واقع‌نمایی در رویدادنگاری در مینیاتورهای دورۀ عثمانی: مینیاتورهایِ سورنامۀ وهبی
محورهای موضوعی : تاریخ و تمدن اسلامی
1 - عضو هیأت علمی گروه هنرهای نمایشی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه زابل.
2 - دانشجو
کلید واژه: عثمانی, مینیاتور, واقع¬نمایی جشن¬های درباری, سورنامه, سورنامۀ وهبی, لونی.,
چکیده مقاله :
در این مقاله به این پرسش پرداخته شده که روایت تصویری یکی از مهم‌ترین مجمو‌عه‌های مینیاتورهای عثمانی، سورنامه‌ها، و مشخصاً سورنامۀ وهبی، تا چه حد با واقعیت¬های تاریخی مطابق است؟ به این منظور ابتدا نشان داده شده که رویکرد نقاشان این دست آثار تصویری به واقعیت و موضوع رویدادی که مضمون اثر قرار می‌گرفته چه بوده است و سپس بررسی شده است که نقاش سورنامه چگونه و با چه کیفیتی رویداد درباری را در اثر خود منعکس می‌کرده است و در نهایت با بررسی موردی مینیاتورهایی از سورنامۀ وهبی و هم‌سنجی مواردی از داده‌های تصویری آنها با گزارش¬های موازی همان رویداد در منابع مکتوب تاریخی، نشان داده شده که رویکرد واقع‌نگارانۀ نقاشان سورنامه‌ها موجب شده که روایت تصویری مینیاتورهای آنها با آنچه در گزارش¬های مکتوب منابع تاریخی عثمانی آمده، مطابق باشد. یافته¬های مقاله نشان می¬دهد ازآنجایی‌که این مینیاتورها در متن رویدادهای جشنی تولید شده¬اند، از¬این¬رو تصویرگر واقع-نمایی قابل‌توجهی را از واقعیت رویداد به نمایش گذاشته است.
Miniatures serve as a rich source of information regarding the art of the Islamic era. However, if it can be demonstrated that a collection of miniatures adheres to the criterion of realism, they may also be utilized as historical documents that accurately reflect the realities of a given period. Miniatures produced in the traditional Islamic world often depict imaginary themes and narrate legendary stories and events that the painter had not personally witnessed. Nevertheless, a significant number of miniatures were created by artists who were directly present at historical events and were commissioned to provide a visual record of those specific occurrences.This study aims to explore the extent to which the visual narrative of one of the most significant collections of Ottoman miniatures—the Surnames, and specifically Wehbi’s Surname—aligns with historical realities. To this end, the paper first examines how the painters of such visual works approached historical reality and the events they depicted. It then investigates the methods and techniques employed by the painter of the Surname to represent court ceremonies in their artwork. Finally, through a case study analysis of selected miniatures from Vehbi’s Surname, the paper compares specific visual elements with parallel historical accounts found in written sources. The findings reveal that the documentary approach of the surname painters led to a visual narrative that closely corresponds to the recorded accounts in Ottoman historical texts. Given that these miniatures were created within the context of celebratory events, the artists were able to present a remarkably realistic depiction of the events they portrayed
آل¬داوود، سیدعلی (1379). «اعتمادالسلطنه»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تهران: دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
اعتمادالسلطنه، محمدحسن¬خان (1368). تاریخ منتظم ناصری، به¬کوشش محمداسماعیل رضوانی، تهران: دنیای کتاب.
اولیاء¬چلبی، محمد ظلی¬بن¬درویش (1314)، ¬سیاحت¬نامه¬، استانبول.
آژند، یعقوب (1385)، مکتب نگارگری اصفهان، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
آژند، یعقوب (1384)، مکتب نگارگری تبریز و قزوین-مشهد، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
آژند، یعقوب (1387)، مکتب نگارگری شیراز، تهران: فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران.
آژند، یعقوب (1387)، مکتب نگارگری هرات، تهران: فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران.
بیاتلو، حسین (1399)، «شیخ¬الاسلام»، دانشنامۀ جهان اسلام، زیرنظر غلامعلی حداد عادل، تهران: بنیاد دائره¬المعارف اسلامی.
بیاتلو، حسین (1400)، «صدراعظم»، دانشنامۀ جهان اسلام، زیرنظر غلامعلی حداد عادل، تهران: بنیاد دائره¬المعارف اسلامی.
دروویل، گاسپار (1370)، سفر در ایران، ترجمۀ منوچهر اعتمادفر، تهران: شباویز.
دن گارسیا دسیلوا فیگوئروا (1363)، سفرنامه، ترجمۀ غلامرضا سمیعی، تهران: نشرنو.
شاردن (1370)، سفرنامه، ترجمۀ اقبال یغمایی، تهران: توس.
صولاق¬زاده (1293)، تاريخ صولاق¬زاده، استانبول.
عاشق پاشازاده(1332)، تواريخ آل¬عثمان، استانبول.
عباسی، رضا و بیاتلو، حسین (1394)، «آیین¬های نمایشی در جشن¬های دربار عثمانی: نمایش اورتااویون و قره¬گوز»، تاریخ و تمدن اسلامی¬، سال یازدهم، شمارۀ بیست و یکم، بهار و تابستان.
عباسی، رضا، بیاتلو، حسین (1395)، «تاریخ اجتماعی در مینیاتورهای سورنامه¬های عثمانی: سورنامۀ وهبی و همایون»، تاریخ و تمدن اسلامی، شمارۀ بیست و چهارم، پاییز و زمستان.
فرخ¬فر، فرزانه (1402)، نقاشی عثمانی و تاثیر کتاب¬آرایی ایرانی بر آن¬، تهران: مهر نوروز.
کرزن، جرج (1362)، ایران و قضیۀ ایران، ترجمۀ وحید مازندرانی، تهران: علمی و فرهنگی.
کن¬بای، شیلا (1387)، نقاشی ایرانی، ترجمۀ مهدی حسینی، تهران: دانشگاه هنر.
کَوُرکیان، ا.م. و سیکر، ژ.پ (1377)، باغهای خیال هفت قرن مینیاتور ایران، ترجمۀ پرویز مرزبان، تهران: فرزان.
کیدو، اکرم (1395)، نهاد شیخ‌الاسلام در دولت عثمانی، ترجمۀ سید محمدرضی مصطفوی‌نیا و حسن حضرتی، تهران: ندای تاریخ.
لطفی‌پاشا (1910)، اصف‌نامه، برلین.
موریر، جیمز (1369)، «سفری در ایران، ارمنستان و آسیای صغیر»، در ده سفرنامه، ترجمۀ مهراب امیری، تهران، انتشارات وحید.
موریه، جیمز (1386)، سفرنامه، ترجمۀ ابوالقاسم سری، تهران، توس.
موسی¬پور بِشِلی، ابراهیم (1385)، «جشن»، دانشنامۀ جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران: بنیاد دائره¬المعارف اسلامی.
موسی¬پور بشلی (1402)، کفش سرخ خلیفه فن بیان و مسئلۀ منابع در تاریخ اجتماعی، تهران: نگارستان اندیشه.
Akday, M (1959), Turkiye iktisadi ve ictimai trihe, Ankara.
Akgündüz, Murat (2002), Osmanlı Devletinde Şeyhülislāmlık, İstanbul.
And Metin (2000), 40 days 40 nights Ottoman Weddings Festivites Phocessious, Istanbul.
And Metin (2007), Minyatürlerle Osmanlı-İslam Mitologyası, Istanbul.
And Metin (2004), Osmanlı Tasvir Sanatları: Minyatür, Istanbul.
Arsalan, Mehmet (1999), Türk edebiyatında manzum Surnameler (Osmanlı saray düğünlari ve şenlikleri), Ankara.
Atıl, Esin (1999), Levni and the Surname the Story of an Eighteen-Century Ottoman Festival, Istanbul.
Aynur, Hatice (1994), “Osmanlı saray düğünlerinin edebiyat yansıması”, Sözden yazıya: edebiyat incelemeleri, Haz: Selim Sirri ve Erol Köroğluö, Istanbul.
Aynur, Hatice (1988), “Surname”, Türkiye diyanet vakfı İslam ansiklopedisi, İstanbul.
Baykal, Ebru (2008), Osmanlılarda Törenler, Yüksek lisans tezi, Edebiyat Fakültesi, Edirne Üniversitesi.
Bayram, Mikail (1991), Ahi evren ve Ahi teşkilatının kuruluşu, Konya.
İPŞİRLİ, Mehmet (1997), “OSMANLI DEVLETİ'NDE KAZASKERLİK (XVII. yüzyıla kadar)”, Belleten, Cilt: 61, Sayı: 232.
Kokmaz, Gülsüm ezgi (2004), Surnamelerde 1582 şenligi, Türk edebiyat bölömü, Bilkent üniversitesi, Ankara.
KÖPRÜLÜ, F (1922), “Anadolu'da İslâmiyet”, Dârulfünûn Edebiyat Fakültesi Mecmuası.
Ocak, Derya (2006), XVIç Yüzyıl Osmanlı şenliklerinin siyasal boyutları ve gündelik hayata etkileri, Yüksek lisans tezi, Ankara.
Pakalin, Mehmet zaki (1993), Osmanli Tarih Deyimleri va Terimleri Sozlugu, Istanbul.