تأملی بر نسبت بین تعهد به ارائه ی اطلاعات و قاعده تحذیر

محورهای موضوعی : جامع الفقهیه

ریحانه حسنپور ¹ , اسد الله لطفی ² , مرضیه پیله ور ³

1 - دانشجو ی دکتری رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد ،همدان،دانشگاه آزاد اسلامی،همدان،ایران
2 - دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی ، دانشگاه بین المللی امام خمینی ، قزوین.ایران
3 - استادیار گروه فقه و حقوق ، واحد همدان،دانشگاه آزاد اسلامی همدان،ایران

تاریخ دریافت : 1398/04/05 تاریخ پذیرش : 1399/12/27 تاریخ انتشار : 1399/12/01

کلید واژه: قاعده تحذیر, واژگان کلیدی: مسئولیت مدنی, لزوم ارائه‌ی اطلاعات,

چکیده مقاله :

نیاز جامعه ی امروزی و ضرورت مطلع شدن مصرف‌کننده از اطلاعات اساسی کالا،حقوق‌دانان را بر آن داشت تا نظریه تعهد به ارائه اطلاعات در قرارداد را پیشنهاد کنند. بر مبنای این نظریه طرفی که در قرارداد آگاه‌تر می‌باشد مکلف است اطلاعات خود نسبت به موضوع قرارداد را در اختیار طرف ناآگاه قرار دهد. این مفهوم شباهت فراوانی به‌قاعده تحذیردارد. از این‌روی پرسش اصلی تحقیق حاضر را می‌توان این‌گونه مطرح نمود: وجوه اشتراک و افتراق قاعده تحذیر و لزوم ارائه‌ی اطلاعات کدام‌اند. ایده مطلوب نگارنده این است که ضمن مقایسه وجوه اشتراک و افتراق تعهد به ارئه‌ی اطلاعات و قاعده تحذیر بُعد مدنی قاعده تحذیر را نیز نمایان سازد چراکه در مباحث فقهی و حقوقی این بُعد قاعده مغفول واقع شده و بیشتر توجه به بعد کیفری آن شده لذا مقایسه مذکور میتواند ماهیت حقوقی قاعده تحذیر را بهتر نمایان کند.همچنین تعهد به ارائه ی اطلاعات که ادعا میشود از حقوق غربی اقتباس شده است ریشه در قاعده فقهی تحذیر دارد.

چکیده انگلیسی:

The need for today's society and the need for consumers to be informed of the basic commodity information have led the lawyers to propose a "commitment to provide information in the contract" theory. Based on this theory, the party that is aware of the contract is obligated to provide the uninformed party with information about the subject of the contract. Certainly, part of this information is dedicated to the dangers and disadvantages of the correct and incorrect use of the goods; therefore, silence can give rise to the responsibility of the supplier or the manufacturer of the goods, and the provision of information can be taken away as a liability. This concept is akin to the abundance of altruism, since under this rule, any warning and inerrancy results in the elimination of responsibility. Therefore, the main question of the present research can be summarized as follows: the ways of sharing and differentiating the underlying principle and the obligation to provide information. We arrive at the results that there is a general and absolute relation between the inertia and the obligation to provide information.

منابع و مأخذ:

ابن منظور، ابولقاسم، لسان العرب، بیروت، داراحیاءالتراث العربی، 1412ق.

اصفهانی، راغب، مفردات الفاظ القرآن، تحقیق: ندیم مرعشلی، تهران، مرتضوی، 1376ش.

 امامی، حسن، حقوق مدنی، چاپ چهاردهم، تهران، کتاب فروشی اسلامیه، 1395ش.

امیری قائم مقامی، عبدالمجید، حقوق تعهدات، چاپ سوم، تهران؛ نشر میزان، 1385ش.

انصاری، مرتضی، کتاب المکاسب، چاپ 16، قم، مجمع الفکرالسلامی، 1390ش.

انصاف پور، غلامرضا، فرهنگ کامل فارسی، چاپ ششتم، تهران، زوّار، 1384ش.

انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، چاپ چهارم، تهران، سخن، 1381ش.

بزرگمهر، داود، «مسئولیت مدنی تولیدکنندگان کالا»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 54، 1385ش.

جعفری لنگرودی، محمد جعفر، ترمینولوژی حقوق، تهران، گنج دانش، 1393ش.

حاجی نوری، غلامرضا، «نقش تقصیر در ضمان ناشی از تسبیب»، مجله حقوق، ش 27، 1391ش.

حسینی‌مراغی، سیدمیرعبدالفتاح،العناوین، چاپ دوم، قم، مؤسسه النشرالاسلامی، 1425ق.

دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، چاپ دوم (از دوره جدید)، تهران، دانشگاه تهران، 1377ش.

السنهوری، عبدالرزاق، مصادر الحق فی فقه الاسلامی، 6جلد، بیروت، احیاءالتراث، 1953م.

صافى گلپایگانى، لطف الله، جامع ألالحکام (صافى)، قم، حضرت معصومه سلام الله علیها، 1417ق.

صالحی، جواد، ابراهیمی، یوسف، «مبانی و قلمرو تعهد به ارائه اطلاعات به مصرف‌کننده کالا»، دو فصلنامه علمی- پژوهشی حقوق مدنی، شماره نخست، بهار و تابستان 1391.

صباح مشهدی، حمید، «بررسی و تبیین قاعده‌ی تحذیر یا هشدار»، مجله دادرسی، شماره60، بهمن و اسفند 1385.

همو، بررسی فقهی و حقوقی قاعده تحذیر (هشدار)، تهران، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، 1381ش.

صدوق، أبی محمد بن علی بن الحسین بن موسى، من لایحضره الفقیه، قم، مؤسسه النشرالاسلامی، 1366.

صفایی، سید حسین، دوره حقوق مدنی، تهران، نشریه موسسه عالی حسابداری، 1381ش.

طاهرى، حبیب الله، حقوق مدنى، جلد 4، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1418ق.

علی عسگری، ابراهیم، صالحی، سیدمهدی، جعفرزاده، سیامک، «بررسی مسوولیت ناشی از اخفای مضرات دارو و نقش قاعده تحذیر» حقوق پزشکی، شماره 41، تابستان 1396.

فتاح زاده، زهرا، امینی، علیرضا، «قلمرو ضمان تولیدکننده ناشی از عیب کالا و نقص اطلاع رسانی در نحوه صحیح مصرف»، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال 4، شماره 6، بهار و تابستان 1391.

قاسم زاده، سید مرتضی، «رابطه غرور و تقصیر»، دیدگاه‌های حقوق قضایی، شماره 10و 11، تابستان و پاییز 1377.  

همو، «مسئولیت مدنی ناشی از ترک فعل (تقصیر از نوع سلبی یا ترک فعل)»، دانشگاه تهران، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 44، تابستان 1378.

همو، «نقش سکوت در بیان اراده»، دانشگاه تهران، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 51، بهار 1381.

قاسمی حامد، عباس، «مرور اجمالی بر نظریه تعهد به ارائه اطلاعات در قرارداد از دیدگاه حقوق فرانسه»، مجله کانون وکلا، شماره 10، 1375ش.

همو، «متخصص و متعهد به ارائه اطلاعات به مصرف‌کننده در حقوق»، مجله تحقیقات حقوقی، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، شماره 49، بهار و تابستان 1388.

قاسمی حامد، عباس، خالدی دوبرجی، پری، «مسئولیت خسارت وارده به مصرف‌کننده کالای معیوب و خطرناک در قوانین و مقررات جاری»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، سال 12، 1390ش.

قاسمی، محسن، «آثار ایفا در تعهدات قراردادی» پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره 26، پاییز و زمستان 1386.

کاتوزیان، ناصر، عقود معین، چاپ 4، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1371ش.

همو، الزام‌های خارج از قرارداد، ضمان قهری، چاپ دوم، تهران، دانشگاه تهران، 1387ش.

همو، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، چاپ پنجم، تهران، نشر دادگستر، 1380ش.

همو، قواعد عمومی قراردادها، ج5، چاپ 4، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1383ش.

همو، مسئولیت ناشی از عیب تولید، چاپ دوم، تهران، دانشگاه تهران، 1384ش.

گلدوزیان، ایرج، حقوق جزای عمومی ایران، چاپ چهارم، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی، 1376ش.

محقق داماد، سید مصطفی، قواعد فقه، چاپ پنجم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۷۴ش.

مددی، صادق، مسئولیت مدنی تولیدکنندگان و فروشندگان کالا، چاپ اول، ‌‌تهران‌، میزان، 1388ش.

معلوف، لویس، المنجد، ترجمه محمد بندرریگی، تهران، انتشارات ایران،1382ش.

موسوی الخوئی، سید ابوالقاسم، مبانی تکملۀ المنهاج، ج۲، قم، دارالهادی، ۱۳۹۶ش.

موسوی بجنوردی، سید محمّد، قواعد فقه، چاپ اول، تهران، مجد،1385ش.

وصالی ناصح، مرتضی، «مسئولیت مدنی ناشی از اراده‌ی ضمنی در قالب سکوت، مطالعه‌ی تطبیقی در نظام حقوق عرفی»، فقه و حقوق ایران، دو فصلنامه علمی-پژوهشی دانش حقوق مدنی، سال دوم، شماره2، پاییز و زمستان 1392.