الگوی آئین رفتار حرفه‌ای حسابرسان مستقل بر اساس دیدگاه انتقادی

محورهای موضوعی : حسابداری و مالی

محمد کریم آبادی ¹ (گروه حسابداری، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران)
زهره حاجیها ² (گروه حسابداری، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
حسین جهانگیرنیا ³ (گروه حسابداری، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران)
رضا غلامی جمکرانی ⁴ (گروه حسابداری، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران)

تاریخ دریافت : 1402/09/19 تاریخ پذیرش : 1402/11/12 تاریخ انتشار : 1403/01/01

کلید واژه: الگو, پژوهش کیفی, دیدگاه انتقادی, آئین رفتار حرفه‌ای, حسابرسان مستقل, واژه‌های کلیدی: شناسایی, خبرگان حرفه,

چکیده مقاله :

چکیده مبنای بسیاری از عملکردهای حسابرسان را باید در رفتار و ارزش‌های آن‌ها جست‌وجو کرد، به همین دلیل توجه به رفتار حرفه‌ای و پیامدهای آن از اساسی‌ترین موضوعات پژوهشی در حوزه‌های سازمانی است. هدف از این پژوهش طراحی الگوی داده بنیاد آئین رفتار حرفه‌ای حسابرسان مستقل بر اساس دیدگاه انتقادی از دیدگاه خبرگان حرفه است. پژوهش حاضر آمیخته (کیفی– کمی) است که بخش کیفی به روش گراندد تئوری انجام شد. 17 نفر نخبگان حسابرسی، با نمونه‌گیری گلوله برفی انتخاب شدند و در بخش کمی 170 نفر از حسابرسان به‌عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. برای تحلیل داده‌های کیفی از تکنیک گراندد تئوری استفاده شد. در بخش کمی از روش های آماری توصیفی و استنباطی و نرم‌افزار spss19 استفاده شد. با انجام کدگذاری در بعد عوامل محیطی (شاخص‌های اقتصادی و رقابتی)، عوامل سازمانی (حاکمیت شرکتی، فرهنگ‌سازمانی و رهبری اخلاقی)، ارزش‌های فردی (شاخص‌های ارزش‌های دینی و ارزش‌های اخلاقی)، عوامل اجتماعی (مسئولیت اجتماعی) و عوامل فردی (درستکاری حسابدار، شایستگی و صلاحیت حرفه‌ای، رازداری و بی‌طرفی) شناسایی شدند. رفتارحرفه‌ای حسابرسان مستقل در حسابداری پدیده‌ای دفعی نیست، نیازمند شکل‌گیری برخی شرایط و انجام برخی استراتژی‌ها است که منجر به پیامدهایی محسوسی می‌گردد و فرد را در انتخاب صحیح رهنمون می‌نماید.

چکیده انگلیسی:

  Abstract Introduction: The basis of many auditors' functions and activities in their behavior and values should be searched, that’s why attention to professional behavior and its consequences is the most basic research topics in organizational areas. The aim of this research is Identifying pattern of Code of Ethics for Independent auditors based on a critical perspective in the view of professionals. Method: This research is mixed (qualitative-quantitative) that the qualitative part was conducted by the qualitative method of Grounded Theory. Seventeen elites of audit were selected by snowball sampling and Semi-structured interview were conducted to collect data. Data analysis method by Grounded theory was performed and 170 auditors in the quantitative section were selected as a statistical sample. Data analysis in the qualitative section to analyze qualitative data using documents and interview was performed by Grounded theory. In the quantitative section descriptive and inferential statistical methods and spss19 software were used. Findings: By doing open coding, axial and selective the central category of this research criteria and indicators of auditors' professional conduct  was called and In the dimension of environmental factors economic and competitive indicators, In the dimension of organizational factors Indicators of corporate governance, organizational culture and ethical leadership, In the dimension of individual value factors Indicators of religious values and moral values, In the dimension of social factors social Responsibility Indicator, In the dimension of Individual factors  the Indicators Honesty Accountant, Accountant Confidentiality and accountant neutrality were identified. Conclusion: The professional behavior of independent auditors in accounting is not a repulsive phenomenon, it requires the formation of some conditions and the implementation of some strategies; which leads to tangible consequences; which guides the person in making the right choice.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع

• اکبری، عیسی؛ پورحیدری، امید؛ خدامی پور، احمد (1398). تأثیر تجربه بر رفتارهای غیرارادی حسابرسان، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، سال 11، شماره 41، ص‌ص: 228 –


• بیرجندیحمید، خدامی پور، احمد، پورحیدری، امید (1398). بررسی تأثیر اخلاق حرفه‌ای بر تردید حرفه‌ای حسابرس. حسابداری مدیریت 12(42), 15-26..


• دهقانی علی، محمدخان کرمانشاهی سیما (1391). میزان رعایت معیارهای اخلاق حرفه‌ای در عملکرد پرستاری از دیدگاه کارکنان پرستاری دانشگاه علوم پزشکی تهران. نشریه مراقبت‌های نوین. دوره 9, شماره 3 ، ص ص: 216-208.


• حاجیها، زهره، فخری، علی (1398). تأثیر اخلاق حرفه‌ای حسابرسان بر بهبود کارایی و ارتقای عملیات حسابرسی (مطالعه موردی: حسابرسان عضو جامعه حسابرسان رسمی ایران). پژوهش و مطالعات اسلامی‌، سال اول - شماره 6 ، ص ص: 47-32.


• جامعه حسابداران رسمی ایران (1393). آیین رفتار حرفه‌ای برای حسابداران حرفه‌ای هیئت بین‌المللی استانداردهای رفتار حرفه‌ای ، مترجم عباس ارباب‌سلیمانی، تهران، انتشارات شهر یاس.


• درخشانمهر، آرش، جبارزاده کنگرلوئی، سعید، بحری ثالث، جمال (1397). تحلیل رابطه رهبری اخلاقی و عملکرد حسابرسان مستقل با نقش تعدیل‌کننده اخلاق حرفه‌ای. فصلنامه علمی مدیریت سازمان‌های دولتی، دوره 6، شماره 2‌، ص‌ص: 158-149.


• دهقانی علی، محمدخان کرمانشاهی سیما(1391). میزان رعایت معیارهای اخلاق حرفه‌ای در عملکرد پرستاری از دیدگاه کارکنان پرستاری دانشگاه علوم پزشکی تهران. نشریه مراقبت‌های نوین، دوره 9، شماره 3، ص‌ص: 216-208.


• رخشی، مریم؛ آذین فر، کاوه؛ نبوی چاشمی، سید علی (1400). فشارها و معضلات اخلاقی موجود در تضاد بها – کیفیت حسابرسی، پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی، سال 13، شماره 50، ص‌ص: 205 –


• رمضان احمدی محمد، آهنگری عبدالمجید، صالحی نیا محسن (1398). مدل‌سازی سازه‌های مؤثر بر اخلاق حرفه‌ای حسابرسی با به‌کارگیری مدل‌سازی ساختاری – تفسیری از دیدگاه خبرگان حرفه. فصلنامه حسابداری ارزشی و رفتاری. دوره 8، شماره 4، ص‌ص: 317-281.


• سلاجقه، آزیتا؛ صفری، ثنا (1394). رابطه اخلاق حرفه‌ای با عملکرد استادان دانشگاه. مجله اخلاق در علوم و فناوری. سال دهم‌، شماره 3‌، ص‌ص: 110-103.


• سعیدی، مسلم؛ ناصری، احمد (1396). تفاوت‌های فردی و قضاوت حرفه‌ای حسابرس، پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی، سال 9، شماره 36، ص‌ص: 129 –


• صیادی تورانلو، حسین، عزیزی، پدرام (1396). شناسایی و رتبه‌‌‌‌‌بندی ارزش‌های اخلاقی در حسابرسی از دیدگاه اسلام با رویکرد تاپسیس فازی، فصلنامه علمی ـ ترویجی اخلاق، دوره 48، شماره 13، ص‌ص: 209-179.


• فرامرز قراملکی، احد (1389). درآمدی بر اخلاق حرفه‌ای ، چاپ سوم، تهران، انتشارات سرآمد.


• نمازی، محمد، رجب دری، حسین (1398). آزمون "الگوی کاربردی توسعه پایدار اخلاق حرفه‌ای حسابداری " با استفاده از تحلیل عاملی تائیدی، پژوهش‌هایحسابداری مالی و حسابرسی، دوره 11، شماره 43، ص ص: 26-1.


• نیکبخت، محمدرضا، مهرگان، محمدرضا، صفری، حسین، مسعودی، جواد (1398). تأثیر توسعه رفتار اخلاقی بر بهبود رفتار حرفه‌ای حسابداران. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، دوره 8، شماره 29، ص‌ص: 202 –

• Alrabba, H. M. (2016). MEASURING THE IMPACT OF CODE OF ETHICS ON THE QUALITY OF AUDITORS’PROFESSIONAL JUDGMENT. Journal of Governance and Regulation/Volume, 5(4), 54-60.


• Zarefar, A., & Zarefar, A. (2016). The Influence of Ethics, experience and competency toward the quality of auditing with professional auditor scepticism as a Moderating Variable. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 219, 828-832.


• Barrainkua, I., & Espinosa-Pike, M. (2018). The influence of auditors’ professionalism on ethical judgement: Differences among practitioners and postgraduate students. Revista de Contabilidad, 21(2), 176-187.


• Boiral, O., Heras-Saizarbitoria, I., & Brotherton, M. C. (2019). Professionalizing the assurance of sustainability reports: the auditors’ perspective. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 33(2), 309-334.


• Oboh, C. S., Ajibolade, S. O., & Otusanya, O. J. (2020). Ethical decision-making among professional accountants in Nigeria: the influence of ethical ideology, work sector, and types of professional membership. Journal of Financial Reporting and Accounting, 18(2), 389-422.


• Vargas, R. A. C. (2001). The moral profession: A study of moral development and professional ethics of faculty. The University of Texas at Austin.


• Chen, D., Hu, X., Liang, S., & Xin, F. (2013). Religious tradition and corporate governance. Economic Research Journal, 9, 71-84.


• De Hoogh, A. H., & Den Hartog, D. N. (2008). Ethical and despotic leadership, relationships with leader's social responsibility, top management team effectiveness and subordinates' optimism: A multi-method study. The leadership quarterly, 19(3), 297-311.


• Elias, R. Z. (2005). The effect of corporate ethical values on accountants’ perceptions of social responsibility. Journal of Applied Business Research (JABR), 21(4), 1-10.


• Arfaoui, F., Damak-Ayadi, S., Ghram, R., & Bouchekoua, A. (2016). Ethics education and accounting students’ level of moral development: experimental design in Tunisian audit context. Journal of business ethics, 138(1), 161-173.


• Fink-Hafner, D., Dagen, T., Doušak, M., Novak, M., & Hafner-Fink, M. (2019). Delphi method: Strengths and weaknesses. Advances in Methodology and Statistics, 16(2), 1-19.


• Hajering, H. (2019). Moderating Ethics Auditor Influence of Competence, Accountability on Audit Quality. Akuntansi l, 23(3), 468-481.


• Khan, K., Abbas, M., Gul, A., & Raja, U. (2015). Organizational justice and job outcomes: Moderating role of Islamic work ethic. Journal of business ethics, 126(2), 235-246.


• Kholina, O., Petrova, E., & Buyndyugova, T. (2019). Formation of professional behavior as a technology of social and labour rehabilitation of persons with special educational needs. In SHS Web of Conferences (Vol. 72, p. 04010). EDP Sciences.


• Kiradoo, G. (2020). Ethics in accounting: Analysis of current financial failures and role of accountants. International Journal of Management (IJM), 11(2), 241-247.


• Clark, L. A. M. (1998). Perceptions and validation of ethics in public schools. Saint Louis University.


• Lee, V. H., Foo, A. T. L., Leong, L. Y., & Ooi, K. B. (2016). Can competitive advantage be achieved through knowledge management? A case study on SMEs. Expert Systems with Applications, 65, 136-151.


• McKay, Dawn Rosenberg. (2019), Career Planning Specialist, Professionalism in the Workplace.www.thebalancecareers.com.


• Montenegro, T. M. (2017). Religiosity and corporate financial reporting: evidence from a European country. Journal of Management, Spirituality & Religion, 14(1), 48-80.


• Okoli, C., & Pawlowski, S. D. (2004). The Delphi method as a research tool: an example, design considerations and applications. Information & management, 42(1), 15-29.


• O'Leary, C., & Stewart, J. (2007). Governance factors affecting internal auditors' ethical decision‐making: An exploratory study. Managerial Auditing Journal, 22(8), 787-808.


• Oraka, A. O., & Okegbe, T. O. (2015). The impact of professional accounting ethics in quality assurance in audit. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 5(8), 64-78.


• Sobhani Nejad, M., Najafi, H., Jafari Harandi, R., & Farmahini Farahani, M. (2015). Teaching professional ethics components from the viewpoint of students Qom University of Medical Sciences. Education Strategies in Medical Sciences, 7(6), 399-403.


• Tzabbar, D., Tzafrir, S., & Baruch, Y. (2017). A bridge over troubled water: Replication, integration and extension of the relationship between HRM practices and organizational performance using moderating meta-analysis. Human Resource Management Review, 27(1), 134-148.


• Valentine, S. (2010). Human resource management, ethical context, and personnel consequences: A commentary essay. Journal of Business Research, 63(8), 908-910.


• Verschoor, C. C. (2005). Do the right thing: IMA issues new ethics guidance. Strategic finance, 42-47.


• Shafer, W. E., & Simmons, R. S. (2008). Social responsibility, Machiavellianism and tax avoidance: A study of Hong Kong tax professionals. Accounting, Auditing & Accountability Journal.