چگونگی استفاده داعیان ایرانی از کلام و فلسفه در تحکیم اقتدار امامت فاطمی

محورهای موضوعی : فصلنامه تاریخ

زهرا رئوفی ¹ , سید علیرضا واسعی ² , محمود سید ³

1 - دانشجوی دکتری، گروه تاریخ اسلام، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگی اسلامی
3 - استادیار گروه تاریخ ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، ،تهران،ایران

تاریخ دریافت : 1399/12/18 تاریخ پذیرش : 1400/06/08 تاریخ انتشار : 1400/12/01

کلید واژه: فاطمیان, داعیان ایرانی, نهاد دعوت, کلام و فلسفه,

چکیده مقاله :

یکی از مهم ترین فعالیت های هسته مرکزی دعوت، شامل تالیف آثاری در الهیات-کلام-فلسفه-فقه با تاکید بر اندیشه امامت محوری به عنوان اصول دین به تحلیل و اثبات حقانیت نص امامت فاطمیان می پردازد. در این مرحله داعیان ایرانی به عنوان کارگزاران ایدئولوژی خلافت، تلاش نمودند از طریق فعالیت نظری به تدوین آثار کلامی- فلسفی در تبیین ساخت قدرت مذهبی- سیاسی فاطمیان بپردازند. داعیان و متفکران ایرانی با تکیه بر تعالیم شیعی و آشنا با فلسفه و حکمت و با استعمال آیات و احادیث در تبلیغ و تبشیر و تعالی سیادت کاریزمایی امام- خلیفه فاطمی نقش بارزی ایفا نمودند. تلاش داعیان در دربار فاطمی تلفیق علم ودین بود واز طریق آن دو در پی اثبات و تبیین علمی اقتدار امامت فاطمی در برابر مخالفان و رقیبان بودند، بطوری که داعیانی چون کرمانی، سجستانی، الموید شیرازی، ناصرخسرو و... با توجه به اوضاع سیاسی- مذهبی عصر خویش خواستار تحکیم قدرت سیاسی- مذهبی خلافت فاطمی در برابر مخالفان و رقیبان بودند، چنانکه ابویعقوب سجستانی با روش تحلیل عقلانی و علمی، امامت فاطمیان را تحلیل و تفسیر نمود.

چکیده انگلیسی:

One of the most important activities of the central core of the invitation, including writing works in theology-theology-philosophy-jurisprudence with emphasis on the idea of ​​the central Imamate as the principles of religion, analyzes and proves the legitimacy of the text of the Fatimid Imamate. At this stage, the Iranian da'is, as agents of the caliphate ideology, tried to compile theological-philosophical works to explain the construction of the Fatimid religious-political power through theoretical activity. Relying on Shiite teachings and familiar with philosophy and wisdom, and using verses and hadiths, Iranian da'is and thinkers played a significant role in propagating and preaching the charismatic sovereignty of the Fatimid Imam-Caliph. The efforts of the da'is in the Fatimid court were a combination of science and religion, and through them they sought to prove and scientifically explain the authority of the Fatimid Imamate over the opponents and rivals, so that da'is such as Kermani, Sajestani, Al-Muayyid Shirazi, Naser Khosrow, etc., according to the political situation. - The religious of their time wanted to strengthen the political-religious power of the Fatimid Caliphate against the opponents and rivals, as Abu Ya'qub Sajestani analyzed and interpreted the Fatimid Imamate through the method of rational and scientific analysis.