مجید؛ ایزدی، افسانه و فتحی، سعید (1400). تعیین عوامل مؤثر بر فرار مالیاتی با استفاده از روش فرا تحلیل، فصلنامه اقتصاد با ثبات و توسعه پایدار،2(2)، 5-33.


• صمدی، علی­حسین و تابنده، مرضیه (1392). فرار مالیاتی در ایران (بررسی علل و آثار و برآورد میزان آن)، پژوهشنامه مالیات، 19(3)، 78-106.


• عرب مازار، علی اکبر (1388). برآورد کارایی مالیات بر درآمد مشاغل و اشخاص حقوقی در استان­های کشور، پژوهشنامه مالیات، 5(5)، 11-28.


• نصر اصفهانی، مهدی و دلوی اصفهانی، محمدرضا (1392). بررسی عوامل مؤثر بر فرار مالیاتی از دیدگاه مؤدیان و کارشناسان مالیاتی، مجله دوفصلنامه حسابداری دولتی، 1(1)، 27-36.


• هادیان، ابراهیم و تحویلی، علی (1392) .شناسایی عوامل مؤثر بر فرار مالیاتی در اقتصاد ایران، مجله برنامه­ریزی و بودجه، 18(2)، 39-58.


• Allingham, MG. & Sandmo, A. (1972). Income tax evasion: A theoretical analysis. Journal of public economics, 1(1), 323-338.


• Amin Khaki, A. (2012). Pathology of Realization of Tax Revenues with an Approach to Tax Evasion. Detective Scientific Extension Journal, 6 (21), 25-43. (In Persian)


• Astraki, M. (2010). Tax Payment Culture. Journal of Cultural Engineering, 39 (40), 88-94. (In Persian)


• Arab Mazar, A.A. (2009). Estimating the efficiency of income tax for businesses and legal entities in the provinces of the country. Tax Quarterly,5(5),11-28. (In Persian)


• Alm, J. (2012). Measuring, Explaining, and Controlling Tax Evasion: Lessons from Theory, Experiments, and Field Studies. International Tax and Public Finance, 19(1), 54-77.


• Andreoni, J., Erard B. & Feinstein, J. (1998). Tax compliance. Journal of Economic Literature, 36(4), 818- 860.


• Barbuta, N. (2008). Economic and Non-Economic Factors for Tax Compliance. University of Galati.


• Becker, G. S. (1968). Crime and punishment: An economic approach. Journal of Political Economy, 76(1), 169-217.


• Brooks, N. (2001). Key issues in income tax: Challenges of tax administration and compliance, Tax Conference. Asian Development Bank, viewed 21.


• Caballe, J. & Panades, J. (2004). Inflation, tax evasion, and the distribution of consumption. Journal of Macroeconomics, 26(4), 567-595.


• Chaman, T., Mohajeri, P. & Arab Mazar Yazdif, A. (2019). Investigating the Impact of Financial Development on Tax Evasion in Iran. Economic Research Journal, 19 (72),105-139. (In Persian)


• Christopoulos, D. K. (2003). Does underground economy respond symmetrically to tax changes? Evidence from Greece. Economic Modeling, 20(3), 563- 570.


• Desai, M. & Dharmapala, S. (2009). Corporate Tax Avoidance and Firm Value.The Review of Economics and Statistics, 91 (3): 537-546.


• Dyreng, S., Hanlon, M. & Maydew, E. (2008). “Long-run corporate tax avoidance”. The Accounting Review, 83 (1), 61–82.


• Fishburn, G. (1981). Tax evasion and inflation. Australian Economic Papers, 20(37), 325-332.


• Franzoni, A. (2014). Tax Evasion and social Interactions”, CIRANO Working Papers, Journal of Public Economics.


• Hadian, E. & Tahvili, A. (2013). Identifying Factors Affecting Tax Evasion in Iranian Economy. Journal of Planning and Budget, 18(2), 39-58. (In Persian)


• Islami, R. & Jalalabadi, A. (2006). Investigating the grounds of tax evasion in Iran with emphasis on business card abuse. Office of Economic Studies, 1(1),21-33. (In Persian)


• Jamshidi Navid, B., Nasserabadi, D. & Ghanbari, M. (2019). Tax evasion of legal entities: Comparing the efficiency of multivariate linear regression and artificial neural networks. Tax Research Journal, 40(3), 157-184. (In Persian)


• Kenno, B. G. (2020). Factors Affecting Perception of Taxpayers towards the Seriousness of Tax Evasion in Bale Robe Town Administration, Oromia, Ethiopia. International Journal of Finance and Accounting, 9(2), 21-30.


• Kiri, N. (2016). Factors Affecting Tax Evasion. International Journal of Economics, Commerce and Management, 1(2), 804-811.


• Nicolini, J. P. (1998). Tax evasion and the optimal inflation tax. Journal of Development Economics, 55(1), 215- 232.


• Nasr Esfahani, M. & Dalavi Isfahani, M.R. (2013). Investigating the factors affecting tax evasion from the perspective of taxpayers and tax experts. Journal of Public Accounting Quarterly, 1(1), 27-36. (In Persian)


• Rashid, M.H.U. (2020). Taxpayer’s attitude towards tax evasion in a developing country: do the demographic characteristics matter? Int. J. Appl. Behav. Econ, 9(1), 1–19.


• Rahimi Kia, A., Mohammadi, Sh. & Ghazanfari, M. (2015). Detection of tax evasion using a hybrid intelligent system. Journal of Tax Research, 26(4), 135-163. (In Persian)


• Ghilizadeh, R. (2019). Analysis of tax evasion in Iran using multiple index method - multiple causes (MIMIC). Parliament and Strategy, 26 (97). 191-126. (In Persian)


• Richardson, G. (2014). Determinants of Tax Evasion: A Cross Country Investigation. Journal of International Accounting, Auditing and R. Taxation, 15(2), 150-169.


• Sadjiarto, A., Susanto, A. N., Yuniar E., & Hartanto, M.G. (2019). Factors Affecting Perception of Tax Evasion among Chindos. Advances in Economics, Business and Management Research, 144(3), 487-493.


• Samadi, A. H. & Tabandeh, M. (2013). Tax evasion in Iran (Investigation of causes and effects and estimation of its amount). Tax Research Journal, 19(3), 106-78. (In Persian)


• Sameti, M., Samati, M. & Delaei Milan, Ali. (2009). Estimation of underground economy in Iran (1344-1384) by MIMIC method; International Economic Studies, Twentieth Year, 35 (2), 89-114. (In Persian)


• Sameti, M., Izadi, A. & Fathi, S. (2021). Determining the effective factors on tax evasion using meta-analysis method. Quarterly Journal of Stable Economics and Sustainable Development, 2 (2), 5-33. (In Persian)


• Schneider, F. & Savasan, F. (2007). DYMIMIC Estimates of the Size of Shadow Economies of Turkey and Neighboring Countries. International Research Journal of Finance and Economics, 9(4)126-144.


• Seyed Nourani, M.R. (2009). Tax evasion and economic growth in Iran. Parliamentary Research Center,5(2),15-27. (In Persian)


• Tabandeh, V. & Thierry, V. (2010). The effect of Factors on Tax Evasion in Malysia”, Staff Papers, Vol. 24, IMF.


• Wilson, R. (2009). "An examination of corporate tax shelter participants". The Accounting Review, 84(1), 969-999.


• Zanganeh, M., Ashouri Sheikhi, E. & Abdullahi, A. (2020). Investigation and identification of factors affecting tax evasion using fuzzy dimatel approach (Case study of Golestan province). Journal of Modern Management Engineering,1 (3). 35-50. (In Persian)