بررسی میزان همخوانی و روزآمدی سرعنوان‌های موضوعی فارسی با عناوین کتاب‌های منتشرشده در پایگاه کتابخانه ملی ایران در سال‌های 1384- 1388

محورهای موضوعی : نظام ها و خدمات اطلاعاتی

زهرا اباذری ¹ , سعیده پالیزوانی ²

1 - گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
2 - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

تاریخ دریافت : 1391/09/15 تاریخ پذیرش : 1391/10/25 تاریخ انتشار : 1391/12/27

کلید واژه: پایگاه کتابخانه ملی, سرعنوان‌های موضوعی فارسی, عنوان, کتابخانه ملی ایران, عناوین کتب فارسی,

چکیده مقاله :

هدف: تعیین میزان روزآمدی و همخوانی سرعنوان‌های موضوعی فارسی با عناوین کتاب‌های منتشرشده در پایگاه کتابخانه ملی ایران در سال های 1384- 1388. روش:اطلاعات پژوهش انجام‌شده از بخش کتابشناسی پایگاه کتابخانه ملی ایران به شکل تصادفی انتخاب و پس از نمونه گیری نهایی، حجم نمونه بالغ بر 2493 عنوان کتاب به شکل انتخاب طبقه‌ای از هر رده دیویی تعیین گردید. جامعه آماری پژوهش تعداد 278237 عنوان کتاب فارسی بود که در سال‌های 1384ـ 1388 منتشر شده بود. اصل کار پژوهش بر مبنای موضوعات ده‌گانه رده بندی دیویی می باشد؛ و چون اساس کار پژوهش برای تعیین سنجش میزان همخوانی عناوین و موضوعات کتب فارسی، استفاده از سرعنوان‌های موضوعی فارسی بوده است؛ ارجاعات"نیز نگاه کنید از" ، "نگاه کنید به"، "نیز نگاه کنید به"، هم جزء همخوان‌ها محاسبه شدند. یافته ها: در 9/99 درصد از کتاب‌های مورد بررسی، بین عناوین و موضوعات انتخاب‌شده از سرعنوان‌های موضوعی فارسی همخوانی وجود داشته؛ و در1/0درصد از کل کتاب‌های مورد بررسی، موضوعات از طریق ارجاع"نیز نگاه کنید از"، و در 5/0درصد، از طریق ارجاع" نگاه کنید به"، و در 3/0درصد، از طریق ارجاع "نیز نگاه کنید به"، با عناوین کتب همخوانی داشته‌اند. نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌های موجود، به رده های علوم اجتماعی، زبان، علوم خاص، علوم عملی، هنر و سرگرمی، ادبیات، تاریخ و جغرافیا و علوم وابسته، 100درصد، رده دین 8/99 درصد، رده کلیات 6/99 درصد، رده فلسفه و روانشناسی 2/99 درصد، به ترتیب بالاترین میزان همخوانی عناوین و موضوعات کتب را به خود اختصاص داده‌اند؛ که از این آمار تعیین‌شده، در مجموع 3 عنوان کتاب، 1عنوان کتاب مربوط به رده دین، 1 عنوان کتاب مربوط به رده کلیات، و 1 عنوان کتاب مربوط به رده فلسفه و روانشناسی، با موضوعات تعیین‌شده برای آن‌ها همخوانی نداشتند.

چکیده انگلیسی:

Purpose: To evaluate the conformity of subject headings for the books published in Persian with those of the Database of National Library of Iran from 1384 to 1388. Methodlogy: The research data randomly selected from the bibliography of the Database of National Library of Iran. After sampling, the samples totaled 2493 titles which was determinded as the stratified Dewey Classification. The statistical population was 278237 titles in 1384-1388. Because of the main work was based on the ten classified subjects of Dewey Classification, the references of the “see”, “see also” and “see under”were calculated for the determination of the conformity scale of titles and subjects.. Findings: There was conformity about 99.9 percent between the titles and subjects selected from the Persian Subject Headings. Also, there was conformity in 1 percent of the total books surveyed through references of “see under” and 0.5 percent through “see” and 0.3 through “see also” references with the titles of the books. Conclusion: According to the research findings, there are conformity of 100 percent in the classifications of social science, language, pure science, practical science, arts and entertainments, literature, history, geography and the related sciences. .Also, Religion 99/ 8 percent, generalities 99/6 percent, philosophy and psychology 99/2 percent,  benefit the highest level of conformity with the titles and subjects of books of which three titles of books, that is, one title related to religion, one title to generalities,  one title to philosophy and Psychology, had no conformity with the assigned subjects.

منابع و مأخذ:

ارسطوپور، شعله (1386). بررسی میزان همخوانی سرعنوانهای موضوعی فارسی با کلیدواژه‌های عنوان فهرست مندرجات کتابهای فارسی در حوزه‌های علوم انسانی، علوم اجتماعی، علوم کابردی و علوم محض. کتابداری و اطلاع‌رسانی. ش ۳۹، پاییز ۱۳۸۶، ص ۵۷ – ۸ .

ایرانشاهی، محمد (1386). بررسی میزان همخوانی کلیدواژهای عنوان و توصیفگرهای نمایه سازان در پایگاه چکیده پایان‌نامه‌های ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه تهران.

باب الحوائجی، فهیمه (1376). تحلیل محتوا،  فصلنامه کتاب. دوره 8 ، 98 - 108.

بزرگی، اشرف السادات (1377). بررسی میزان سازگاری عنوانها و موضوعهای کتابهای فارسی منتشرشده در ایران در فاصله سالهای 1365- 1375. پایان‌نامه دکترای کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم وتحقیقات تهران.

تیلور، آرلین جی (۱۳۹۰). سازماندهی اطلاعات. (محمد حسین دیانی، مترجم). ویراست۲. مشهد: کتابخانه رایانه‌ای ‌‏(نشر اثراصلی1996).

جعفر قلی بیگلو، موسی (1378). مقایسه فرایند موضوع سازی ذهنی جویندگان اطلاعات با ساختار سرعنوان‌های موضوعی فارسی. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات. 14 (3): 13-27.

حدادیان مقدم، اسماعیل (1377). عنوان و ترجمه آن. فصلنامه مترجم. 26 (1و2)، 10- 14.

حری، عباس (1383). زنجیره داوری ربط در فرآیند انتقال اطلاعات. اطلاع شناسی. 2 (5)، 177-193.

حریری، مهرانگیز؛ توفیق، مسعود (1363). نمایه گردان. اطلاع‌رسانی. 8 (2).

داروغه، شیرین (1380). بررسی میزان همپوشانی کلیدواژه‌های عنوان و عناوین ماخذ با توصیفگرهای نمایه‌سازی درپایان‌نامه‌های دکتری تخصصی روانپزشکی، زنان و زایمان و قلب و عروق دانشگاه علوم پزشکی ایران [پایان‌نامه]. تهران: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران.

داورپناه، محمدرضا (1375). بررسی میزان سازگاری عناوین مقالات فارسی با محتوای آنها. فصلنامه اطلاع‌رسانی. 13 (2)، 1-12.

سلطانی، پوری؛ راستین، فروردین (1388). دانشنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی. تهران: فرهنگ معاصر.

شاپوری، سودابه (1379). بررسی مشکلات جستجوی موضوعی استفاده‌کنندگان رایانه‌ای کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد. پایان نامه کارشناسی ارشد. مشهد: دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.

فتاحی، رحمت الله؛ طاهری، مهدی (1384). فهرستنویسی اصول و روشها.- تهران:کتابدار.

گیلوری، عباس (1374). بررسی میزان همخوانی مجله‌های فارسی با استانداردهای ایزو. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشگاه علوم پزشکی.

محمدی فر، محمدرضا (1381). شیوه نامه ویرایش. تهران: فهرست فرهنگ و ارشاد اسلامی.

مکایوان،اندرو (١٣٧٩). استفادهاز سرعنوانهای موضوعیکتابخانهکنگره: هزینههمکاریبرایرسیدنبه دسترس‌پذیری (مترجم مجتبیاسدی)، گزیدهمقالاتایفلا٩8. (تهران: – ٢١ اوت١٩٩٨)،  (ص. ٤٧). آمستردام:١٦.کتابخانهملیجمهوریاسلامیایران.

یوسفی نژاد، زین العابدین (1385). بررسی میزان روزآمدی سرعنوان‌های موضوعی فارسی با توجه به عناوین کتابهای منتشرشده درسالهای1382-1383. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد، واحد علوم تحقیقات.       

Frost٫ Carolyn O .(1989). Title words as entry vocabulary to LCS .Cataloging and Classification Quarterly.10 (1/2).

Gross, Tina & Taylor, Arlene G. (2005). What Have We Got to Lose? The Effect   of  Controlled Vocabulary on Keyword  Searching Results. College & Research Libraries. Vol.66(3), 212-230. Retrieved: August2, 2006, From :www. ala. Org / ala / acrl / acrlpubs/ crljournal / backissues2005a /crlmay05 / Gross. pdf

Keller, Barbara (1992). Subject Content through Title: A Master Matching Study in Indian State University. Cataloging and Classification Quarterly. 15 (3), 69 – 80.

Loteer٫ Catherine. (1989). A method for subject indexing in a college of education library (Thesis of  MLIBSC degree University of Pretoria).

Mc Clellan٫ Edna (2003). Subject Heading for OCLC Rare Book Reacords: A Case Study. OCLC  Systems and Systems and Services. 19 (3) ٫100-105. Retrieved August 2٫  2006 From EMERALD database.

Shepherd٫ Michael; A. Phillips; WJ. Lui. (1983). Overlap of title keyword and assigned Descriptors in the OOn Database. Canadian Journal of information Service٫  12 (1): 58 - 66.

Voorbij٫ Henk J. (1998). Title keywords and Subject descriptors: A Comparison of Subject Search Enteries of Books in the Humanities and Social Sciences. Journal of  Documentation. 564 (4).

Wildermuth, Barbara M. (2004). The Effects of Domain Knowledge on Search Tactic Formulation.  Journal of the American Society for Information Science and Technology. 55 (3), 246 – 258.

Wise, Michael. Information and libraries in the Arab world.  Compiled and edited by Michael

Wise, and Anthony olden. London: Library Association, 1994    .