مجلس چهاردهم و مقدمات ملی شدن صنعت نفت ایران

محورهای موضوعی : فصلنامه تاریخ

امید ترابی پور ¹ , علی بیگدلی ² , نعمت احمدی نسب ³

1 - دانشجوی دکتری تاریخ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استاد تمام تاریخ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - استادیار تاریخ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1400/11/06 تاریخ پذیرش : 1401/01/31 تاریخ انتشار : 1402/03/01

کلید واژه: مشروطه, متفقین, مجلس چهاردهم, ملی‌شدن صنعت نفت, امتیاز نفت,

چکیده مقاله :

موقعیت سوق‌الجیشی ایران همواره مورد توجه قدرت‌‌های جهانی بوده؛ اما در قرن بیستم با کشف نفت و بهره‌‌برداری از ذخایر عظیم نفت، این توجه دو چندان شد. به خصوص آنکه دول متفق انگلیس، شوروی و آمریکا خواهان دستیابی به این منبع عظیم بوده و با بستن قراردادهای گوناگون، ثروت هایی کلان به جیب می‌زدند. به همین خاطر، یکی از موضوعات قابل توجه در عرصه تاریخ معاصر ایران، به خصوص از زمان مشروطه به بعد، آن است که با تأسیس مجلس به عنوان نهاد قانون‌گذار در کشور، این نهاد جهت مقابله با سیاست‌های نظام حاکم، چه واکنشی از خود در برابر رویدادهایی مثل صنعت نفت و قراردادهای نفتی از خود نشان می‌داد. هدف این مقاله، تبیین جایگاه مجلس چهاردهم شورای ملی در ملی شدن صنعت نفت است و پرسش اصلی این است که مجلس چهاردهم شورای ملی و مذاکرات مربوط به نفت، چگونه مقدمات ملی کردن صنعت نفت را فراهم کرد؟ یافته‌های پژوهش حاضر به ما نشان می‌دهد که پس از دوره دیکتاتوری رضاشاه پهلوی، مجلس شورای ملی از دوره چهاردهم به بعد به جایگاه واقعی خود نزدیک شد و نمایندگان توانستند در فضای نسبتاً باز سیاسی، در برابر رویدادهای مهم کشور از جمله بحران واگذاری امتیاز نفت و کوتاه کردن دست متفقین از آن، آزادانه موضع‌گیری کنند.

چکیده انگلیسی:

Iran's strategic position has always been the focus of world powers; But in the twentieth century, with the discovery of oil and the exploitation of vast oil reserves, this attention doubled. Especially since the Allies, such as Britain, the Soviet Union, and the United States, sought to gain access to this vast resource and, by concluding various contracts, amassed vast fortunes. Therefore, one of the significant issues in the field of contemporary history of Iran, especially since the time of the Constitution, is that with the establishment of the parliament as a legislative body in the country, this institution to counter the policies of the ruling system, what is its reaction in It was equal to events such as the oil industry and oil contracts. The purpose of this article is to explain the position of the 14th National Assembly in the nationalization of the oil industry, and the main question is how the 14th National Assembly and the oil negotiations prepared the ground for the nationalization of the oil industry? The findings of the present study show that after the dictatorship of Reza Shah Pahlavi, the National Assembly came closer to its real position from the fourteenth period onwards and the deputies were able to move in a relatively open political atmosphere in the face of important events in the country, including the crisis, Oil concessions and alienating the Allies from it, to take a free stand.