انعکاس اوضاع اقتصادی عامه مردم، مشاغل و حرف درآثارتاریخنگاری سده پایانی صفوی

محورهای موضوعی : فصلنامه تاریخ

نسترن ریاسوند ¹ (دانشجوی دکترا،گروه تاریخ .واحد شبستر ،داشگاه آزاد اسلامی .شبستر. ایران.)
منیره کاظمی راشد ² (استادیار گروه تاریخ، واحدشبستر،دانشگاه آزاداسلامی،شبستر،ایران،)
محمدباقر آرام ³ (استاد مراکز آموزش عالی فرهنگیان، ایران.)
رحیم شهرتی فرد ⁴ (استادیار موسسه آموزش عالی نبی اکرم ص تبریز،ایران.)

تاریخ دریافت : 1400/11/19 تاریخ پذیرش : 1401/04/01 تاریخ انتشار : 1402/09/01

کلید واژه: ایلات, صفویان, اوضاع اقتصادی, منابع تاریخنگاری, طبقه شهری,

چکیده مقاله :

از بزرگترین طبقه تشکیل دهنده جامعه در سده واپسین حکمرانی صفویان، یعنی کشاورزان، اطلاعات جامعی در دست نداریم. در منابع محدودی به تشریح اوضاع کلی بخشی از کشاورزان پرداخته شده است که این گزارشها از استمرار فقر در زندگی روستاییان حکایت دارند. وضعیت اقتصادی رعایا اغلب در محدوده ارتباط ایشان با مقوله مالیات طرح گردیده است. لیکن در مورد میزان دقیق مبالغ اخذ شده و یا تاثیر آن بر کیفیت زندگی مردم چیزی به دست نمیدهد. علی رغم اینکه خاستگاه قزلباشان از ایلات وترکمانان کوچ نشین بود وضعیت اقتصادی این طبقه از جامعه آن روز ایران نیزدر منابع تاریخنگاری نادیده گرفته شده است ونقش پر رنگ نظامی آنها در معادلات سیاسی- نظامی که چارچوب دیدگاه مورخان را تشکیل میدهد حیات اجتماعی و کارکردهای اقتصادی ایشان را در محاق فرو برده است. براین اساس، پرسش اصلی در این پژوهش این است که وضعیت اقتصادی عامه مردم چه جایگاهی را در آثار تاریخنگاری سده پایانی عصر صفوی به خود اختصاص داده اند؟اسناد دیوانی در خصوص اوضاع اقتصادی خرده مالکان، صنعتگران و پیشه وران ودر مجموع طبقات فرودست جامعه شهری, چیزی به دانش ما نمی افزایند زیرا این منابع در واقع گویای ساختار دیوانسالاری حاکم بر ساز و کارهای دولتی آن دوره هستند و نظر به کاربرد آنها در دوره مذکور الزامی به پرداختن به این امر در خود احساس نمیکردند. انجام پژوهش حاضر که به روش گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای وتحلیل محتوا میسر شده است سعی در کشف میزان توجه مورخان این دوره نسبت به طبقه مذکور دارد.

چکیده انگلیسی:

We do not have comprehensive information about the largest constituent of society in the last century of Safavid rule, namely farmers. Limited sources describe the general situation of some farmers, which indicates the continuation of poverty in the lives of villagers. The economic situation of the subjects is often projected in the context of their relationship with the category of taxation. But it does not say anything about the exact amount received or its impact on people's quality of life. But it does not say anything about the exact amount received or its impact on people's quality of life. Despite the fact that the Ghezelbas were originally from nomadic tribes and Turkmens, the economic situation of this class of Iranian society at that time has also been ignored in historiographical sources. And their colorful military role in the political-military equations, which forms the framework of historians' views, has obscured their social life and economic functions. Court documents on the economic situation of smallholders, artisans and craftsmen, and the lower classes of urban society as a whole do not add anything to our knowledge. Because these sources are in fact indicative of the bureaucratic structure governing the government mechanisms of that period, and considering their application in the mentioned period, they did not feel the need to address this issue.