بررسی فلور، ساختار رویشی و کورولوژی عناصر گیاهی در بخشی از منطقه حفاظت شده اشترانکوه، لرستان

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

سارا عباسی ¹ (دانشجوی دکتری علوم محیط زیست . دانشکده انرژی و محیط زیست . علوم و تحقیقات تهران . تهران *(مسئول مکاتبات))
مریم بهداروند ² (مربی گروه منابع طبیعی و محیط زیست . دانشگاه پیام نور ، تهران . لرستان)
حبیب زارع ³ (عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران. مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران, هرباریوم باغ گیاهشناسی شمال (نوشهر))
بابک پیله ور ⁴ (استادیار گروه جنگلداری ، دانشکده کشاورزی ، دانشگاه لرستان)
سید محسن حسینی ⁵ (استاد گروه جنگلداری دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس)

تاریخ دریافت : 1387/07/29 تاریخ پذیرش : 1387/12/22 تاریخ انتشار : 1394/01/01

کلید واژه: فلورستیک, کورولوژی, ساختار رویشی, منطقه حفاظت شده اشترانکوه لرست,

چکیده مقاله :

منطقه رویشی زاگرس در غرب ایران یکی از غنی ترین و ارزشمند ترین اکوسیستم های پیوسته رویشی ایران است به طوری که از نظر تنوع و ترکیب فلورستیک دارای اهمیت شایان توجهی می باشد و منطقه حفاظت شده اشترانکوه در استان لرستان نیز یکی از اکوسیستم های شاخص آن است. در این مطالعه معرفی فلور ، بررسی کورولوژیک و مطالعه ساختار رویشی عناصر گیاهی در بخشی از دامنه های زاگرس مرکزی در منطقه حفاظت شده اشترانکوه لرستان مد نظر قرار گرفت . مطالعه حاضر از نخستین مطالعات فلورستیک از این دست در منطقه حفاظت شده اشترانکوه می باشد. روش این پژوهش در قسمت های غرب و جنوب غربی منطقه حفاظت شده اشترانکوه در وسعتی نزدیک به 50 هکتار ، در طبقه ارتفاعی 1800-1600 متر از سطح دریا انجام شد. کلیه گونه های گیاهی مشاهده شده در طول فصل بهار جمع آوری گردید. شناسایی گونه ها و پراکنش جغرافیایی و کورولوژی و طیف زیستی عناصر گیاهی بر مبنای تقسیم بندی نواحی جغرافیایی و مناطق فلورستیک زهری و فلورهای مربوطه و شکل زیستی عناصر گیاهی موجود با استفاده از روش طبقه بندی شکل های زیستی Raunkiaerتعیین شد . بحث و نتیجه گیری 62 گونه از 24 تیره شناسایی شد . تیره های Asteraceae، Papilionaceae ، Poaceae ، Rosaceae، Lamiaceae ، Liliaceae ،Apiaceae به ترتیب از مهم ترین تیره های موجود در منطقه می باشند همی کریپتوفیت ها (32%) و تروفیت ها (31%) شکل های زیستی غالب بودند که طیف زیستی رویشی منطقه را تشکیل می دهند . عناصر رویشی ایران تورانی(39%) ، ایران تورانی مدیترانه ای(22%) و ایران تورانی مدیترانه ای- اروپا سیبری (17%)از مهم ترین گروه های کورولوژیک موجود در منطقه می باشند. 10 گونه انحصاری سرزمین ایران هستند که 6/0 % از کل گونه های اندمیک فلور ایران را در بر می گیرند.

چکیده انگلیسی:

Plantation area of Zagros in west Iran is amongst the richest and most valuable interconnectedecosystems in Iran which contains enormous genetic and plant resources and it is of the significantimportance in terms of diversity and combination of floristic. The Protection area of Oshtorankooh inLorestan province is considered as one of the distinguished ecosystems of this area. For this reason,this study addresses the introduction of Floristic, and Chorology investigation and examination ofVegetation Structure of the plants in a certain part of central Zagros mountain slopes located atOshtorankooh, Lorestan. The results of this study include identification of 62 species related to 24families within area of just 50 hectares, located at 1600-1800 Meters altitude in Proteced area ofOshtorankooh. Asteraceae, Papilionaceae, Poaceae, Rosaceae, Lamiaceae, Liliaceae and Apiaceae andthey are the most important available families of this region and comprise70%of overall species.Hemicryptophytes (32%) and Therophytes (31%) are the dominant biological forms. Chorologicinvestigation of the species and extraction of Chorotypes showed that Irano-Turanian (39%), Irano-Turanian–Mediterranean (22%) and Irano-Turanian–Mediterranean–Siberian European (17%)growing elements are the most important available chorological groups of this area and other plantcombination is related to Caro-types which are found in two or several regions and stand in the lowerorders of importance. In addition, endemically, 10 species, namely 16% of them are special andendemic within territory of Iran which comprises 0.6 % of overall endemic species of Iran.

منابع و مأخذ:

1. قهرمان ، ا و عطار، ف .1377؛تنوع زیستی گونه های گیاهی ایران . جلد اول ،انتشارات دانشگاه تهران.


2. مخدوم، مجید .1376.آمایش سرزمین شش زیر حوزه جنگلی استان فارس رهنمودی برای برنامه ریزی استراتژیک زاگرس ، محیط شناسی، شماره 19، سال 23، تابستان .


3. جزیره ای، محمد حسین و ابراهیمی رستاقی، مرتضی. 1382.جنگل شناسی زاگرس . انتشارات دانشگاه تهران . چاپ اول .  560 صفحه .


4. بیات ،حمید رضا و مجنونیان ،هنریک . 1367. منطقه حفاظت شده اشترانکوه ،انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست ، چاپ اول . 170 صفحه .


5. اکبری نیا، م، زارع، ح، حسینی،س، م، اجتهادی، ح، 1383، بررسی فلور، ساختار رویشی و کورولوژی عناصر گیاهی اجتماعات توس در سنگده ساری، پژوهش و  سازندگی در منابع طبیعی، شماره 64، صفحات96- 84


6. زارع، ح، 1381، بررسی اکولوژیک رویشگاه های توس در سنگده و دره لار، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده تربیت مدرس 1381، 250صفحه


7. زهری، م. فری، و . پروبست، و . و تاختاجان ، آ . وایت، ف. لئونارد، ج. وندلبو، پ . هگی، آی، سی، فریتاگ، ه. کلین، ژ، ک . 1378 . جغرافیای گیاهی ایران. مجموعه مقالات کاربرد جغرافیای گیاهی در حفاظت . ترجمه : مجنونیان . ه . 222 صفحه .


8. ویسکرمی، غ. 1379 . مطالعه فلورستیک منطقه کوه سفید لرستان .پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران


9. عصری، ی و مهرنیا، م . 1380. بررسی جوامع گیاهی بخش مرکزی منطقه حفاظت شده سفید کوه. مجله منابع طبیعی ایران. جلد 54: ص 423-443 .


10.  ابراری واجاری،ک و ویسکرمی،غ.1384. مطالعه فلورستیک منطقه هشتاد پهلو خرم آباد (لرستان). مجله پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی . شماره 67 : تابستان .


11. Rechinger, K. H; (ed.)1963-1998. flora Iranica, No. 1-173.


12. Komarov, V.L & Shishkin, B.K. (eds);1963-1974. Flora of the U.S.S.R.Vols, 1-24 (Translated by Landua,N, Lavoot,R. Blake, Z. & Behrman,L.) Keter and IPST Prees.


13. Davis, PH., 1965-1988. Flora of Turkey and the East Aegean Islands Vol: 1-10. Edinburgh Univ. Press, Edinburgh.


14. Townsend, C. C & Guest,E. (eds.). 1960-1985. flora of Iraq.


15. Zohary, M. & Feindbrun_ Dothan, N. 1960 – 1986, Flora Palaestina, Vols. 1-4. The Academic Press.


16. اسدی، م (سرویراستار)، 1367-1386 فلور ایران، شماره 55-1 ، انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور .


17. مظفریان، و . 1375 . فرهنگ نامهای گیاهان ایران . لاتینی، انگلیسی، فارسی . انتشارات موسسه فرهنگ معاصر . 593 صفحه.


18. Zohary, M. Heyn, C.C and Heller,D. 1980 -1993, Vols. 1-8. conspeetus flora orientalis an Annotated catalogue of the flora of the middle East,The Academy of Seiences and Humanities.


19. Raunkiaer, C 1934.The Life froms of plant and statistical plant geography. Clarendon Press. Oxford.pp328


20. درویش، م و شکویی،م.1384. گزارش تلفیق و تدوین برنامة مدیریت منطقة حفاظت­شدة اشترانکوه. مطالعات و تهیه طرح مدیریت منطقه حفاظت شده اشترانکوه . سازمان حفاظت محیط زیست. مهندسین مشاور تکم: شرکت مهندسین مشاور توسعه تکنولوژی کشاورزی مناسب. جلد پانزدهم.


21. Archibold, O.W., (1996), Ecology of world vegetation, 1st.ed, Chapman and Hall, London, 510pp.


22. اردکانی، م. ر.، 1385، اکولوژی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ هفتم، 340ص.