بررسی تطبیقی روشهای جبران خسارت در عقد بیع در حقوق ایران وانگلستان

محورهای موضوعی : فقه و تاریخ تمدّن

عطیه السادات جنانی ¹ , رمضان دهقان ² , حسین قربانیان ³

1 - دانشجوی دکتری
2 -
3 -

تاریخ دریافت : 1395/11/19 تاریخ پذیرش : 1396/04/15 تاریخ انتشار : 1396/05/01

کلید واژه: جبران خسارت, عقد بیع, نقض تعهد, زیان دیده, حقوق انگلیس,

چکیده مقاله :

فزونی یافتن مراودات اقتصادی، ضرورت اجرای صحیح قرارداد را به یک اصل بدل می‌گرداند. در نتیجه، واکنش قانون‌گذاران و حقوق دانان، نسبت به این مساله در هر نظامی پیش‌بینی شیوه‌های جبران خسارت شد. این ابزارها در حقوق ایران، به ضمانت اجراهای تخلف از اجرای قرارداد، و در نظام انگلستان به جبران‌های نقض قرارداد معروف است که هر کدام به صورت فردی یا جمعی قابل مطالبه می‌باشند. سه طریق اجباری عین تعهد، فسخ و پرداخت خسارت، در بین همه نظام‌های حقوقی مشترک است، هرچند اولویت بکارگیری در هر نظامی با نظام دیگر متفاوت است. از انواع شیوه‌های جبران خسارت در ایران، می‌توان به حق حبس، شرط تضامین قرارداد، تقلیل ثمن اشاره نمود. نهادهایی همچون امکان بازفروش کالا، تعمیر یا تعویض کالا و خسارت تنبیهی وخسارت اسمی در زمره شیوه‌های جبران خسارت در نظام حقوقی انگلیس است که در جهت حمایت از زیان‌دیده از نقض تعهدات در عقد بیع نسبت به سایر نظام‌ها قدرت نمایی می‌کند. با توجه به این مبحث با روش توصیفی ـ تحلیلی به دنبال تحقق این هدف بوده و یافته‌ها و نتایج تحقیقی نیز از این قرار است که اولویت شیوه جبران زیان در حقوق ایران، الزام متعهد به اجرای عین تعهد است در حالی‌که در نظام انگلیس، اولویت باپرداخت غرامت به صورت وجه نقد می‌باشد، این روش در انگلیس دارای این مزیت می‌باشد، که زیان‌دیده در عقد بیع را، به بهترین وجه به هدف خود خواهد رساند؛ چرا که او می‌تواند با دریافت وجه نقد، بدون حدوث اطاله دادرسی آنچه در بازار تجاری مورد خواستش می‌باشد را تهیه نماید. همچنین می توان، با ورود نهاد امکان باز فروش کالا در حقوق ایران، به جای اجبار خریدار به پرداخت ثمن، با توجه به وضعیت تورم اقتصادی، فروشنده زیان‌دیده از نقض تعهد خریدار را، در شرایط مناسب تری قرار داد.

منابع و مأخذ:

منابع:

الف- کتب فارسی

داراب پور، مهراب، (1377)، قاعده مقابله با خسارت، تهران: انتشارات گنج دانش.

دهقان، رمضان، (1392)، تاثیر انصاف در حقوق خصوصی با نگرشی در حقوق انگلیس، تهران : انتشارات فکرسازان، چاپ اول.

سماواتی، حشمت الله، (1385)،خسارت ناشی از عدم انجام تعهدات قراردادی، تهران: انتشارات خط سوم، چاپ سوم.

شهیدی، مهدی،(1382)، حقوق مدنی،آثار قراردادها و تعهدات، ج 3، تهران: انشارات مجد، چاپ دوم،شماره 102.

شهیدی،ــــــــ ، (1382)، حقوق مدنی،آثار قراردادها و تعهدات، ج 2، تهران: انتشارات مجد، چاپ اول، شماره 102.

صفائی،سید حسین(1389)، اجرای اجباری عین تعهد و تقدم آن بر حق فسخ قرارداد،مجله نامه مفید، شماره79.

صفایی، ـــــــــ،(1386)، مجموع مقالات حقوق مدنی و حقوق تطبیقی بازفروش کالای مورد معامله، نشر میزان، چاپ دوم.

قاسم زاده، سید مرتضی، حقوق مدنی، اصول قراردادها و تعهدات، چاپ اول، تهران: نشردادگستر.

محسنی، حسن ،(1391)، بازفروش مبیع در کنوانسیون بیع بین المللی کالا(1980)و بررسی امکان آن در حقوق ایران پژوهش های حقوق تطبیقی،انتشارات تربیت مدرس،شماره 1.

ب: کتب عربی

شیخ مرتضی انصاری،(1420،ه ق)، کتاب المکاسب، تحقیق لجنه تحقیق تراث الاعظم الاولی ،قم،الموتمر العالمی بمناسبته الذکری المثوبه الثانیه لمیلاد الشیخ انصاری،ج6،70 .

الموسوی خمینی،روح الله،(1380)، تحریرالوسیله،ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، جلدسوم، چاپ هشتم،قم، انتشارات دارالقلم.

نجفی،محمدحسن،(1365)،جواهر الکلام، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، ج23.

ج: مقالات

اسلامی پناه، علی؛ فرجام،بهزاد؛ اسکندری،حسین، (1395)،بررسی تحلیلی امکان تقلیل ثمن در نظام حقوقی ایران، پژوهشنامه حقوق اسلامی، سال 17،شماره2 .

باشکوه،مظفر،(1391)، اهمیت خسارت تاخیر تادیه وجه نقد در حقوق ایران و انگلستان،دانشنامه حقوق و سیاست،شماره 18 .

داراب پور، مهراب، (1379)، ارزیابی تطبیقی ایفای عین تعهد، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 29 .

سنهوری، عبدالرزاق،(1364)الوسیط فی شرح قانون المدنی جدید، جلد دوم، شماره 495.

شیروی، عبدالحسین،(1377)، فسخ قرارداد در صورت امتناع متعهد از انجام قرارداد، قم: مجله مجتمع آموزش عالی قم، شماره 1.

کاظمی، محمود،(1384)، قاعده جلوگیری از خسارت، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 68.

 درویشی، ابراهیم، (  1378 )، مبانی شرعی و قانونی مطالبه خسارت تاخیر تادیه توسط بانکها،  مجله تازه های اقتصاد، شماره 84

 

د: پایان نامه

مهرانی، محمد،(1389)، شرط حفظ مالکیت در حقوق انگلیس و جایگاه آن در حقوق ایران، پایان نامه ارشد.

 موسوی، سیدمحمد،(1384) ،بررسی خسارت تاخیر تادیه در حقوق ایران و فقه امامیه و حقوق انگلیس، پایان نامه کارشناسی ارشد، مجتمع عالی قم،  صص 77 الی 100

 

 

هـ : مواد

ماده239

ماده237

ماده219

ماده 220

ماده 224

ماده422

ماده362

ماده414

ماده482

ماده421

ماده478

ماده 7

 

و:  منابع لاتین:

Atiyah ، .p.s، the sale of goods ninth ed pitman publishing ، 1995، pp.419.420 .

Lando , ole,(2001) Salient feature of the principles of Europen contract law: a comparison with the ucc,pace international law review .pp. 339.369 Available at : www.digital commons.paceedu.

OGUS,(AL) ، B.C.L،M . A ،(1975) ,The law of Damages ،Butter ،Londone ، P.85.

Ozalid Group Export Ltd V. African Continental.

Richards. P، 1999.، Law of contract، 4.ed، london، financial.time.p90.

Vis count Haldane, L.C.1912.