مبانی مشروعیت شرط عدم طلاق در عقد نکاح
محورهای موضوعی : حقوق خصوصی
امین نجفیان
1
(مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی قم، قم، ایران)
فرج الله هدایت نیا
2
(پژوهشگاه فرهنگ واندیشه اسلامی قم)
کلید واژه: شرط ضمن عقد, شرط عدم طلاق, تحدید حق طلاق, ترک تزوج,
چکیده مقاله :
براساس آیات و روایات، حق طلاق در اختیار مرد می باشد. سوء استفاده برخی از مردان از این حق، منجر به تزاید آمار طلاق، شده است. برای جلوگیری از سوء استفاده از حق طلاق، می توان به صورت قراردادی حق طلاق مرد را در ذیل عقد نکاح، محدود نمود. تحدید قراردادی حق طلاق زوج، به صورت شرط نتیجه و شرط فعل، ممکن است. تحدید حق طلاق به صورت شرط نتیجه به علت مخالفت با شریعت، غیرمشروع است لیکن می توان حق طلاق را بصورت شرط فعل محدود نمود. به این معنا که زوج متعهد گردد جز در موارد خاص از قبیل نافرمانی و یا ناتوانی از مسائل خاص زناشویی، همسر خویش را طلاق ندهد. تحدید قراردادی حق طلاق-نه به صورت مطلق- دارای مشروعیت و مطابق با مقصد شارع از جعل نکاح که همانا استحکام بنیان خانواده است، می باشد.
According to Quranic verses and traditions, men retain the right to divorce their wives. Abusing this right by men has increased the number of broken up couples. To refrain men from abusing this right, one can limit this right by convening conditions under marriage contract. Contractual limitation of husband’s divorce right is possible through making it conditional to a specific outcome or a specific action however the first one is in sharp contrast with divine law while later is a viable option, in a way that husband undertakes to not to use his divorce right save those cases in which wife has disobedience or disable in some aspects of conjugal life. This is not only legitimate in the view of divine law but also strengthens the foundations of the families.
قرآن کریم ترجمه آیت الله مکارم شیرازی
2. اصفهانی، محمدحسین کمپانی، (1418)، حاشیه کتاب المکاسب، جلد5، انوار الهدی، قم.
3. بجنوردی، سیدحسن، (1419)، القواعد الفقهیه،ج3،چ1،الهادی، قم.
4. بحرانی، آل عصفور، یوسف بن احمد بن ابراهیم، (1405)، الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره،جلد 2 دفترانتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم.
5. تبریزى، جواد بن على، (1416)، إرشاد الطالب إلى التعلیق على المکاسب، اسماعیلیان، قم.
6. حکیم، سید محمد سعید طباطبایی، (1415)، منهاج الصالحین،جلد 3، دار الصفوه، بیروت.
7. حلبی، ابن زهره، (1417)، غنیه النزوع الی علمی الاصول والفروع، موسسه امام صادق علیه السلام، قم.
7. حلی، ابن ادریس، محمدبن منصوربن احمد، (1410)، السرائرالحاوی لتحریرالفتاوی، جلد2، دفترانتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ، قم.
8. حلی، شمس الدین محمد بن شجاع القطان، (1424)، معالم الدین فی فقه آل یاسین، جلد2، امام صادق علیه السلام، قم.
9. حلی، حسن بن یوسف بن مطهر، (1413)، قواعدالاحکام، جلد 3، دفترانتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ، قم.
10. حلی، محمد بن حسن بن یوسف، (1387)، ایضاح الفوائد فی شرح المشکلات القواعد، جلد3، اسماعیلیان، قم.
11. حلی، نجم الدین، جعفربن حسن، (1412)، نکت النهایه، جلد2، دفترانتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم.
12. حلّى، مقداد بن عبد اللّه السّیورى، (1403)، نضد القواعد الفقهیه على مذهب الإمامیه، کتابخانه آیه الله مرعشى نجفى، قم.
13. خلخالی، سید محمد مهدی موسوی، (1427)، فقه الشیعه،کتاب الاجاره، انتشارات منیر، تهران.
14. خمینی، سید روح الله الموسوی،کتاب البیع، جلد 5، موسسه تنظیم ونشر آثار امام خمینی(ره)، تهران.
15. خوانساری، سید احمدبن یوسف، (1398)، جامع المدارک فی شرح مختصرالنافع، جلد4، کتابفروشی صدوق، قم.
16. خوانساری، محمدامامی، الحاشیه الاولی علی المکاسب،بی نا، بی جا.
17. خویی، سید ابوالقاسم موسوی، (1413)، المستند فی شرح العروه الوثقی، باب الاجاره، المطبعه العلمیه، قم.
18. خویی، سیدمحمد تقی موسوی، (1414)، الشروط او التزامات التبعیه فی العقود، دارالمورخ العربی، بیروت.
19. زنجانی، سید موسی شبیری، (1419)، کتاب نکاح، جلد23، موسسه پژوهشی رای پرداز، قم.
20. شوشتری، محمد تقی، (1406)، النجعه فی شرح اللمعه، جلد 8، کتابفروشی صدوق، تهران.
21. طرابلسی، ابن براج،قاضی عبدالعزیز، (1406)، المهذب، جلد2 ، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ، قم.
22. طوسی ابو جعفر، محمدبن حسن، (1407)، تهذیب الاحکام، جلد7، دارالکتب الاسلامیه، تهران.
23. طوسی، محمدبن علی بن حمزه، (1408)، الوسیله الی نیل الفضیله،کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، قم.
24. عاملی کرکی، محقق ثانی، علی بن حسین، (1414)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، جلد13، آل البیت، قم.
25. عاملی، سید محمدحسین ترحینی، (1427)، الزبده الفقهیه فی شرح الروضه البهیه، جلد6، بی نا، قم.
26. عاملى، شهید اول، محمد بن مکى، القواعد و الفوائد، 2 جلد،کتابفروشى مفید، قم.
27. عاملی، شهید ثانی، زین الدین بن علی، (1413)، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، جلد 8، موسسه المعارف الاسلامیه، قم.
28. کاشانی، حاج آقا رضا مدنی، (1409)، تعلیقه شریفه علی بحث الخیارات والشروط من کتاب المتاجر للشیخ، مکتبه آیه الله المدنی الکاشانی، قم.
29. گلپایگانی، لطف الله صافی، (1417)، جامع الاحکام، جلد2، حضرت معصومه علیها السلام، قم.
30. گیلانی، میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمدحسن، (1427)، رسائل المیرزا القمی، جلد1، دفترتبلیغات اسلامی شعبه خراسان، قم.
31. لنکرانی، محمد فاضل موحدی، (1425)، جامع المسائل، جلد 2، انتشارات امیر قلم، قم.
32. لنکرانی، محمدفاضل موحدی، (1422)، الاحکام الواضحه، مرکزفقهی ائمه اطهار علیهم السلام، قم.
33. مازندرانی، علی اکبر سیفی، دلیل تحریر الوسیله-احکام الاسره، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران.
34. مامقانی، ملاعبدالله بن محمد حسن، (1350)، نهایه المقال فی تکمله غایه الامال، مجمع الذخائرالاسلامیه، قم.
35. مراغی، سیدمیرعبدالفتاح، (1417)، العناوین الفقهیه، جلد2، دفترانتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم.
36. مشکینی، میرزا علی، (1418)، الفقه الماثور، نشر الهادی، قم.
37. نجفی کاشف الغطاء، محمد حسین بن علی بن محمدرضا، (1359)، تحریر المجله، المکتبه المرتضویه، نجف اشرف.
38. نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، جلد 31، دار احیا التراث العربی، بیروت.
39. نجفی کاشف الغطاء، علی بن جعفربن خضر، (1422)، شرح خیارات اللمعه، دفترانتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم.
40. نراقی، مولی احمدبن محمد مهدی، (1417)، عوائدالایام فی بیان قواعد الاحکام، دفترانتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم.
41. هدایت نیا، فرج الله، (1392)، عناوین ثانوی وحقوق خانواده، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ واندیشه اسلامی، قم.
42. یزدی،سید مصطفی محقق داماد، (1387)، بررسی فقهی حقوق خانواده-نکاح وانحلال آن، نشر علوم انسانی، تهران، چاپ اول.
1. Ameli Karaki, A. (1993). Jameol Maghased. Qom: Ahl Bayt Institute.
2. Ameli Tarhini, S. (2006). Al- Zobdatol Feghhiyah. Qom.
3. Ameli, Z.A. (1992). Masalek Afham. Qom: Al -Maarefe Al- Islamiah.
4. Bahraani, A.(1984). Al-Hadaiq Al-Nazerah Fi Ahkam Etrat Torath. Qom: Islamic Publication Office.
5. Bojnourdi, S.H (1998). Al-Qavaid Al-Fiqhiyah. Qom: Al-Haadi Publication.
6. Esfahani, M (1997). Hashiye Ketab Al-Makasib. Qom: Anvaar Al-Hoda.
7. Fazel Lankarani, M. (2001). Al -Ahkam Al -Vazeha. Qom: Aemeh Athar.
8. Fazel Lankarani, M. (2004). Jame Al -Masael. Qom: Amir Ghalam.
9. Gilani, A. (2006). Rasael Mirza Al -Qomi. Qom: Islamic Propaganda.
10. Golpaygani, L. (1996). Jame Al- Ahkam. Qom: Haraz Institute.
11. Hakim, S. (1994). Menhaj Al-Salehin. Beirut: Daro Al-Safvah.
12. Halabi, E. Z. (1996). Ghonyatonozoe Ela Elmel Osoole Valforooe. Qom: Imam Sadiq University.
13. Hedayatnia, F. (2013). Secondary titles and family rights. Qom: Research Center for Culture and Islamic Studies.
14. Helli, H. (1992). Qavaedol Ahkam. Qom: Islamic Publication.
15. Helli, I. (1989). Asaraerohavi Letahrirel Fatavi. Qom: Islamic Publication.
16. Helli, J. (1991). Nokato Anehayah. Qom: Islamic Publication.
17. Helli, M. (1967). Ezahol Favaed. Qom: Esmaeilian Office.
18. Helli, M. (1982). Nazdol Qavaedel Feghheyah. Qom: Marashi Najafi.
19. Helli, S. (2003). Maalemodin Fi Feghhe Ale Yasin. Qom: Imam Sadiq.
20. Kashani, H.R. (1988). Taalighe Sharifah Ala Bahse Al- Khiyarat. Qom: Madani Kashani.
21. Khalkhali, S. (2006). Fegh Alshie. Tehran: Monir Publication.
22. Khansari, S.A. (1977). Jameol Madarek. Qom: Sadooq.
23. Khoei, S. (1993). Al -Shoroot Aov Eltezamat Atabaeyat Fe Al-Oghood. Beirut: Dar Al -Movarekhe Al-Arabiyah.
24. Khoei, S.A. (1992). Almostanad Fi Sharhel Orvah. Qom: Al Matbatol Elmiyah.
25. Mamaghani, A. (1931). Nehaya Al -Maghal. Mjmae Al- Zakhaer Al –Islamiah. Qom.
26. Maraghi, S. (1996). Al- Anavin Al -Feghhiyah. Qom: Islamic Publication.
27. Meshkini, M.A. (1997). Al- Feghh Al -Masour. Qom: Al Hadi.
28. Najafi Kashef, A(2001). Sharhe Khiyarat Allomaah. Qom: Islamic Publication.
29. Najafi. M.H. (1940). Tahrir Majellah. Najaf: Al -Maktabat Al -Mortazaviyah.
30. Naraghi, A. (1996). Avaed Ayyam. Qom: Islamic Publication.
31. Shooshtari, M.T. (1985). Anajah Fi Sharhe Allomah. Tehran: Sadooq Publication.
32. Tabrizi, J. (1995). Ershado Al-Taleb. Qom: Esmaielian Publication.
33. Terablosi, E.B. (1985). Almohazzab. Qom: Islamic Publication.
35. Tousi, M. (1987). Al-Vasilah Ela Nayle Al- Fazilah. Qom: Ayatollah Marashi Najafi Library.
36. Yazdi, S.M. (2008). Jurisprudential review of the rights of the marriage family and its dissolution. Tehran: Human Sciences.
37. Zanjani, S.M. (1998). Ketabe Nekah. Qom: Ray Pardaz.