اندازه‌گیری ریسک قیمت پسته و تعیین عوامل موثر بر آن در استان‌های مهم تولیدکننده پسته

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی

مرتضی تهامی پور ¹ , ویدا ورهرامی ² , وجیهه قویدل ³

1 - استادیار دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
2 - استادیار دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
3 - دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد انرژی، دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1395/11/01 تاریخ پذیرش : 1397/10/18 تاریخ انتشار : 1398/01/01

کلید واژه: پسته, بخش کشاورزی, ریسک قیمت, اندازه‌گیری ریسک, الگوی پانل,

چکیده مقاله :

    تولید محصولات کشاورزی با ریسک هایی گوناگون روبه‌روست که یکی از مهم‌ترین آن‌ها ریسک قیمت می­باشد. مدیریت این ریسک می­تواند ضمن ایجاد درآمد مطئن تر برای کشاورزان، به پایداری تولید و امنیت غذایی در کشور کمک کند. هدف اصلی این پژوهش اندازه­گیری ریسک قیمت پسته و شناسایی عوامل موثر بر آن می­باشد. ابتدا با استفاده از شاخص­ بی­ثباتی کوپاک، شاخص ضریب تغییرات استاندارد شده، درصد دامنه تغییرات و مدل­های ARIMA و GARCH  ریسک قیمت پسته برای کشور و استان‌های عمده تولید کننده اندازه­گیری شد و استان­ها از این نظر رتبه­بندی شدند. سپس با استفاده از الگوهای اقتصادسنجی و الگوی پانل به تعیین عوامل موثر بر ریسک قیمت پسته پرداخته شد. در این مطالعه، استان­های کرمان، یزد، سمنان، خراسان رضوی، خراسان جنوبی و خراسان شمالی مورد بررسی قرار گرفتند و از داده­های دوره زمانی 93-1372 استفاده شد. نتایج پژوهش نشان دادند که شدت ریسک قیمتی پسته در طول زمان افزایشی بوده و محصول پسته در استان یزد کم­ترین مقدار نوسان‌های قیمتی و در استان خراسان جنوبی بیش‌ترین مقدار نوسان‌های قیمتی را داشته است. هم­چنین، متغیرهای قیمت­ جهانی پسته و نرخ ارز به ترتیب با ضرایب 7/0 و 2/1 اثر قابل ملاحظه و هم­جهتی بر نوسان‌های قیمت پسته در داخل کشور دارند. بر اساس یافته‌های بدست آمده، ریسک قیمت پسته بیش‎تر ناشی از نوسان‌های نرخ ارز و قیمت های جهانی است، بنابراین، توصیه می شود ساز و کارهایی مناسب مانند ابزارهای نوین بازار بورس برای کاهش انتقال نوسان‌های این متغیرها به بازار محصولات کشاوررزی مورد بررسی و اجرا قرار گیرد.

چکیده انگلیسی:

The main aim of this project was to measure price risk of “Pistachios” and identifies its affecting factors. price risk of pistachio for country (Iran) and regions, which were major manufacturers of it, was measured by using Coppock index, coefficient of variability, ARIMA and GARCH methods and then these major manufacturers where ranked in this regard. Economic models and Panel patterns used to determine the effective factors on price risk of pistachio. In this study, the provinces of Kerman, Yazd, Semnan, Khorasan, South Khorasan and North Khorasan were investigated and the data have been collected during the period 1993-2014. Results indicated that the price risk of pistachio increased over time. And Yazd had the lowest price volatility and South Khorasan had the highest price risk. Global price variables of pistachio and exchange rate, with 0.7 and 1.2 respectively, had a significant effect on price volatility inside the country.

منابع و مأخذ:

 

- اردی­بازار، ه. مقدسی، ر. (1387). منابع نوسان شکاف قیمت محصولات کشاورزی. مجله پژوهشات اقتصاد کشاورزی. دوره نخست. شماره چهارم: 27-44

- اسفندیاری، ا. مقدس حسین­زاده، س. دلاوری، م. (1387). ارزیابی عملکرد مناطق آزاد تجاری ایران و تاثیر آن در توسعه اقتصادی. پژوهشنامه اقتصادی. 1(28): 119-146   

- اکبری، ن. زاهدی کیوان، مهدی. زاهدی کیوان، منصور. (1387). اندازه گیری ریسک کشت محصولات زراعی در استان همدان با استفاده از برنامه ریزی ریاضی تحت شرایط ریسک و نبود قطعیت. مجله اقتصاد کشاورزی و توسعه. سال شانزدهم. شماره 64: 63- 82

- بخشی، ع. مجاوریان، م. حسینی یکانی، ع. (1393). بررسی نوسان‌های قیمتی جو دامی در بورس کالایی ایران با استفاده از الگوهای ARIMA و GARCH. دومین همایش ملی بهینه سازی زنجیره تولید، توزیع و مصرف در صنایع داخلی.

- ترکمانی، ج. (1375)؛ "دخالت دادن ریسک در برنامه­ریزی کشاورزی"، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، شماره 15: 113-130.

- تهامی­پور، م. سلامی، ح. (1392). تعیین عوامل موثر بر ریسک قیمت ذرت دانه­ای در ایران. نشریه اقتصاد کشاورزی و توسعه. سال بیست و سوم. شماره 89: 95-114

- رضایی، ز. شاهنوشی، ن. محمدی، ح. کیانی­راد، ع.( 1393). بررسی تاثیر سیاست حمایتی دولت بر ریسک درآمدی و هزینه تولید محصولات باغی منتخب (پسته، خرما، سیب و مرکبات). مجله پژوهشات اقتصاد کشاورزی. جلد 5. شماره 4: 131- 159

- عمرانی، م. ترکمانی، ج. (1387). عوامل موثر بر قیمت­ها در اقتصاد ایران. نشریه اقتصاد کشاورزی. دوره دوم. شماره سه: 119- 138 

- گجراتی. (1387). مبانی اقتصاد سنجی. ترجمه حمید ابریشمی. جلد دوم. چاپ دوم. انتشارات دانشگاه تهران.

- نجفی، ب. عبداللهی عزت آبادی، م. (1382). بررسی امکان استفاده از بازارهای آتی و اختیار معامله در کاهش نوسان های قیمتی محصولات کشاورزی در ایران (مطالعه موردی محصول پسته). نشریه اقتصاد کشاورزی و توسعه. سال دهم. شماره 41و42

- نجفی، ب. حاجی­رحیمی، م. (1379). نوسان‌های قیمت محصولات کشاورزی، عوامل ایجادکننده و عواقب رفاهی. مجموعه مقالات سومین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران. جلد دوم: 105-120

- نجفی، ب. عبداللهی عزت آبادی، م.( 1379). عوامل موثر بر نوسان های قیمت پسته و مشکلات برخاسته از آن. نشریه اقتصاد کشاورزی و توسعه. سال هشتم. شماره 29.

Refrences

- Awokuse, T.O. (2005). Impact of Macroeconomic policies on agricultural prices. Agricultural and Resource Economics Review: 26-237                           

- Figiel, S. Hamulczuk, M. & Klimkowski, C. (2012). Price volatility and accuracy of price risk measurement depending on methods and data aggregation: the case of wheat prices in the EU countries. Dublin-123^rd EAAE seminar.                      

- Hazell, P.B.R. Jaramillo, M. & Williamson, A. (1990). The relationship between world price instability and the prices farmers receive in developing countries. Journal of Agricultural Economics 41: 227-241

- Jordan, H. Grove, B. Jooste, A. & Alemu, ZG. (2007). Measuring the Price Volatility of certain field crops in South Africa using the ARCH/GARCH approach. Agrekon Journal. Vol 15. NO 3.

- Mesike, C.S. Okoh, R.N. & Inoni, O.E. (2010). Impact of inflation and Government Agricultural policies on Relative price variabilityy of cash crops in Nigeria.  Report and opinion: 8-13

- Offut, S. Blandford, D. (1986). A review of empirical techniques for the analysis of commodity instability. Cornel university of Agricultural Economics.

- Roche, M.J. & McQuinn, K.(2002). Grain price Volatility in a small open Economy.  European Review of Agricultural Economics: 77-98

- Sekhar, C.S.C. (2003). Price formation in world wheat markets, implications for policy. Journal of Policy Modeling: 85-106

- Tabaki, N.M. (2001). A multivariate model for relationship between agricultural prices and inflation uncertainty. Agricultural Economics Review: 28-38.

-www.fao.org

-www.iranpistachio.org