بررسی فقهی مبالغ دیه، در پرتو مقتضیات زمان

محورهای موضوعی : حقوق خصوصی

محمود آقاجانی ¹ , احمد عابدینی ² , محمدعلی حیدری ³ , نادعلی عاشوری ⁴

1 - واحد نجف آباد
2 - واحد نجف آباد
3 - واحد نجف آباد
4 - واحد نجف آباد

تاریخ دریافت : 1396/02/12 تاریخ پذیرش : 1396/02/12 تاریخ انتشار : 1396/02/12

کلید واژه: فقه امامیه, قتل, دیه, مقتضیات زمان,

چکیده مقاله :

هدف از این تحقیق، بررسی فقهی مبالغ دیه و تخییر جانی، در پرتو مقتضیات زمان است، که آیا امور ششگانه دیه (شتر، گاو، گوسفند، درهم، دینار، حله یمانی) موضوعیت دارند؟ و آیا تخییر جانی در انتخاب اعیان شش گانه منطقی است؟ با توجه به فتاوی فقهای شیعه و روایات، دیه قتل مرد مسلمان، یکی از امور شش گانه (شتر، گاو، گوسفند، دینار، درهم و حله یمنی) بیان شده است. همچنین مشهور فقهای شیعه معتقدند که جانی در انتخاب هر یک از اعیان مذکور مخیر است، اما نتایج حاصل از این تحقیق حاکی از این است که اولاً امور ششگانه مقادیر دیه در حال حاضر موضوعیت ندارند، بلکه پرداخت مقداری از مال که توسط حاکم اسلامی، با عنایت به منابع شرعی و مقضیات زمان تعیین و جهت جبران خسارت وارده به مجنی علیه یا اولیا دم مورد نظر شارع بوده است تا از ضایع شدن خون مسلمان جلوگیری شود ثانیاً در وضعیت کنونی اختیار جانی در پرداخت دیه منطقی نمی باشد. از این رو، پیشنهاد می شود که با اجتهاد فقهی و با توجه به مقتضیات زمان، مسأله ی مقادیر دیه و تخییر جانی در پرداخت دیه از سوی فقهای شیعه مورد بازبینی قرار گیرد. روش این پژوهش، توصیفی ـ تحلیلی است که با مطالعه ی روایات و بررسی آرای برخی از فقهای عظام شیعه در مورد دیه قتل، اطلاعات لازم گردآوری شده است.

چکیده انگلیسی:

This research aims at reviewing the religious jurisprudence of the amount of blood money and the slaughterer’s arbitrary choice, meaning whether the six forms in which the blood money can be paid (camel, ox, sheep, Dirham, Dinar, Yamani Hilla) are still valid or not? Or is it logical that the slaughterer have arbitrary choice over these six forms of payment?  According to Shiite Religious Jurisprudents’ fatwa and the Words, the blood money of manslaughter of a Muslim male is said to be in one of the six forms (camel, ox, sheep, Dirham, Dinar, Yamani Hilla). The most prominent Shiite religious jurisprudents believe that the slaughterer is free to choose among these said forms, but the results of this study shows firstly that these six forms of blood money payment are not valid at the present time, rather, what was intended by the religious lawgiver had been some amount of money determined by the Islamic ruler in accordance with Sharia’s references and the era’s conditions to be paid to the slaughtered in order to prevent the blood of a Muslim going to waste, secondly that the arbitrary choice of slaughterer in the form of payment is not logical at present conditions. So it is recommended that the amount of blood money and the arbitrary choice of the slaughterer be revised by the Shiite religious jurisprudents with religious deducing according to present time conditions. The method of this study is descriptive-analytical in which the necessary information has been gathered by studying The Words and reviewing some of the prominent Shiite’s religious jurisprudents verdict on manslaughter’s blood money