بررسی کنوانسیون حمایت از میراث های فرهنگی و طبیعی(1972) و انتخاب چند نمونه از آثار طبیعی ملی ایران و تطبیق با معیارهای کنوانسیون مذکور جهت ثبت در فهرست میراث های جهانی

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

فرهاد دبیری ¹ , حسنعلی لقائی ² , شیرین شیرازیان ³

1 - استادیار ، گروه حقوق محیط زیست ، دانشکده محیط زیست و انرژی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
2 - عضو هیأت علمی، گروه طراحی محیط زیست، دانشکده محیط زیست و انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات
3 - دکتری حقوق بین الملل، دانشکاه لورن (کشور فرانسه)، *(مسوول مکاتبات).

تاریخ دریافت : 1384/09/12 تاریخ پذیرش : 1385/02/25 تاریخ انتشار : 1393/10/01

کلید واژه: کنوانسیون یونسکو, میراث طبیعی, معیار ارزشی گزینشی, مناطق چهارگانه, ثبت آثار جهانی,

چکیده مقاله :

تنوع زیستی در ایران به گونه‌ای است که اکوسیستم های ویژه و منحصر به فردی را ایجاد نموده که به عنوان میراث ملی نیازمند حفاظت و نگهداری می‌باشند،چنانچه جامعه جهانی در قالب کنوانسیون حمایت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان (۱٩٧٢) اقدام به حمایت این گونه آثار به عنوان میراث مشترک بشریت، براساس معیارهای ارزشی گزینشی با چهار چوب هایی برمبنای اصالت، تمامیت و طرح مدیریت جهت حفاظت موثر، در حال و آینده نموده است. در بررسی های صورت گرفته از آن جا که ایران از ۱٩٧۵ تا کنون هفده میراث فرهنگی جهانی ( از جمله پرسپولیس، چغازنبیل، تخت سلیمان، ارگ تاریخی بم،گنبد سلطانیه و شهر سوخته... ) ثبت نموده. در حالی که در مورد میراث های طبیعی تاکنون اثری ثبت نشده و تنها پیشنهاداتی به یونسکو ارایه شده است. در همین راستا بر اساس مطالعات کتابخانه ای، مصاحبه با کارشناسان و بررسی اسناد بالادستی و قوانین موجود، محدوده هایی از مناطق چهارگانه که عمدتاً ذخیره گاه زیست کره معرفی شده اند، واجد شرایط مناسب ‌تری به سبب تطبیق با معیارهای ارزشی گزینشی می‌باشند. از همین رو از میان ٢٧۴منطقه موجود، هفت منطقه: پارکهای ملی گلستان، کویر ، مناطق حفاظت شده ارسباران، گنو، ارژن و پریشان، پارک ملی، منطقه حفاظت شده و پناهگاه حیات وحش توران و پناهگاه حیات وحش میانکاله انتخاب و پس از مقایسه تطبیقی با معیارهای کنوانسیون یونسکو در نهایت پارک های ملی گلستان و کویر به عنوان آثار طبیعی پیشنهادی جهت ثبت در فهرست میراث های جهانی کنوانسیون معرفی ‌گردید.

چکیده انگلیسی:

Biological diversity in Iran is in a way that it has formed exclusive and exceptional ecosystem which require protection as national heritage same as the way the global society has protected such phenomena as common mankind heritage through the Convention on Protection of Cultural and Natural Heritage (1972) in accordance with the selective-value based criteria implementing frameworks on the basis of originality, integrity and management in order to effectively protect such phenomenon at the present time and in the future. Based on the studies, Iran has registered 17 global cultural heritage since 1975 (including  Persepolis,Tchogha Zanbil, Takht-e soleyman, Bam and its cultural landscape, Soltaniyeh and Shahr-i-sokhta) whereas it has not registered any natural heritage yet and it has merely presented some suggestions to UNESCO. In this regard, based on the library studies, interviews with experts and study of the upstream documents and existing regulations, certain areas of four regions which have been mostly recognized as habitats are more qualified due to their conformity with the selective-value based criteria. Therefore, from 274 existing regions, 7 regions i.e.the National Park of Golestan, Kavir, Preserved district of Arasbaran, Genu, Arjan and Parishan, Touran National Park, Preservation and shelter for the wildlife, Miankaleh wildlife shelter were selected and after comparative study with the UNESCO Convention criteria, finally Golestan and Kavir Nationals Parks were suggested as natural phenomena for the registration in the list of the Convention's Natural heritage

منابع و مأخذ:

1. نوری، جعفر، فرهنگ جامع محیط زیست، انتشارات سازمان چاپ،١٣٧٢.


2. مجنونیان، هنریک، راهبردها و معاهدات جهانی حفاظت از طبیعت و منابع زنده، انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست، ١٣٧٨.


3. صمدی،یونس،١٣۸٢،«میراث فرهنگی در حقوق داخلی و بین المللی»،انتشارات سازمان میراث فرهنگی.


4. سازمان حفاظت محیط زیست، مجموعه قوانین و مقررات حفاظت محیط زیست ایران، (جلد دوم)، انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست، ١٣٨٢.


5. Text of the World Heritage Convention,2014: http://www.unesco .org/whc/world _htm (non-frames) http://www.unesco .org/whc/toc/mainf16.htm(frames)


6. Operational Guidelines for the Implementation of the World Heritage Convention, 2013: http://whc.unesco.org/en/guidelines


7. Unesco world heritage list,2014: http://www.thesalmons.org/lynn/world.heritage.html


8. Tentative Lists, state party : Iran,2014:  http://whc.unesco.org/en/tentativelists/state=ir


9. سازمان حفاظت محیط زیست، گزارش وضعیت محیط زیست ایران، انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست ایران،١٣۹٢.


10. سازمان حفاظت محیط زیست، عملکرد ٨ ساله سازمان حفاظت محیط زیست (۹٣- ١٣٨۵)، انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست ایران،١٣۹٣.


11. سازمان حفاظت محیط زیست، طرح جامع پاری  ملی گلستان – دانشگاه ارومیه،١٣٧٦.


12. سازمان حفاظت محیط زیست، پارک  ملی گلستان (ذخیره گاه زیست‌کره )، انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست،١٣٧٨.


13. سازمان حفاظت محیط زیست، مطالعات طرح جامع مدیریت منطقه حفاظت شده ارسباران، انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست، ١٣٨٢.


14. سازمان حفاظت محیط زیست ، مطالعات طرح جامع مدیریت مجموعه کویر مرکزی (منطقه حفاظت شده + پارک ملی)، انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست، ١٣٨١.


15. وزارت جهاد کشاورزی، پروژه مدیریت زیست محیطی دریاچه ارومیه،١٣٨١.


16. سازمان حفاظت محیط زیست، منطقه حفاظت شده گنو (ذخیرگاه زیست کره)، اداره کل سازمان حفاظت محیط زیست استان هرمزگان و معاونت پژوهشی دانشگاه شهید بهشتی،١٣٧٦.


17. سازمان حفاظت محیط زیست، مطالعات طرح جامع مدیریت منطقه حفاظت شده گنو،انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست، ١٣٨١.


18. سازمان حفاظت محیط زیست، مطالعات طرح جامع مدیریت مجموعه توران( پارک ملی + منطقه حفاظت شده+پناهگاه حیات وحش)، انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست، ١٣٨١.


19. سازمان حفاظت محیط زیست، مطالعات طرح جامع مدیریت پناهگاه حیات وحش میانکله، انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست، ١٣٨٢.


20. سازمان حفاظت محیط زیست، مطالعات طرح جامع مدیریت منطقه حفاظت شده ارژن و پریشان ، انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست،١٣٨٢.