ارزیابی اثرگذاری ساختمان بلند بر ادراک ساکنان در بافت تاریخی فرهنگی شهر تبریز

محورهای موضوعی : مطالعات میان فرهنگی

میترا هنرجو ¹ (دانشجوی دکترای معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.)
شبنم اکبری نامدار ² (استادیار گروه معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران)
مریم سینگری ³ (استادیار گروه معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.)
رسول درس خوان ⁴ (استادیار گروه معماری و شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران)

تاریخ دریافت : 1401/10/01 تاریخ پذیرش : 1401/11/01 تاریخ انتشار : 1402/12/20

کلید واژه: ادراک, شهر تبریز, ساختمان بلند, بافت تاریخی فرهنگی,

چکیده مقاله :

تحقیق حاضر به دنبال ارزیابی اثرگذاری ساختمان بلند بر ادراک ساکنان در بافت تاریخی فرهنگی شهر تبریز می باشد. روش تحقیق بصورت توصیفی - تحلیلی و پیمایشی و از نظر هدف کاربردی می باشد. جامعه آماری شامل جمعیت بافت تاریخی فرهنگی تبریز که برابر 29384 نفر است و حجم نمونه هم از طریق فرمول کوکران برابر 381 نفر بدست آمد. برای تجزیه تحلیل داده ها از روش معادلات ساختاری از طریق نرم افزارSpss و Amos استفاده شد. براساس یافته‌های حاصل از تحلیل داده ها همه مولفه های تفسیری، شناختی، احساسی، ارزشگذاری، کالبدی و معنایی (متغیر مستقل) دارای رابطه معناداری با ادراک ساختمان های بلند(متغیر وابسته) می باشند و به ترتیب شاخص‌هاى ارزشگذاری(684 /٠)، کالبدی با(645 /0)، معنایی با (599 /0)، احساسی با (0/555)، تفسیری با (535 /0) و شاخص شناختی با (501 /0) بیشترین تا کمترین تأثیر را بر متغیر وابسته دارا می‌باشند. همچنین با توجه به نتایج حاصل می‌توان نتیجه گرفت که بیشترین اثرگذاری بصورت مستقیم و غیرمستقیم مربوط به مولفه ارزش گذاری با اثر مستقیم 684 /0 و غیرمستقیم 351 /0 می‌باشد. لذا طراحی و ساخت ساختمان های بلند باید با آگاهی کامل از نیازها و خواسته های ساکنان بافت تاریخی فرهنگی شهر تبریز طراحی شود، زیرا آنها مصرف کنندگان واقعی هستند و درک آنها از محیط زندگیشان و امکانات ارایه شده نقش بسیار مهمی در رضایت و آسایش آنها از محیط زندگی دارد.

منابع و مأخذ:

-¬ ارزانی بیرگانی، نداسادات؛ مرعشی نژاد، معصومه؛ بابائی مراد، بهناز (1399). طراحی فضاهای مسکونی بر پایه اصول روان شناسی محیطی در شهر اهواز (نمونه موردی در منازل ویلایی تایپ B در شهرک مسکونی نفت اهواز)، معماری شناسی، دوره 3، شماره 17: 176-186.
- اشتگ، لیندا؛ اگنس، ون دن برگ؛ جودی، دگرت (1396). مفاهیم پایه در روان شناسی محیطی، ترجمه: سپیده زرگر و آناهیتا شهپری، تهران: فکرنو.
- بصیری، مصطفی؛ حسین¬زاده دلیر، کریم؛ موسوی، میرسعید (1396). ارزیابی و اولویت‌بندی مداخله در محلات بافت مرکزی شهر تبریز، جغرافیا (برنامه¬ريزی منطقه¬ای)، دوره 7، شماره 4: 115-131.
- بهزادی پور، حامد؛ داودپور، زهره؛ ذبیحی حسین (1401). سنجش ابعاد ادراک محیطی شهروندان در میان ساختمان‌های بلندمرتبه، نمونه موردی: منطقه ۲۲ شهر تهران، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. دوره ۲۲، شماره 64: 349- 368.
- بهزادی پور، حامد؛ داودپور، زهره؛ ذبیحی حسین (1400). تجزیه‌وتحلیل ارتباط میان ساختمان‌های بلندمرتبه و ادراک محیطی شهروندان با استفاده از روش چیدمان فضا، مورد مطالعاتی: منطقه 22 شهر تهران، معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، دوره 14، شماره 37: 151-163.
- پاکزاد، جهانشاه (1399). الفبای کیفیت‌های فضایی برای طراحان، تهران: آرمان‌شهر.
- پای کن، عصمت؛ رفیعیان، مجتبی (1398). در جستجوی چارچوب یکپارچه ادراک فضا در مطالعات تعاملی انسان و محیط. معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، دوره 12، شماره 28: 125-138.
- تقدیر، سمانه (1396). تبیین مراتب و فرایند ادراک انسان و نقش آن در کیفیت خلق آثار معماری بر اساس مبانی حکمت متعالیه، پژوهش‌های معماری اسلامی، دوره 5، شماره 14: 48-69.
- زینالی عظیم، علی (1401). سنجش عوامل مؤثر بر شکل¬گیری شهر هوشمند در فضای جغرافیایی شهر تبریز. آمايش سیاسی فضا، دوره 4، شماره 3: 235- 253.
- زینالی عظیم، علی؛ حاتمی، الهام؛ کرمی، اسلام؛ بابازاده اسکویی، سولماز (1400). سنجش پایداری محیطی شهر تبریز بر اساس شاخص¬های زیست‌محیطی رشد هوشمند شهری، پایداری، توسعه و محیط‌زیست، دوره 2، شماره 3: 41-59.
- سعیدی مطلق، محمدحسن؛ براتی، ناصر (1400). تأثیر شاخص¬های کیفیت ادراک محیط سکونتی بر کنش متقابل اجتماعی پیوسته در محله باغ شاطر تهران، مطالعات شهری، دوره 38، شماره 10: 63-76.
- عظیمی آقداش، محمد (1396). ضوابط بلندمرتبه¬سازی، تهران: نوآور.
- فرامرزی، مهسا؛ زينالی عظیم، علی (1397). ارزيابی عملکرد مديريتی شهر تبريز پس از استقرار شورای اسلامی شهر تبريز، جغرافیا (برنامه¬ريزی منطقه¬ای)، دوره 9(1): 445-458.
- فیضی، محسن؛ اسدپور، علی (1392). ادراک شهروندان از منظر ساختمان‌های بلند شهری (نمونه موردی: هتل چمران شیراز)، معماری ایران، دوره 2، شماره 3: 107-121.
- کریمی مشاور، مهرداد؛ سجادزاده، حسن؛ تروشه، حسین (1398). رابطه ارتفاع ساختمان‌های بلند با سلامت روان شهروندان (مطالعه موردی: مجتمع سعیدیه همدان). مطالعات شهری. دوره 9، شماره 33: 51-62.
- کریمی مشاور، مهرداد؛ منصوری، سید امیر؛ ادیبی، علی‌اصغر (1389). رابطه¬ چگونگی قرارگیری ساختمان‌های بلندمرتبه و منظر شهری، باغ نظر، دوره 7، شماره 13: 89-99.
- کشمیری، هادی؛ فقیه الاسلام، مرضیه (1399). ارزیابی عوامل مؤثر بر ادراک محیط در فضاهای فرهنگی (مطالعه موردی: سازمان اسناد و کتابخانه ملی شیراز)، معماری و شهرسازی پایدار، دوره 8، شماره 2: 187-200.
- گلابچی، محمود؛ گلابچی، محمدرضا (1392). مبانی طراحی ساختمان‌های بلند، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- مقدم راد، فرهام؛ سپهری مقدم، منصور (1400). ارزیابی بناهای بلندمرتبه مسکونی ایرانی از منظر معماری الگوگرا در معماری و شهرسازی ایرانی - اسلامی، نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، شماره 50: 543-556.


-Abuzaid, H.; Almashhour, R., Mohammed, A., Beheiry, S. (). Assessment of the Perception of Sustainability for Occupants of Residential Buildings: A Case Study in the UAE. Buildings, 12(17), 994.1-35 https://doi.org/10.3390/buildings12070994.
-Al-Kodmany, K. (2018). The Sustainability of Tall Building Developments: A Conceptual Framework, Buildings, 8(1), 7; https://doi.org/10.3390/buildings8010007.
-Baiz, W. H., & Hoskara, E. (2020). Perception of Residents in Residential High-rise Buildings in Term of Sustainability in Erbil City, Third International Conference On Recent Innovations ln Engineering (ICRIE) Duhok, September 9-10-2020, Journal of University of Duhok, 32(2). (Pure and Eng. Sciences), 352-364. https://doi.org/10.26682/csjuod.2020.23.2.28.
- Chung, W. K., Lin, M., Chau, C. K., Masullo, M., Pascale, A., Leung, T. M., Xu, M. (2022). On the study of the psychological effects of blocked views on dwellers in high dense urban environments, Landscape and Urban Planning, 221, 1-18. 104379, https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2022.104379.
- CTBUH (2011). Council on Tall Buildings and Urban Habitat. Disponível em: http://www.ctbuh.com Acesso em: 14.11.2011.
-Effendi, M. F., Ridzqo, I. F., Dharmatanna, S.W. (2021). An Overview of High-Rise Buildings in Jakarta since 1967 to 2020, IOP Conf. Series: Earth and Environmental Science 933 (2021) 012001 IOP Publishing, doi:10.1088/1755-1315/933/1/012001.
- Fawcett, W., Ellngham, I., Platt, S. (2008). Reconciling the Architectural Preferences of Architects and the Public: The Ordered Preference Model.Environment and Behavior, 40(5), 599-618.
Gifford, R. (2007). The consequences of living in high-rise buildings. Architectural Science Review, 50(1), 1-16.
-Kabisch, S., Poessneck, J., Soeding, M., & Schlink, U. (2021). Measuring residential satisfaction over time: results from a unique long-term study of a large housing estate. Housing Studies, 1-19. doi:10.1080/02673037.2020.1867083.
-Kang, Y., Zhang, F., Gao, S., Peng, W., Ratti, C. (2021). Human settlement value assessment from a place perspective: Considering human dynamics and perceptions in house price modeling. Cities 2021, 118, 1-16.
-Karimimoshaver, M; Hajivaliei, H; Shokri, M; Khalesro, S; Aram, F; Shamshirband, S, (2020). A Model for Locating Tall Buildings through a Visual Analysis Approach. Applied Sciences, 10(17), 6072, doi:10.3390/app10176072.
-Lu, X., Tomkins, A., Hehl-Lange, S., & Lange, E. (2021). Finding the difference: Measuring spatial perception of planning phases of high-rise urban developments in Virtual Reality. Computers, Environment and Urban Systems, 90, 101685. doi:10.1016/j.compenvurbsys.2021.101685.
Lynch, K. (1960). The Image of the City. Cambridge, MA: MIT Press.
-Nanay, B. (2021). Perception is not all-purpose. Synthese, Synthese, 198.1-13 doi:10.1007/s11229-018-01937-5.
-Ng, C. F. (2017). Living and Working in Tall Buildings: Satisfaction and Perceived Benefits and Concerns of Occupants. Frontiers in Built Environment, 3, 70. doi:10.3389/fbuil.2017.00070
Ng, C. F. (2020). Perception and Evaluation of Buildings: The Effects of Style and Frequency of Exposure. Collabra: Psychology, 6(1):1-10, 44. https://doi.org/10.1525/collabra.324.
-Short, M. (2012). Planning for Tall Buildings; Routledge: Abingdon, UK.
Sonne, W. (2017). Urbanity and Density: In 20th-Century Urban Design, DOM Publishers.
-Stopps, H., Thorneycroft, C., Touchie, M. F., Zimmermann, N., Hamilton, I., & Kesik, T. (2021). High-rise residential building makeovers: Improving renovation quality in the United Kingdom and Canada through systemic analysis. Energy Research & Social Science, 77, 102085. https://doi.org/10.1016/j.erss.2021.102085.
-Traykov, A. (2020). Main features and issues in the design of tall buildings in Bulgaria. IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, 951, 012022. doi:10.1088/1757-899X/951/1/012022.
-Vafai H., Parivarb, Sehat Kashanic, S., Farshforoush Imanid, A., Vakilie F. (2020). Environmental impact analysis of high-rise buildings for resilient urban development, Scientia Iranica, Transactions A: Civil Engineering, 27 (4), 1843-1857.
-Yang, Y., Zhu, Y., Wang, X., Li, Y. (2022). The Perception of Environmental Information Disclosure on Rural Residents’ Pro-Environmental Behavior. Int. J. Environ. Res. Public Health, 19, 7851. https://doi.org/10.3390/ijerph19137851.
-Zhang, L., Wu, L. (2021). Effects of Environmental Quality Perception on Depression: Subjective Social Class as a Mediator. Int. J. Environ. Res. Public Health, 18, 6130. https://doi.org/10.3390/ijerph18116130.
-Zhang, L., Wu, L. (2021). Effects of Environmental Quality Perception on Depression: Subjective Social Class as a Mediator. Int. J. Environ. Res. Public Health, 18, 6130. https://doi.org/10.3390/ijerph18116130.