سیاست های اقتصادی تحول گرایانه در کشور ایران، در یک چشم انداز تاریخی

امیر احمدزاده ¹ ( دانشجوی دکتری، گروه علوم سیاسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران. )
بهمن کشاورز قاسم آبادی ² ( استادیار، گروه علوم سیاسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران. )
مهدی خوش خطی ³ ( استادیار، گروه علوم سیاسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران )
ابوالفضل لطفی زاده ⁴ ( استادیار، گروه روابط بین‌الملل، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران. )

تاریخ ارسال : 1402/03/13 تاریخ تایید : 1402/03/31

کلید واژه: ایران, سیاست, تحول, اقتصاد, چشم انداز تاریخی,

چکیده مقاله :

موضوع توسعه و نقش دولت در آن، از بحث‌انگیزترین مسائل حوزه‌هـای گونـاگون تفکر و پژوهش در ایران، طی یک قـرن اخیـر، بـوده اسـت. در مقاله حاضر تلاش شده است تا سیاست‌های اقتصادی تحول-گرایانه در کشور ایران، از دریچۀ تاریخی مورد بررسی قرار گیرد. برای این منظور، حکومت‌های پهلوی اول و دوم بررسی شده و تصویر دولت و سیاست‌های اقتصادی آنان با دیدگاه توسعه‌گرایانه مورد بحث قرار گرفته است. همچنین تصویر دولت و سیاست‌های اقتصادی دولت ائتلافی و دولت یکپارچه اسلامی بررسی شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که در دوره پهلوی اول، سیاست‌های توسعه گرایانه و بنیادین بسیاری صورت گرفت که می‌توان گفت زیر بنای توسعه در ایران از آن زمان آغاز شد. در دورۀ پهلوی دوم با توجه به افزایش چشمگیر قیمت نقت و سرازیر شدن میلیون‌ها دلار حاصل از فروش آن درآمد دولت افزایش یافت؛ ولی بیشتر این درآمدها صرف تجهیزات جنگی و سلاح‌های خریداری شده از دولت‌های غربی بود؛ چنان که ایران آن زمان به پنجمین ارتش جهان تبدیل شد. در دورۀ جمهوری اسلامی و دولت ائتلاف، هر چند سیاست‌های اقتصادی چندانی صورت نگرفت؛ ولی می‌توان اشاره نمود که سیاست مصادره اموال در این دوره بسیار پررنگ می نمود . در دوره دولت یکپارچه اسلامی سیاست‌های اقتصادی بیشتر حول محورسیاست تشویقی بازگشت به روستا و با توجه به جنگ تحمیلی و تحریم‌های سنگین امریکا، با نظام کوپنی و دخالت دولت در تمامی ارکان اقتصاد با هدف کنترل قیمت‌ها صورت می گرفت.

چکیده انگلیسی :

The issue of development and the role of the government in it has been one of the most controversial issues in various fields of thought and research in Iran during the last century. In this article, an attempt has been made to examine the transformational economic policies in Iran from a historical perspective. For this purpose, the first and second Pahlavi governments have been examined and the image of the government and their economic policies have been discussed with a developmental perspective. Also, the image of the government and the economic policies of the coalition government and the unified Islamic government have been examined. The results of the research indicate that during the first Pahlavi period, many developmentist and fundamental policies were implemented, which can be said to be the foundation of development in Iran since that time. During the second Pahlavi period, the government's income increased due to the significant increase in the price of gold and the flow of millions of dollars from its sale. But most of these revenues were spent on war equipment and weapons purchased from Western governments; As Iran became the fifth army in the world at that time. During the period of the Islamic Republic and the coalition government, although there were not many economic policies; But it can be pointed out that the policy of property confiscation was very prominent in this period.