بررسی بازتاب گسترش تشیع در خراسان و تأثیر آن بر مقبره علی بن موسی‌الرضا (ع) در منابع جغرافیایی و تاریخی از قرن سوم تا اواخر دوره تیموریان
محورهای موضوعی : فصلنامه تاریخیوسف ظهوریان 1 , اردشیر اسد بیگی 2 , شهربانو دلبری 3 , علی رضا روحی 4
1 - دانشجوی دکتری تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.
2 - استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.
3 - استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.
4 - دانشیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران.
کلید واژه: تشیع, خراسان, مقبره امام رضا (ع), جغرافی‌نگاران, هنرشیعی,
چکیده مقاله :
مدفن امام هشتم شیعیان علی بن موسی‌الرضا (ع) در دیار خراسان موجب گردید تا شیعیان و محبین خاندان اهل‌بیت(ع) در این ناحیه مسکن گزینند و خراسان مرکزی برای گسترش تشیع امامیه و نشر عقاید شیعیان در ایران گردد. حضور آنان در کنار بقعه متبرکه علی بن موسی‌الرضا (ع) موجب شد تا این بقعه شریفه در طول دوره‌های زمانی دستخوش تغییر و تحول در بنا و تزئینات گردد. روش این جستار به‌صورت توصیفی- تحلیلی هست. پرسش اصلی این تحقیق مبنی بر این مطلب است که گسترش تشیع امامیه چه تأثیری بر بقعه متبرکه علی بن موسی‌الرضا (ع) گذاشته است و این تأثیر در کتب جغرافی‌نگاران و مورخین چگونه بازتاب یافته است. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که در دوره‌های اولیه مورخین و جغرافی‌دانان تنها به ذکر محل دفن پرداخته‌اند اما در ادوار بعد با حضور شیعیان و اقدامات آنان در جهت گسترش بقعه این امر مورد توجه جغرافی‌دانان و مورخین قرار گرفت و در باب تزئینات و ساختار بنای بقعه سخنانی ذکر شده است، برخی حتی پا را فراتر نهاده و با جزئیات به ذکر نام بانیان و اقدامات آنان در جهت تغییر در تزئینات و ساختار بنا پرداخته‌اند.
The scholars and elders of each religion are very important to their followers. The position of Imam Reza (as) and his grateful tomb have always been popular throughout the history of the people, including Muslim geographers. Also, various groups of people have always tried to maintain their religious sites. The collection of buildings and places of honor Aliben- Mussi -al- Reza (AS) is considered to be very beautiful artwork. Because in each of its parts there is a work of art. The appearance of verandahs, porches and flower beds is designed specially by architects and engineers and is made with special designs and numerous architectural, tiling, mirroring, gilding, painting, carving, calligraphy and inscriptions in the courtyard Nourani Imam Reza (AS) and his mausoleum are a reminder of the various artistic manifestations of Iran's different period from the third century AH that fascinated the wonder and beauty of the art as well as the travelers and geographers.The present article tries to identify the viewpoints of tourists and geographers about Imam Reza (AS) with a historical, analytical and descriptive approach. In this research, first, Imam Reza (as) enters Maraw and his martyrdom and then goes to the viewpoint of travelers and geographers about their tomb. By studying the historical and analytical sources of available resources, it seems that the appearance of porches, porches and flower beds, specially designed by architects and engineers, is made with special designs,
_||_