فهرست مقالات

• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  1 - بررسی و تبیین جایگاه حضرت خدیجه (س) در کلام رسول خدا(ص) و روایات
  اسمعیل سخا امیر تیمور رفیعی کیوان لولویی سید حسن قریشی کرین
  این پژوهش باهدف شناخت اجمالی جایگاه خدیجه(س) از دیدگاه رسول خدا(ص) و روایات می باشد چرا که از برجسته‌ترین زنان روزگار در کنار مریم بنت عمران(س)، آسیه بنت مزاحم همسر فرعون(س)، و دخترش حضرت فاطمه(س) بنت محمد(ص) به عنوان سرور زنان در دنیا و آخرت شناخته و معرفی شده‌اند. فلذ چکیده کامل

  این پژوهش باهدف شناخت اجمالی جایگاه خدیجه(س) از دیدگاه رسول خدا(ص) و روایات می باشد چرا که از برجسته‌ترین زنان روزگار در کنار مریم بنت عمران(س)، آسیه بنت مزاحم همسر فرعون(س)، و دخترش حضرت فاطمه(س) بنت محمد(ص) به عنوان سرور زنان در دنیا و آخرت شناخته و معرفی شده‌اند. فلذا در این مقاله سعی شده با استفاده از کلام رسول خدا(ص) و روایات ائمه معصومین(ع) به گوشه ای هر چند اندک به جایگاه و عظمت این بانو که خداوند متعال در هر روز چند بار به سبب ایشان بر ملائکه مباهات می‌ورزد، پرداخته شود.در این پژوهش به چند سوال شامل، اینکه رسول خدا(ص) در موارد مختلف خدیجه را چگونه معرفی کرده؟ و ائمه معصومین چگونه به وجود خدیجه(س) افتخار نموده اند؟هدف از تعریف و تمجید آنان از خدیجه(س) چه مواردی می باشد، پرداخته خواهد شد. یافته این تحقیق با روش کتابخانه‌ای به شیوه تحلیلی- توصیفی، به برخی از روایات از دیدگاه رسول خدا(ص) و ائمه اطهار(ع) در خصوص مقام دنیایی و اخروی خدیجه(س) اشاره نموده و با تحلیل و بررسی روایات بر اتقان و یا غیر منطقی بودن آنها می پردازد، در این نوشتار مشخص شده است که با توجه به بیانات حضرت رسول(ص) و معصومین(ع)، جایگاه و مقام خدیجه(س) از همه زنان و دیگر همسران محمد(ص) رفیع تر و ارزشمندتر بوده است. چرا که کمک های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ایشان در گسترش اسلام در طول تاریخ ماندگار گردیده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  2 - تأ ثیر مباحثات مذهبی امام رضا(ع) در گسترش تشیّع (خراسان قرن‌سوم)
  محمد جواد جعفری سید اصغر محموآبادی کیوان لولویی حمیدرضا جدیدی
  چکیده:مردم خراسان بزرگ در نیمه‌ نخست قرن‌اوّل هجری، اسلام را پذیرفتند.در این هنگام تشیّع طرفداران اندکی‌داشت لیکن از آغاز سده‌ی سوم با وجود اقتدار حاکمان عباسیِ‌اهل سنّت، تشیّع، مذهب غالب مردم شهرهاوروستاها خراسان گردید. شروع این کار با حضور امام رضاو اقدامات ایشان بود. چکیده کامل

  چکیده:مردم خراسان بزرگ در نیمه‌ نخست قرن‌اوّل هجری، اسلام را پذیرفتند.در این هنگام تشیّع طرفداران اندکی‌داشت لیکن از آغاز سده‌ی سوم با وجود اقتدار حاکمان عباسیِ‌اهل سنّت، تشیّع، مذهب غالب مردم شهرهاوروستاها خراسان گردید. شروع این کار با حضور امام رضاو اقدامات ایشان بود.این پژوهش بنیادی به دنبال پاسخ به این پرسش است که مباحثات مذهبی امام‌واقدامات دقیق ایشان چه اندازه منشأ گسترش‌تشیّع بوده است؟ جوابی که پس از بررسی اسنادو کتب تاریخی‌وتحلیلی به دست آمد نشان می‌دهد این روش امام، در برابر علمای ادیان دیگر به همراه درک دقیق بحران‌های جامعه اسلامی، با نگاهی به آینده،و همچنین اتّخاذ مواضع وراهکارهای سیاسی و فرهنگی هوشمندانه، بهترین‌الگو برای رواج تشیّع بوده است. وباعث شد غیر مسلمانان و مسلمانان فرقِ دیگربه تشیّع امامی علاقمندشوند و تشیّع رابه عنوان‌ مذهب خود بپذیرند.اثر این شیوه‌‌ قابل تقلید برای مبلّغان مذهبی، بسیار محسوس‌تر و ملموس‌تر از صدور دستورالعمل‌های حکومتی و روش‌های دیگر ارزیابی می‌شود. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  3 - تجدید رقابت میان اصولی و اخباری در صدر دوره قاجار
  الهام امیری غلامحسین زرگری نژاد سینا فروزش
  تجدید رقابت میان اصولی و اخباری در صدر دوره قاجارچکیده:اختلاف نظر میان دو مکتب فقهی اخباری و اصولی، پیش از آنکه در سده 12 ه.ق به پایان برسد چالش دنباله‌دار بین دو نحله در قرن 13 نیز مجددا شروع می‌شود. در این روند پیوستگی‌های نسبی و سبب بین روحانیون اصولی به تقویت مجتهدا چکیده کامل

  تجدید رقابت میان اصولی و اخباری در صدر دوره قاجارچکیده:اختلاف نظر میان دو مکتب فقهی اخباری و اصولی، پیش از آنکه در سده 12 ه.ق به پایان برسد چالش دنباله‌دار بین دو نحله در قرن 13 نیز مجددا شروع می‌شود. در این روند پیوستگی‌های نسبی و سبب بین روحانیون اصولی به تقویت مجتهدان و اتحاد آنها علیه دیدگاه روحانیون اخباری منجر شد. با ظهور میرزامحمد استرآبادی(در قرن سیزدهم هجری و در روزگار قاجاریه) دور جدیدی از تشدید تقابل بین علمای اخباری و اصولی به وقوع پیوست. مجادلات و مباحثات دو اندیشه اصولی و اخباری در دوره قاجار پیامدهای گوناگون سیاسی و مذهبی داشت که به ویژه در حوزه‌ی تحولات مربوط به دستگاه روحانیت در گسترش اندیشه اجتهاد و تقلید، تحکیم نهاد مرجعیت قدرت یابی و نفوذ روحانیت در میان توده‌های مردم و رویارویی با دولت و نظام حکومتی، گرایش بخشی از روحانیت اصولی به اندیشه‌های روشنگرانه و تفکرات جدید و استقبال از برخی مظاهر نوگرایی ظاهر شد. تحولات سیاسی منطقه و از جمله جنگهای ایران و روس عامل رقابت میان اصولیان و اخباریان بود. این مقاله تلاش دارد تا با پیگیری قرابت‌های موجود بین علمای دینی درباره علل گرایش‌های اخباری در میان روحانیت عصر قاجار بپردازد و تجدید رقابت میان این دو نحله در عرصه تحولات درون سازمانی روحانیت بررسی شود.واژگان کلیدی: اخباریگری، اجتهاد، استرآبادی، روحانیت، عصر قاجار پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  4 - گذری برتاریخ منظر(نما)درشهرهای ایران ازآغاز دوره اسلامی تاعصر حاضر
  اکرم خدامی پور حسین ذبیحی سید مجید مفیدی شمیرانی
  رشدشتابان باگسترش بی‌رویه‌ کالبدی معماری درحوز‌ه معماری شهری،به‌نحوی شکل گرفت که بسیاری ازمجموعه‌های شهری نتوانستندخودرابااین رشدبی رویه تطبیق دهند،درنتیجه سیمای بصری معماری شهرهاکه دربرگیرنده‌ طیف وسیعی ازنماهاست،ازلحاظ توسعه،دچاراغتشاش بصری گردید.پیامداین رشدکالبدی سر چکیده کامل

  رشدشتابان باگسترش بی‌رویه‌ کالبدی معماری درحوز‌ه معماری شهری،به‌نحوی شکل گرفت که بسیاری ازمجموعه‌های شهری نتوانستندخودرابااین رشدبی رویه تطبیق دهند،درنتیجه سیمای بصری معماری شهرهاکه دربرگیرنده‌ طیف وسیعی ازنماهاست،ازلحاظ توسعه،دچاراغتشاش بصری گردید.پیامداین رشدکالبدی سریع وشتابان،عدم نظارت برساخت وتغییرات اساسی درمنظرنماهابا صورت متنوعی ازکالبدسیمای معماری بناهاگردید.سیمای بصری نمای ساختمان‌هادرمنظرمعماری شهرهاازمهم‌ترین عوامل سازند‌ه هویت منظرمی‌باشند.باتوجه به اهمیت نمادرمنظرمعماری وازآنجایی‌که نمادرحوزه‌معماری بخشی ازهویت وحقوق عمومی شهروندان رادربرمی‌گیردوبادرنظرگرفتن وضیعت نابسامان نماهای معماری درمنظرمعماری شهری،ضرورت تبیین مدلی مفهومی برای نماهابه‌صورت کلیتی هماهنگ پیشنهادومطرح می‌شود.باتوجه به تنوع اقلیمی درکشورایران وتوجه به این مسئله که تأثیرات محیطی درکالبدمعماری تأثیربسزایی دارد،تبیین این مدل بادرنظرگرفتن اقلیم گرم وخشک ایران مدنظرقرارگرفته است.ارتقاءهویت منظرمعماری نماهایمعاصرنیازمندمدلی است که سیمای معماری شهربه‌عنوان بخش کالبدی آنرادرکنارابعادفرهنگی ونیازهای کارکردیآنمدنظرقراردهد،درنتیجه معنای سیمابایدبه منظرارتقاءپیداکند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  5 - ریشه‌ها و زمینه‌های سیاست انقباضی رضاشاه در قبال عشایر
  هدایت صیدخانی غلامحسین زرگری نژاد سینا فروزش
  پس از به قدرت رسیدن رضاشاه، وی در یک سلسله اقدامات کوشید ایلات و عشایر را محدود ساخته و قدرت ایشان را به روش‌های مختلف سرکوب نماید؛ از جمله سیاست‌هایی که برای سرکوب ایلات و عشایر به کار برده شد، خلع سلاح و اسکان اجباری ایلات و عشایر بود. مساله پژوهش حاضر این است که ریشه چکیده کامل

  پس از به قدرت رسیدن رضاشاه، وی در یک سلسله اقدامات کوشید ایلات و عشایر را محدود ساخته و قدرت ایشان را به روش‌های مختلف سرکوب نماید؛ از جمله سیاست‌هایی که برای سرکوب ایلات و عشایر به کار برده شد، خلع سلاح و اسکان اجباری ایلات و عشایر بود. مساله پژوهش حاضر این است که ریشه‌ها و زمینه‌های سیاستهای انقباضی و محدود کننده رضاشاه در قبال عشایر چه بوده است و آیا این اقدامات بر حسب ضرورت صورت گرفته یا صرفا انتقامی کینه جویانه بوده است؟روش تحقیق در این مقاله، تاریخی (استقرائی) خواهد بود و شیوه گردآوری اطلاعات، اسنادی و کتابخانه‌ای است که با این روش به توصیف و تحلیل مطالب پرداخته خواهد شد. یافته‌های این پژوهش بیانگر آن است که عواملی چون: قدرت‌گیری برخی از ایلات پس از وقایع مشروطه و سهم خواهی از قدرت، انباشت اسلحه بویژه پس از جنگ جهانی اول در دست ایلات و عشایر و تهدیدات ناشی از آن، تحریکات دول خارجی و تهدیدات مرزی، خودداری ایلات و عشایر از پرداخت مالیات در اوضاع نابسامان پس از مشروطه و خواست و همراهی روشنفکران و مطبوعات را می‌توان از زمینه های اجرای سیاستهای عشایری حکومت پهلوی اول دانست. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  6 - تحول مفهوم هویت ملی در عصر قاجار
  کیانوش افشاری حامد عامری گلستانی بهرام یوسفی شیوا جلال پور
  ایران، به‌عنوان یکی از کهن‌ترین کشورهای جهان، از دیرباز دارای نوعی هویت ملی و ملت بوده است و این را می‌توان در استمرار نامِ ایران دید. سه لایۀ سازندۀ هویت ملی ایرانیان، ایرانی‌بودن، دین و در دورۀ جدید تجدد است. دو لایۀ کهنِ هویت ملی ایرانیان، از دیرباز در کنار هم کم‌وبی چکیده کامل

  ایران، به‌عنوان یکی از کهن‌ترین کشورهای جهان، از دیرباز دارای نوعی هویت ملی و ملت بوده است و این را می‌توان در استمرار نامِ ایران دید. سه لایۀ سازندۀ هویت ملی ایرانیان، ایرانی‌بودن، دین و در دورۀ جدید تجدد است. دو لایۀ کهنِ هویت ملی ایرانیان، از دیرباز در کنار هم کم‌وبیش سازگار بودند، و عناصر متداخل زیادی با یک‌دیگر داشته و دارند. با آشنایی ایرانیان با دنیای جدید، موجب شد که آگاهی‌های نوینی در این زمینه به‌وجود بیاید و این آگاهی‌ها موجب تحول در این هویت شد. از این‌رو، سؤال اصلی این پژوهش آن است که این تحول در مؤلفه‌های مربوط به هویت ملی، در عصر قاجار (پیش از مشروطه)، چگونه شکل گرفته است؟ این پژوهش، با روش توصیفی‌تحلیلی، به این نتیجه رسیده است که باستان‌گرایی، سره‌نویسی، بازتعریف از وطن و بازتعریف ملت و شکل‌گیری اندیشۀ ناسیونالیسم (در معنای مدرن آن) مهم‌ترین مؤلفه‌های منظومۀ هویت ایرانی جدید را تشکیل می‌دهند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  7 - بررسی شخصیت و عملکرد قیس بن سعد بن عباده انصاری
  رامین علیزاده مهدی گلجان مهدی انصاری
  قیس بن سعد بن عباده انصاری یکی از اصحاب پیامبر )ص( و از یاران امام علی )ع( و امام حسن است. تاریخی برای تولد وی ذکر نشده؛ اما با توجه به قرائن و پژوهشهای موجود، هنگام ورود پیامبر )ص( به مدینه در سن نوجوانی بوده است. این شخصیت در دوران پیامبر دارای افتخاراتی از جمله: خادم چکیده کامل

  قیس بن سعد بن عباده انصاری یکی از اصحاب پیامبر )ص( و از یاران امام علی )ع( و امام حسن است. تاریخی برای تولد وی ذکر نشده؛ اما با توجه به قرائن و پژوهشهای موجود، هنگام ورود پیامبر )ص( به مدینه در سن نوجوانی بوده است. این شخصیت در دوران پیامبر دارای افتخاراتی از جمله: خادم پیامبر ،رئیس انتظامات و حامل پرچم انصار در بعضی از غزوهها بوده که این مناصب نشان از نزدیکی و همراهی او با پیامبر دارد. در زمان خلافت امام علی )ع، از اولین کسانی است که با ایشان بیعت کرد و در جنگ های جمل ، صفین و نهروان از یاران امام بود.وی مناصب مختلفی در دوره امام علی (,ع) داشت وی از اولین کسانی بود که با امام حسن )ع( بیعت کرد و در نهایت بعد از صلح امام حسن )ع( در مدینه اقامت گزید و در آخر حکومت معاویه درگذشت. پژوهش پیش رو به شیوه توصیفی – تحلیلی و تاریخی و با استناد به منابع کتابخانهای، نقش و تاثیرگذاری قیسبن عباده بر حوادث تاریخی دوران پیامبر و دوران اما علی )ع( و پس از ایشان را مورد مطالعه قرار داده است. بررسیهای صورت گرفته نشان می دهد که قیس و خاندان وی از ارکان اصلی اسلام در زمان پیامبر اکرم )ص( بوده و حتی بعد از وفات ایشان و در زمان امام علی )ع( نیز رشادتها و تلاشهای بیشائبهای در راه تقویت و تحکیم اسلام از خود نشان داده و تا آخر بر عهد و پیمان خود باقی ماند . پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  8 - پژوهشی تاریخی و باستان شناسی در روستای استاد با هدف بازشناسی و مکان یابی استوئنه باستانی و شهر آساک اشکانیان
  نسرین طایفه قهرمانی
  چکیدهدر نقشه‌ی امپراطوری پارت، نام استوئنه یکی از ایالات مهم پارت دیده می‌شود که در حدود جغرافیائی شمال شرقی ایران قرار گرفته است. اهمیت این ایالت به علت رخدادهای تاریخی اولین شاهان سلسله اشکانیان است؛ همچنین گفته می‌شود آساک، شهری که اشک اول آنجا تاجگذاری کرده است در ا چکیده کامل

  چکیدهدر نقشه‌ی امپراطوری پارت، نام استوئنه یکی از ایالات مهم پارت دیده می‌شود که در حدود جغرافیائی شمال شرقی ایران قرار گرفته است. اهمیت این ایالت به علت رخدادهای تاریخی اولین شاهان سلسله اشکانیان است؛ همچنین گفته می‌شود آساک، شهری که اشک اول آنجا تاجگذاری کرده است در این ایالت قرار داشت. طی یک بررسیِ تقریباً پیمایشی به شواهدی از حصارها و دژهایی متعلق به عصر پارت در روستایی به نام استاد در شهرستان فاروج که در کنار شهرستان قوچان قرار گرفته است دست یافتیم. این حصارها هم اکنون به قلعه کهنه معروف است. به گفته‌ی اهالی به این روستا در گذشته استو گفته می‌شد که به مرور به استاد تغییر نام داده است که به کلمه استوئنه باستانی نزدیک است. در این مقاله ضمن بیان حوادث تاریخی این بخش مهم از جغرافیای اشکانیان به دست یافته‌های میدانی برای تشریح کامل این ایالت و آثار شهر آساک و حدود ایالت استوئنه پرداخته خواهد شد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  9 - تحلیل علل اقتصادی و سیاسی در شکل گیری جنگ های پلوپونز و پیامدهای آن
  محمد مسیح هاشمی نیا فاطمه جان احمدی ابراهیم خراسانی پاریزی
  تاریخ یونان اتفاقات زیادی را در خود رقم زده است و آنچنان دارای تاریخ پرباری است که تمامی ابعاد فرهنگی، تاریخی و سیاسی و نظامی و اقتصادی را در خود گنجانده است. یونان در بستر تاریخی خود شاهد جنگ های مختلفی بوده است و این جنگ ها گاه در خارج مرز و گاه در داخل مرز شکل می گرف چکیده کامل

  تاریخ یونان اتفاقات زیادی را در خود رقم زده است و آنچنان دارای تاریخ پرباری است که تمامی ابعاد فرهنگی، تاریخی و سیاسی و نظامی و اقتصادی را در خود گنجانده است. یونان در بستر تاریخی خود شاهد جنگ های مختلفی بوده است و این جنگ ها گاه در خارج مرز و گاه در داخل مرز شکل می گرفتند. از جمله جنگ های داخلی که در یونان رخ داد، جنگ میان دولت شهرهای آتن و اسپارت بوده است که به جنگ های پلوپونز مشهور گشتند. این جنگ ها در سه دوره تاریخی رخ نمودند که علل های شکل گیری آن از عوامل سیاسی و اقتصادی بوده اند. از نتایج مهم این جنگ این بود که به انحطاط آتن که از مراکز تمدن یونان محسوب می شد، منجر شد و در پی آن به انحطاط یونان بعد از مدت ها گردید. در مقاله برآنیم تا عوامل سیاسی و اقتصادی را در شکل گیری جنگ های پلوپونز تحلیل نماییم و هم چنین پیامدها و نتایج جنگ ها را تشریح نماییم. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  10 - تحلیل ویژگیهای تاریخی و عناصر اصلی قصه حضرت موسی(ع) در پرتو شناخت فضای نزول آیات
  فاطمه باباعلی محمد مهدی تقدیسی جعفر نکونام
  چکیدهمطالعه قصه های قرآنی با تکیه بر فضای نزول، پرده از پاره‌ای از حقایق و مفاهیم بر می‌دارد. در این مقاله قصه ی حضرت موسی (ع) به عنوان برشی از تاریخ، با چنین رویکردی مورد مطالعه قرارگرفته است. این پژوهه در پی پاسخ به این سؤال است که؛ ویژگی های تاریخی و عناصر اصلی قصه ح چکیده کامل

  چکیدهمطالعه قصه های قرآنی با تکیه بر فضای نزول، پرده از پاره‌ای از حقایق و مفاهیم بر می‌دارد. در این مقاله قصه ی حضرت موسی (ع) به عنوان برشی از تاریخ، با چنین رویکردی مورد مطالعه قرارگرفته است. این پژوهه در پی پاسخ به این سؤال است که؛ ویژگی های تاریخی و عناصر اصلی قصه حضرت موسی (ع) چیست؟ و شناخت فضای نزول آیات تا چه حد برشناخت این ویژگی ها و عناصر اصلی تأثیر گذار است؟ در این مقاله قصّه حضرت موسی (ع) با تکیه بر شناخت فضای نزول آیات و با روش تحلیلی وتطبیقی، مورد بررسی قرار گرفته و به شناخت ویژگی های تاریخی و عناصر اصلی قصه ی قرآنی حضرت موسی(ع) نیز دست یافته‌ از جمله: شرایط رعب و وحشت، تفکرات بنی اسرائیل و عملکرد آنان، بحث زمان و عقب و جلو رفتن رویدادها همراه با فضاسازی، توجه به عناصر وحوادث در عصر حضرت موسی (ع)، استفاده از الفاظ نشانگر قطعیت یا تردید و.... البته آیات مربوط به قصه حضرت موسی (ع) متضمن قواعد کلی نیز هست که در زمان ها و مکان های دیگر نیز جاری و ساری است و این همان سنت الهی است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  11 - هم‌نشینی آب و آتش در بناهای مذهبی دوره ساسانی
  پریا دواچی کمال‌الدین نیکنامی سجاد علی‌بیگی
  بررسی‌ها نشان می‌دهد که آتشکده‌های دوره ساسانی تمایل زیادی به قرارگیری در کنار منابع آب نظیر رودخانه‌ها و چشمه‌ها دارند. شاید در ظاهر نتوان به صراحت الزام وجود منابع آبی در کنار نیایشگاه‌های دوره ساسانی را تأیید کرد، ولی با بررسی مکان قرارگیری نیایشگاه‌ها درمی‌یابیم که چکیده کامل

  بررسی‌ها نشان می‌دهد که آتشکده‌های دوره ساسانی تمایل زیادی به قرارگیری در کنار منابع آب نظیر رودخانه‌ها و چشمه‌ها دارند. شاید در ظاهر نتوان به صراحت الزام وجود منابع آبی در کنار نیایشگاه‌های دوره ساسانی را تأیید کرد، ولی با بررسی مکان قرارگیری نیایشگاه‌ها درمی‌یابیم که بیشتر آنها در نزدیکی منابع آبی احداث گردیده‌اند و یا با طی کردن مسافتی کوتاه به منابع آبی دست پیدا می‌کنند و یا در برخی موارد در کنار آتشکده‌ها بنایی برای گرامی‌داشت آ‌ب نیز ساخته می‌شده است. با وجود فقدانِ اطلاعات در توصیف معماری نیایشگاه‌ها در متون دینی نظیر اوستا، ممکن است بتوان از طریق تطبیق نوشته‌های این کتاب در رابطه با جایگاه ایزدانی چون آناهیتا با بناهای به جا مانده از دوره ساسانی مانند آتشکده‌ها، به شناختی در رابطه با بناهای مرتبط با نیایش آب و آتش در این دوره دست یافت. این پژوهش با هدف پاسخ به این پرسش که آیا ساخت نیایشگاه‌های مرتبط با آتش در دوره ساسانی در کنار منابع آبی دلایل دینی داشته است یا خیر؟، با شیوه اسنادی و با استناد به شواهد باستان‌شناختی، تلاش دارد تا دلایل ساخت نیایشگاه‌های مرتبط با آتش در کنار منابع آب را مورد بررسی قرار دهد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که در بیشتر موارد بنایی مختص به نیایش آب ساخته نمی‌شد و نیایش آب در کنار منابع آب انجام می‌گرفت که از این نظر نزدیکی بناهای مرتبط با آتش به منابع آب نشانی از دلایل مذهبی انتخاب مکانی آتشکده‌ها و نزدیکی به منابع آب است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  12 - آرای اندیشه‌گران ایرانی معاصر درباره انحطاط تمدن اسلامی
  جهانبخش ثواقب
  مقوله رکود و انحطاط تمدن اسلامی همانند برآمدن و شکوفایی و عظمت آن مورد توجه بسیاری از اندیشمندان مسلمان و غیر مسلمان بوده است و هرکدام در بررسی این انحطاط، علل و عواملی را مطرح کرده‌اند. کسانی این عوامل را درون-ساختاری جست‌وجو کرده‌اند؛ یعنی عواملی که از درون جامعة اسلا چکیده کامل

  مقوله رکود و انحطاط تمدن اسلامی همانند برآمدن و شکوفایی و عظمت آن مورد توجه بسیاری از اندیشمندان مسلمان و غیر مسلمان بوده است و هرکدام در بررسی این انحطاط، علل و عواملی را مطرح کرده‌اند. کسانی این عوامل را درون-ساختاری جست‌وجو کرده‌اند؛ یعنی عواملی که از درون جامعة اسلامی بر آن تأثیر منفی گذاشت؛ و برخی به عوامل برون-ساختاری توجه کرده‌اند؛ یعنی حوادثی که از بیرون بر تمدن اسلامی وارد شد و باعث زوال آن گشت. در این مقاله، به‌شیوة توصیفی- تحلیلی، با طرح این پرسش که اندیشه‌گران ایرانی دوران معاصر چه عواملی را بر انحطاط تمدن اسلامی تأثیرگذار دانسته‌اند؟ دیدگاه‌های برخی از این اندیشه‌گران را در پاسخ به این پرسش مطرح کرده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که این اندیشه‌گران، انحطاط را به اسلام منتسب نکرده‌اند؛ بلکه آن را به انحرافات گوناگون اعتقادی، رفتاری و اخلاقی که در جامعه اسلامی در زمامداران و مسلمانان رخ داد مربوط کرده‌اند. همچنین عوامل بیرونی را نیز در این انحطاط مؤثر دانسته‌اند که به‌دلیل مساعدبودن شرایط درونی جامعه اسلامی بوده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  13 - مکان‌یابی شهرهای قرارگرفته برسر شاهراه خراسان در کرمانشاهان (محور ساسانی قصر شیرین- کرمانشاه)
  صبا غلامی رضا مهرآفرین رسول موسوی حاجی
  جغرافیای تاریخی روشی علمی برای مطالعات محوطه‌های باستانی، جای یابی شهرها و محوطه‌ها، است. جغرافیای تاریخی عوامل جغرافیایی را در طول تاریخ بررسی می‌کند. غرب ایران در طول تاریخ به‌واسطه موقعیت استراتژیک و همسایگی با عراق و فاصله کم با تیسفون همواره مورد اهمیت و توجه بوده چکیده کامل

  جغرافیای تاریخی روشی علمی برای مطالعات محوطه‌های باستانی، جای یابی شهرها و محوطه‌ها، است. جغرافیای تاریخی عوامل جغرافیایی را در طول تاریخ بررسی می‌کند. غرب ایران در طول تاریخ به‌واسطه موقعیت استراتژیک و همسایگی با عراق و فاصله کم با تیسفون همواره مورد اهمیت و توجه بوده است جاده قصر شیرین-کرمانشاه دارای ارزش تاریخی و تجاری است، این جاده به‌عنوان بخشی از شاه‌راه تجاری خراسان آسیای غربی را به آسیای شرقی وصل می‌کند. کرمانشاه دومین استانی است که بیشترین آثار ازدوره ساسانی را دارا است، مسیر تجاری راه خراسان با گذر از قصر شیرین و کرمانشاه از ایران می‌گذرد امروزه بخشی از آن‌که منطبق با جاده‌ای است که از عراق به سمت کرمانشاه می‌رود. بانام محور ساسانی قصر شیرین – کرمانشاه شناخته می‌شود، حدفاصل شهر قصر شیرین تا کرمانشاه شهرهای سرپل ذهاب، کرند، اسلام‌آباد غرب و ماهیدشت قرار دارد، این شهرها و روستاهای اطراف آن هرکدام آثار تاریخی متعلق به دوران‌های تاریخی، اشکانی، ساسانی و پس از ساسانی را دارا است. این مسیر باستانی هنوز مورداستفاده و اهمیت است. در دوران اشکانی و ساسانی با توجه به نقش واسطه‌گری تجاری از این مسیر استفاده‌شده است، در دوران اسلامی این منطقه بخشی از ایالت جبال بود. اهمیت تجارت در این مسیر باعث ایجاد شهرهای مهم و پویا شده است. این جاده همواره موردتوجه سیاحان و جغرافیا نویسان بوده است. در این مقاله جغرافیای تاریخی منطقه در دوران اشکانی، ساسانی و دوران اسلامی موردمطالعه قرارگرفته است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  14 - تردیدهای شیخ بهایی در همکاری با دولت صفوی
  رفعت خواجه یار
  تشکیل دولت صفوی و رسمیت یافتن مذهب شیعه در ایران موجب حضور علمای شیعه حتی از سرزمین‌های اطراف در ایران گردید به‌ویژه در دوران شاه‌طهماسب که تعداد زیادی از علمای جبل عامل به دربار او روی آوردند و صاحب مقامات برجسته مذهبی شدند و اکثراً به همکاری با دولت صفوی پرداختند و نس چکیده کامل

  تشکیل دولت صفوی و رسمیت یافتن مذهب شیعه در ایران موجب حضور علمای شیعه حتی از سرزمین‌های اطراف در ایران گردید به‌ویژه در دوران شاه‌طهماسب که تعداد زیادی از علمای جبل عامل به دربار او روی آوردند و صاحب مقامات برجسته مذهبی شدند و اکثراً به همکاری با دولت صفوی پرداختند و نسل دوم و سوم این علما در دهه‌های بعد همچنان با حکومت صفوی همکاری داشتند.شیخ بهایی از نسل علمای جبل عامل است که در دوران سلطنت شاه‌عباس اول مقام شیخ‌الاسلامی که بالاترین مقام مذهبی بود را بر عهده داشت او به‌عنوان یک عالم برجسته شیعه در عین همکاری با دولت صفوی ولی (در برخی آثارش) با شک و تردید به این همکاری می‌نگرد و حتی از آن به‌عنوان شرک یاد می‌کند. این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی درصدد است با استفاده از منابع تاریخی ابتدا تصویری از حکومت صفوی در دوران سلطنت شاه‌عباس اول ارائه داده سپس به تحلیل عملکرد شیخ بهایی و تعامل او با دولت صفوی بپردازد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  15 - نگرش مورخان آثار تاریخنگاری سده واپسین صفوی (1035ه ق -1135ه ق) به قیام‌ها و شورش‌ها در ایران با تاکید بر منابع داخلی
  نسترن ریاسوند منیره کاظمی راشد محمدباقر آرام رحیم شهرتی فرد
  چکیده: واپسین قرن دورۀ صفویه به دلیل ضعف حکومت مرکزی، موجب شورشهای اعتراض آمیزی همچون شورش غریبشاه ویا رستم خان سپهسالار و...علیه حکومت مرکزی شد. مورخان این دوره ضمن وابستگی‌ها یا تمایلات جانبدارانه درباری، علاوه بر گزارش شورش و تاکید بر عدالت شاهان، به توجیه علل این شو چکیده کامل

  چکیده: واپسین قرن دورۀ صفویه به دلیل ضعف حکومت مرکزی، موجب شورشهای اعتراض آمیزی همچون شورش غریبشاه ویا رستم خان سپهسالار و...علیه حکومت مرکزی شد. مورخان این دوره ضمن وابستگی‌ها یا تمایلات جانبدارانه درباری، علاوه بر گزارش شورش و تاکید بر عدالت شاهان، به توجیه علل این شورشها پرداخته و در بخش اعظمی از گزارشات، صرفا سرداران یاغی و یا طوایف شورشی را مقصر قلمداد کرده‌اند وتقریبا در هیچ یک از این منابع مطالبی در خصوص علل واقعی حدوث این شورشها و همچنین تحلیل پیامدهای آنان آورده نشده است. به دلیل وابستگی های مورخان به دربار و ساختار دیوان سالاری، دیدگاه حاکمیتی در ارائه گزارشات و تبیین علل و پیامدهای این اعتراضات بسیار پر رنگ است. براین اساس، پرسش اصلی در این پژوهش این است که شورشها و درگیریهای داخلی چه جایگاهی را در آثار تاریخنگاری سده پایانی عصر صفوی به خود اختصاص داده اند؟ انعکاس این شورش‌ها بر اساس نگرش مورخان و حجم منابع تاریخی و موقعیت اجتماعی و سیاسی مورخان در این دوره متفاوت بوده و به علل مذهبی و دینی و اجتماعی و سیاسی و ... بستگی دارد. انجام پژوهش حاضر به روش گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای وتحلیل محتوا میسر شده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  16 - سیری تاریخی در آموزه های عرفانی در مثنوی مولانا
  فاطمه حاج زین العابدین کامل احمد نژاد فریده محسنی هنجنی افسانه لطفی عظیمی
  در دیدگاه ویکتور فرانکل معنا درمانی عبارت از درمان از رهگذر معنا یا شفابخشی از رهگذر معناست. فرانکل اراده معطوف به معنا را سرچشمة همة انگیزه‌ها و اهداف انسان می‌داند. انسان در معنی درمانی باید برای سلامت روان خویش، آزادی انتخاب رفتار داشته باشد و قدم در معنویت ناخودآگاه چکیده کامل

  در دیدگاه ویکتور فرانکل معنا درمانی عبارت از درمان از رهگذر معنا یا شفابخشی از رهگذر معناست. فرانکل اراده معطوف به معنا را سرچشمة همة انگیزه‌ها و اهداف انسان می‌داند. انسان در معنی درمانی باید برای سلامت روان خویش، آزادی انتخاب رفتار داشته باشد و قدم در معنویت ناخودآگاه خود بگذارد و با پاسخ به کشف ناخودآگاهش، حقیقت متعالی درونی خویش را کشف نماید تا بتواند از اساسی-ترین رنج آدمی یعنی مرگ نیز، تعریفی زیبا داشته باشد. به عقیدة فرانکل معناجویی و یافتن معنای زندگی در واقع تجلّی انسانیت است و معنا مانند ایمان، امید و عشق کشف کردنی است. مولانا در مثنوی معنوی به دنبال ایجاد انگیزه و شوق به زندگی همراه با معنویت است. او می‌کوشد موانع رسیدن به معنویّت را از پیش پای سالک بردارد. تحمّل رنج‌ها، مسئولیّت‌پذیری، عشق راستین، اعتقاد راسخ به خدا راهکارهای رسیدن به معنویّت است. دیدگاه عرفانی مولوی با روانشناسی معناگرای ویکتور فرانکل همسوست. از این روی در پژوهش حاضر بر اساس نظریۀ معنادرمانی فرانکل به تحلیل مفهوم معنی و شوق زندگی در مثنوی معنوی پرداخته می‌شود. روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و از نوع کتابخانه‌ای است. در این پژوهش مؤلّفه‌های رنج، تحمّل‌پذیری، مسئولیت‌پذیری، عشق و دین‌داری نظریۀ فرانکل در مثنوی معنوی تبیین و تفسیر شده است. در روان‌شناسی معنی‌گرای فرانکل و تعالیم عملی عرفان مولانا به رنج و سختی با دید مثبت نگریسته می‌شود و هردو استقامت و تحمّل را در برابر مصائب و مصاعب عامل پختگی و وسیلۀ کمال انسان می‌دانند. پرونده مقاله