اثربخشی مداخلات بازی محور مبتنی بر رویکرد شناختی رفتاری بر خلاقیت و خود ارزشمندی دانش‌آموزان ابتدایی

محورهای موضوعی : خلاقیت و نوآوری از جنبه‏های روان‏شناختی، علوم شناختی، علوم تربیتی و آموزشی (خلاقیت شناسی روان‏شناختی، خلاقیت شناسی پرورشی)

زهرا رمضانپور ¹ (دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اراک، اراک، ایران.)
ابوالقاسم یعقوبی ² (استاد گروه روانشناسی، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران [e-mail])
ذبیح اله پیرانی ³ (استادیار گروه علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اراک، اراک، ایران.)
داوود تقوایی ⁴ (استادیار گروه علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اراک، اراک، ایران.)

تاریخ دریافت : 1400/06/07 تاریخ پذیرش : 1401/03/28 تاریخ انتشار : 1401/03/01

کلید واژه: خلاقیت, دانش‌آموزان ابتدایی, خود ارزشمندی, مداخله بازی محور,

چکیده مقاله :

هدف: پژوهش حاضر باهدف اثربخشی مداخلات بازی محور بر خلاقیت و خود ارزشمندی دانش‌آموزان ابتدایی انجام شد. روش: پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون - پس‌آزمون و پیگیری یک‌ماهه با گروه گواه بود. با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای در مرحله غربالگری،30 نفر انتخاب و به‌صورت تصادفی در دو گروه 15 نفری (آزمایش و گواه) جایگزین شدند. گروه آزمایش طی 10 جلسه تحت مداخله بازی محور شناختی رفتاری قرار گرفت. برای جمع‌آوری اطلاعات موردنیاز از پرسش‌نامه‌های خلاقیت عابدی و خود ارزشمندی کروکر استفاده شد. نتایج با استفاده از آزمون تحلیل واریانس با اندازه‌گیری‌های مکرر تحلیل شد. یافته ها: یافته‌ها نشان داد که بین دو گروه (آزمایش و گواه) در متغیرهای خلاقیت و خود ارزشمندی تفاوت معناداری وجود دارد (001/0 > p). به‌علاوه معنادار نبودن تفاوت بین نمره‌های پس‌آزمون و پیگیری در گروه آزمایش حاکی از ماندگاری تأثیر مداخله بر روی متغیرهای پژوهش بود.نتیجه گیری: به نظر می‌رسد که بتوان از این روش مداخله ای در حوزه افزایش خلاقیت و خود ارزشمندی دانش‌آموزان ابتدایی بهره برد.

چکیده انگلیسی:

This study was conducted with the aim of the effectiveness of play-based interventions on the creativity and self-worth of elementary students. The research was semi-experimental design with pretest, posttest, and one-month follow-up design with a control group. By cluster sampling method in the screening stage, 30 students were selected and randomly assigned in two groups (experimental and control). The experimental group underwent cognitive-behavioral play-based intervention in 10 sessions. Abedi Creativity Questionnaires and Crocker self-worth scale were used to collect the required information. The results were analyzed using repeated measurements ANOVA. The results showed that there was a significant difference between the two groups (experiments and control) in the variables of creativity and self-worth (p <0.001). In addition, the lack of significant difference between post-test and follow-up scores in the experimental group indicated the persistence of the effect of the intervention on research variables. It seems that this intervention can be used to increase the creativity and self-worth of elementary students.

منابع و مأخذ:

ابراهیم، انسیه؛ ارجمندنیا، علی اکبر؛ غلامعلی لواسانی، مسعود و افروز، غلامعلی (1400). بررسی نیمرخ هوشی، شخصیتی و خلاقیت دانش‌آموزان تیزهوش تحصیلی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 11(1)، 1-22.

اصغری نکاح، سید محسن؛ کلانی، سارا و غنائی چمن آباد، علی (1392). درآمدی بر طراحی بازی‌های آموزشی- رایانه‌ای با رویکرد زبان شناختی در حیطه اختلالات ویژه یادگیری. تعلیم و تربیت استثنایی، 118(5)، 36-48.

جعفرلو، غلام؛ شریفی، نسترن و شریفی، حسن پاشا (1398). ارائه مدلی جهت پیش بینی خلاقیت بر اساس سخت رویی، خود کارآمدی، کمال گرایی، تحصیلات والدین، سوابق کارهای خلاقانه افراد خانواده و خویشاوندان نزدیک با میانجی انگیزش پیشرفت در دانش آموزان. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 9(1)، 153-184.

سبزه آرای لنگرودی، میلاد؛ سرافراز، مهدی رضا و قربانی، نیما (۱۳۹۳). بررسی ویژگی های روان سنجی مقیاس وابستگی های ارزش خود. فصلنامه اندیشه‌های نوین تربیتی، ۱۰(۱)، ۱۲۲-۱۴۲.

کوشکی، فریبا و ناعمی، علی محمد (1397). تأثیرآموزش مدیریت ‌زمان بر خلاقیت در دانش‌آموزان ابتدایی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 8(3)، 1-24.

کهن سال، لیلا (1399). تأثیر بازی‌درمانی بر افزایش خلاقیت کودکان. اولین کنفرانس روان شناسی، علوم تربیتی، علوم اجتماعی ومشاوره، تهران.

محمد اسماعیل، الهه (۱۳۸۷). بازی‌درمانی؛ نظریه‌ها، روش‌ها و کاربردهای بالینی. تهران: دانژه.

میرزاصفی، اعظم و یعقوبی، ابوالقاسم (1400). بررسی تأثیر آموزش از طریق لگو بر میزان خلاقیت کودکان پیش دبستانی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 10(4)، 179-198.

واحدیان، مجتبی و مهدوی، مائده (1397). اثر بازی‌درمانی بر اختلال املا دانش‌آموزان اول ابتدایی. ششمین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روان شناسی، آسیب های اجتماعی و فرهنگی ایران، تهران.

هنربخش، ارزو؛ شریفی درآمدی، پرویز و وکیلی، سمیرا (1400). مقایسه احساس خود ارزشمندی، سلامت روانی و محبوبیت والدین در نوجوانان نابینا و بینا. فصلنامه مطالعات روان شناسی و علوم تربیتی، 7(1)، 110 - 124.

 

Abedi, J. (2002). A latent-variable modeling approach to assessing reliability and validity of a creativity instrument. Creativity Research Journal, 14(2), 267-276.

Antonietti, A. (2000). Enhancing creative analogies in primary school children. North American Journal of Psychology, 2, 75-84.

Baumeister, R. F., Campbell, J. D., Krueger, J. I., & Vohs, K. D. (2003). Does high self-esteem cause better performance, interpersonal success, happiness, or healthier lifestyles?. Psychological science in the public interest, 4(1), 1-44.

Beghetto, R. A. (2010). Creativity in the classroom. In J. C. Kaufman & R. J. Sternberg (Eds.). The handbook of creativity (pp. 447-463). London, UK: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511763205.027

Beghetto, R. A. (2015). Teaching creative thinking in K12 schools. The Routledge International Handbook of Research on Teaching Thinking. New York: Routledge.

Berliner, D. (2009). MCLB (Much curricular left behind): A U.S. calamity in the making. The Educational Forum, 73(4), 284-296. https://doi.org/10.1080/00131720903166788

Bronson, P., & Merryman, A. (2010, July). The creativity crisis. Newsweek, 156(3), 44-49.

Crocker, J. (2008). From ego system to ecosystem: Implications for learning, relationships, and wellbeing. In H. Wayment & J. Brauer (Eds.), transcending self -interest: Psychological explorations of the quiet ego (pp. 63- 72), Washington, DC: American Psychological Association.

Crocker, J., Luhtanen, R., Cooper, M.L., Bouvrette, S.A. (2003). Contingencies of self-worth in college students: Measurement and theory. Journal of Personality and Social Psychology, 85, 894–908.

Crocker, J., Park, L.E. (2004). The costly pursuit of self-esteem. Psychological Bulletin, 130, 392–414.

Crocker, J., Sommers, S.R., Luhtanen, R.K. (2002). Hopes dashed and dreams fulfilled: Contingencies of self-worth and admissions to graduate school. Personality and Social Psychology Bulletin, 28, 1275–1286.

Crocker, J., Wolfe, C. T. (2001). Contingencies of self-worth. Psychological Review, 108:593–623.

Eason, R., Giannangelo, D. M., & Franceschini III, L. A. (2009). A look at creativity in public and private schools, Thinking Skills and Creativity, 2(2), 130-137. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2009.04.001

Fleith, D. S., Renzulli, J. S., & Westberg, K. L. (2002). Effects of a creativity training program on divergent thinking abilities and self-concept in monolingual and bilingual classrooms. Creativity. Research Journal, 14, 373–386.

Friedman, T. L., & Mandelbaum, M. (2011). That used to be us: How American fell behind in the world it invented and how we can come back. New York, NY: Farrar, Straus and Giroux.

Gardner, H. (1993). Creating minds: An anatomy of creativity. New York, NY: Basic Books.

Guilford, J. P. (1950). Creativity. The American Psychologist, 5(9), 444-454. https://doi.org/10.1037/h0063487

Harris, M. A., & Orth, U. (2019). The link between self-esteem and social relationships: A meta-analysis of longitudinal studies. Journal of Personality and Social Psychology. https://doi.org/10.1037/pspp0000265

Harter, S. (1987). The determinants and mediational role of global self worth in children. In N. EISENBERG (Ed.), Contemporary issues in developmental psychology (pp. 219–242). New York: Wiley.

Harter, S. (1991). Causes and consequences of low self esteem in children and adolescents. In R.F. BAUMEISTER (Ed.), self esteem: The puzzle of low self regard (pp. 1–30). Denver, CO: Plenum.

Kolubinski, D. C., Frings, D., Nikčević, A. V., Lawrence, J. A., & Spada, M. M. (2018). A systematic review and meta-analysis of CBT interventions based on the Fennell model of low self-esteem. Psychiatry research, 267, 296-305.

Komarik, E., & Brutenicova, E. (2003). Effect of creativity training on preschool children. Studia Psychologica, 45, 37–42.

Magnusson, C., & Nermo, M. (2018). From childhood to young adulthood: The importance of self-esteem during childhood for occupational achievements among young men and women. Journal of Youth Studies, 21(10), 1392–1410. https://doi.org/10.1080/13676261.

Mishra, B. (2017). An assessment of the impact of kindergarten play-landscape design on children’s play behaviour and development: The case of Tartu, Estonia (Master's thesis, Eesti Maaülikool).

Pyszczynski, T., Greenberg, J., Solomon, S., Arndt, J., & Schimel, J. (2004). Why do people need self-esteem? A theoretical and empirical review. Psychological bulletin, 130(3), 435.

Sowislo, J. F., & Orth, U. (2013). Does low self-esteem predict depression and anxiety? A meta-analysis of longitudinal studies. Psychological bulletin, 139(1), 213.

Su, H., Wang, L., Li, Y., Yu, H., & Zhang, J. (2019). The mediating and moderating roles of self-acceptance and self-reported health in the relationship between self-worth and subjective well-being among elderly Chinese rural empty-nester: An observational study. Medicine, 98(28), 25-32.

Wong, J. M. S. (2021). “I am a little superhero!” a pilot play-based group to enhance self-esteem of children from low-income families in Hong Kong. Social Work with Groups, 44(2), 181-192.

Zheng, L. R., Atherton, O. E., Trzesniewski, K., & Robins, R. W. (2020). Are self-esteem and academic achievement reciprocally related? Findings from a longitudinal study of Mexicanorigin youth. Journal of Personality. https://do